Wybory parlamentarne według nowych zasad

Senatorowie wybierani w jednomandatowych okręgach wyborczych, głosowanie korespondencyjne dla Polaków przebywających za granicą oraz możliwość dwudniowego głosowania - to niektóre ze zmian podczas tegorocznych wyborów parlamentarnych.

Zmiany te wprowadza Kodeks wyborczy, który scalił wszystkie dotychczasowe ordynacje wyborcze w jeden dokument, zawierający zarówno nowe zapisy, jak i wcześniej już obowiązujące.

Jedną z najistotniejszych zmian są jednomandatowe okręgi wyborcze do Senatu. W dotychczasowych wyborach, okręgi były wielomandatowe i wybierano w nich od 2 do 4 senatorów.

W tym roku głosowanie odbędzie się w 100 okręgach jednomandatowych, każdy komitet wyborczy będzie mógł zgłosić tylko jednego kandydata na senatora w okręgu, a wyborca będzie mógł oddać głos tylko na jednego kandydata. Zmniejszona została - z 3 tys. do 2 tys. - liczba podpisów z poparciem wymaganych do rejestracji kandydata na senatora.

Ponadto nowe przepisy wyborcze dają możliwość, by głosowanie we wszystkich rodzajach wyborów, w tym w parlamentarnych, trwało dwa dni. O tym, czy wybory będą trwały jeden czy dwa dni, zdecyduje osoba je zarządzająca. W przypadku wyborów parlamentarnych, jest to prezydent.

Kodeks reguluje też kwestie parytetów na listach wyborczych. Aby w tegorocznych wyborach do Sejmu lista wyborcza została zarejestrowana, musi się na niej znaleźć nie mniej niż 35 proc. kobiet i nie mniej niż 35 proc. mężczyzn. W przypadku zgłoszenia listy zawierającej trzech kandydatów, musi być na niej co najmniej jedna kobieta lub co najmniej jeden mężczyzna.

Zmiany dotyczą też prowadzenie kampanii wyborczej oraz jej finansowania. Kodeks zakazuje komitetom wyborczym umieszczenia płatnych spotów wyborczych w radiu i telewizji; dopuszcza jedynie publikowanie płatnych ogłoszeń w prasie i w internecie. Zabronione jest również umieszczanie plakatów i haseł wyborczych o powierzchni większej niż 2 m kw.

Zwiększona została kwota jaką kandydaci m.in. na posła lub senatora mogą wpłacać na rzecz komitetu wyborczego z 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, do sumy nie przekraczającej jej 45-krotności.

Komitety wyborcze będą musiały prowadzić rejestry zawierające m.in. zaciągnięte kredyty, czy wpłaty o wartości przekraczającej łącznie od jednej osoby fizycznej kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę wraz z danymi takich osób. Taki rejestr komitet będzie musiał umieścić na swojej stronie internetowej i uaktualniać w taki sposób, aby informacje o kredytach i wpłatach ujawniane były w terminie 7 dni od dnia udzielenia kredytu lub dokonania wpłaty.

W kodeksie ujednolicono godziny głosowania we wszystkich rodzajach wyborów; zatem lokale wyborcze podczas tegorocznego głosowania będą otwarte w godz. 7-21, również w przypadku gdyby było ono dwudniowe. W poprzednich wyborach parlamentarnych można było głosować od godz. 6 do godz. 20.

Wśród nowych reguł wyborczych są także udogodnienia dla wyborców przebywających za granicą: będą oni mogli głosować korespondencyjnie. Osoba chcąca skorzystać z takiej możliwości, będzie musiała zawiadomić o tym właściwego konsula do 15 dnia przed dniem wyborów. Będzie można to zrobić ustnie, pisemnie, telegraficznie, telefaksem lub w formie elektronicznej. Wymogiem jest także wpisanie do spisu wyborców.

Pakiet wyborczy zawierający m.in. zaadresowaną kopertę zwrotną, kartę do głosowania, oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu na karcie do głosowania, instrukcję głosowania, do wyborców będzie przesyłał właściwy konsul. Powinien to zrobić nie później niż do 10 dnia przed dniem wyborów.

Po wypełnieniu pakietu wyborczego, osoba głosująca będzie zobligowana przesłać go na własny koszt na adres konsula. Następnie - jak przewidują przepisy - konsul przekaże wszystkie otrzymane koperty zwrotne obwodowej komisji wyborczej, nie później niż 3 dnia przed dniem wyborów. Zostaną one wrzucone do urny wyborczej. Natomiast te koperty, które zostaną dostarczone do obwodowej komisji po zakończeniu głosowania, będą zniszczone bez otwierania.

Kodeks wyborczy - według którego zostaną zorganizowane tegoroczne wybory - wejdzie w życie 31 lipca - pół roku po ogłoszeniu go w Dzienniku Ustaw.

Prezydent - zgodnie z konstytucją - zarządza wybory parlamentarne nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu, wyznaczając wybory na dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu.

Pierwsze posiedzenie Sejmu obecnej kadencji miało miejsce 5 listopada 2007 r. Oznacza to, że możliwe terminy tegorocznych wyborów to: 9, 16, 23 lub 30 października.

Postanowienie prezydenta, w którym wyznaczona zostaje data wyborów, podaje się do wiadomości publicznej i ogłasza w Dzienniku Ustaw najpóźniej w 5 dniu od dnia zarządzenia wyborów.