Współpraca pogranicza polsko-czeskiego

Rewitalizacja zabytków, tworzenie ekspozycji muzealnych i wystaw o charakterze transgranicznym, zakup pojazdów dla jednostek ratowniczych i porządkowych - m.in. na takie cele ma trafić 266 mln euro z unijnego programu współpracy pogranicza polsko-czeskiego.

Komisja Europejska przyjęła program 23 czerwca. Ma on sprzyjać m.in. rozwojowi turystyki i walce z bezrobociem. Jego całkowita wartość to ponad 266 mln euro, z czego 226 mln euro to środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Pierwsze wnioski o dofinansowanie konkretnych projektów będzie można składać jesienią.

Polska graniczy z Czechami na długości blisko 800 km w województwach dolnośląskim, opolskim i śląskim. Program współpracy obejmie wybrane powiaty tych województw oraz pięć czeskich krajów (regionów): Liberecki, Hradecki, Pardubicki, Ołomuniecki i Morawsko-Śląski.

Samorządowcy informują, że choć formalne zatwierdzenie programu przez KE nastąpiło niespełna trzy tygodnie temu, lokalne i regionalne władze już wcześniej przygotowały wiele projektów, które będą ubiegać się o dofinansowanie z puli przeznaczonej dla regionów przygranicznych.

- Nie czekaliśmy na zatwierdzenie programu. Projekty są przygotowywane od kilku miesięcy w większości samorządów, od Godowa przez Jastrzębie po gminy powiatu cieszyńskiego, a nawet bielskiego - powiedział PAP dyrektor biura polskiej strony euroregionu Śląsk Cieszyński Bogdan Kasperek.

Jak wyjaśnił Przemysław Mazur z Regionalnego Punktu Kontaktowego w urzędzie marszałkowskim w Opolu, główny nacisk w programie położono na projekty z obszaru dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, na co z całej puli ma trafić ponad 135,7 mln euro. Ważne będzie też wsparcie rozwoju współpracy instytucji publicznych i społeczności lokalnych, na co zarezerwowano ponad 54,5 mln euro. Pozostałe obszary dotyczą wspólnego bezpieczeństwa na pograniczu polsko-czeskim (ponad 12,2 mln euro) oraz rozwoju edukacji w powiązaniu z rynkiem pracy (10,2 mln euro).

Z puli środków przeznaczonych na wsparcie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego można przeprowadzić m.in. na remonty i rewitalizacje atrakcyjnych turystycznie obiektów i zabytków, z zastrzeżeniem, że efektem tych prac ma być zwiększenie liczby turystów na pograniczu. To także środki na tworzenie ekspozycji muzealnych lub wystaw o charakterze transgranicznym czy obiektów dziedzictwa przyrodniczego. Z tych pieniędzy można modernizować lokalne i regionalne drogi, budować ścieżki rowerowe czy promować atrakcje przyrodnicze i kulturowe pogranicza.

W ramach środków na współpracę instytucji publicznych i społeczności lokalnych pieniądze z polsko-czeskiego programu mogą być przeznaczane np. na działania integracyjne na poziomie lokalnym, rozwój współpracy instytucji administracji publicznej w różnych dziedzinach czy tworzenie i rozwój transgranicznych sieci współpracy.

Pula środków służących poprawie bezpieczeństwa wspomoże np. zakup pojazdów dla jednostek ratowniczych i porządkowych czy zakup specjalistycznego wyposażenia jednostek ratowniczych do realizacji wspólnych działań na pograniczu. W ramach środków na rozwój edukacji i rynku pracy można wspierać np. naukę języków czy współpracę między instytucjami edukacyjnymi a instytucjami działającymi na rzecz ograniczenia bezrobocia.

Mazur poinformował, że maksymalne wsparcie projektów realizowanych w ramach programu wynosi 85 proc. Mikroprojekty mogą otrzymać dofinasowanie od 2 tys. do 20 tys. euro na tzw. projekty miękkie i od 2 tys. do 30 tys. euro na projekty, których częścią są inwestycje. Duże projekty mogą liczyć na wsparcie powyżej 30 tys. euro.

W woj. opolskim ogłoszenie pierwszego naboru w ramach tego programu wstępnie zaplanowano na połowę września. W woj. dolnośląskim wnioski o dofinansowanie projektów będzie można składać od października.

Jak powiedział PAP Przemysław Piotrowski odpowiedzialny za wdrożenie programu w Dolnośląskim Urzędzie Marszałkowskim we Wrocławiu, o pieniądze na realizację projektów w kolejnych latach mogą starać się m.in. instytucje, organizacje pozarządowe, placówki oświatowe czy kulturalne. Ważne, aby projekty angażowały partnerów z obu stron granicy.

- W tym programie położono nacisk na wspólną realizację projektów instytucji polskich i czeskich. Oceniane będą cztery kryteria współpracy: wspólne przygotowanie, wspólny personel, wspólna realizacja oraz wspólne finansowanie. A efekt realizacji projektu musi być transgraniczny - dodał Piotrowski.

W woj. śląskim przygotowania do wykorzystania funduszy z programu współpracy dla regionu pogranicza polsko-czeskiego trwają już od dłuższego czasu. Dyrektor biura polskiej strony euroregionu Śląsk Cieszyński Bogdan Kasperek zaznaczył, że w woj. śląskim i kraju morawsko-śląskim powstaje co najmniej kilkadziesiąt większych projektów. Znakomitą większość z nich przygotowują samorządy. - Organizacje pozarządowe też włączyły się w ten proces, choć w mniejszym zakresie. Jego możliwości wciąż są dalekie od tego, czego byśmy sobie życzyli - dodał.

Kasperek ocenił, że szczególnie duże zapotrzebowanie jest na tworzenie systemów współpracy służb bezpieczeństwa publicznego, ratownictwa czy zarządzania kryzysowego. - Projekty dotyczą też rewitalizacji terenów atrakcyjnych przyrodniczo i kulturowo, by zwiększyć ruch turystyczny. Duże jest zapotrzebowanie na budowę ścieżek rowerowych i łączenie istniejących po dwóch stronach granicy w jeden system. Są projekty edukacyjne, a także takie, które zbliżają ludzi, jak np. wspólne obozy sportowe - powiedział. Jego zdaniem pierwsze projekty wejdą w fazę realizacji w drugiej połowie przyszłego roku.

W Polsce program dotyczy sześciu podregionów: bielskiego i rybnickiego w woj. śląskim, jeleniogórskiego i wałbrzyskiego w woj. dolnośląskim oraz nyskiego i opolskiego, które obejmują całe Opolskie. Do obszaru wsparcia po stronie polskiej należy także pow. strzeliński (podregion wrocławski w woj. dolnośląskim) i pow. pszczyński (podregion tyski w woj. śląskim).

Program adresowany do podmiotów z polsko-czeskiego pogranicza jest kontynuacją podobnego, który obowiązywał w poprzedniej unijnej perspektywie finansowej. Np. w woj. opolskim w ramach polsko-czeskiego programu współpracy transgranicznej 2007-2013 realizowano projekty dotyczące infrastruktury drogowej, szeroko rozumianej turystyki, gospodarki, edukacji i ochrony środowiska.

Np. w ramach projektu, którego partnerami były komenda wojewódzka straży pożarnej w Opolu i Korpus Pożarniczo-Ratowniczy Ołomunieckiego Kraju, kupiono cztery samochody ratowniczo-gaśnicze dla strony polskiej i jeden tzw. zestaw kontenerowy dla strony czeskiej oraz zorganizowano ćwiczenia jednostek ratowniczych. Dzięki innemu projektowi współpracę nawiązały ogrody zoologiczne z Opola i Ołomuńca - w Opolu powstał ośrodek hodowli żyraf Rotshilda, a w Ołomuńcu ośrodek hodowli lemurów katta.