Dzięki niemu mamy spis papieży I-II wieku – św. Ireneusz

Wspominany 28 czerwca św. Ireneusz należał do trzeciego pokolenia chrześcijan. Był uczniem św. Polikarpa, ucznia św. Jana Apostoła. Gorliwie zabiegał o czystość wiary i występował przeciw herezjom. Bronił tradycji apostolskiej. Możemy go uznać za pierwszego teologa, twórcę teologii systematycznej. Warto poznać tę znaczącą postać w historii Kościoła.

Ireneusz to imię pochodzenia greckiego, utworzone od przymiotnika eirenaíos oznaczającego ‘spokojny’, ‘pokojowy’. W Polsce imię to rozpowszechniło się od wieku XIX.

Imiona świętych - Ireneusz

Św. Ireneusz urodził się w Smyrnie, w Turcji między rokiem 115 a nawet 142 po Chrystusie. W młodości był uczniem św. Polikarpa, biskupa Smyrny, który był już podeszły w latach. Nie mamy też jasnych przekazów jak i dlaczego przeniósł się z terenów dzisiejszej Turcji na teren Francji, do miasta Lugdunum, dzisiejszego Lyonu.

W roku 177 Ireneusz był już kapłanem i został wysłany przez biskupa Lyonu, Potyna, z misją do papieża Eleuteriusza. W tym czasie wybuchło w Lyonie prześladowanie, w którym męczeńską śmierć poniósł Potyn i jego 47 towarzyszy. Gdy Ireneusz wrócił do Lyonu, został wybrany na biskupa miasta i objął rządy po poprzedniku. Nie wiemy wiele na temat jego działalności duszpasterskiej jako biskupa.

Modlitwa Jana Pawła II o nadzieję w trudnych czasach

To jednak, co jest najważniejsze w jego działaniach, i co jest solidnym fundamentem dla całego Kościoła, to jego walka o czystość wiary, dbanie o uznanie tradycji apostolskiej i podkreślanie prymatu Rzymu wśród innych stolic patriarszych.

Ireneusz był człowiekiem głębokiej wiary, zatroskanym o jej czystość i pragnącym, aby przekazywana była autentyczna tradycja apostolska. W swojej działalności zmagał się z wieloma zagrożeniami. Jego pięć ksiąg Przeciw herezjom ukazują mistrzostwo Ireneusza w zwalczaniu błędnych nauk. Jego Dowód prawdziwości nauki apostolskiej to najstarszy katechizm, wykładnia nauki chrześcijańskiej.

Św. Ireneusz - Lucien Bégule, Public domain, via Wikimedia CommonsIreneusz broni Kościoła przed zagrożeniem gnozy, przed zagrożeniem tworzenia chrześcijaństwa intelektualnego, elitarnego, dla wybranych. Trzyma się biblijnej nauki o stworzeniu i odrzuca gnostyczny dualizm i pesymizm. Broni pierwotnej świętości materii, ciała i cielesności.

Ireneusz jest pierwszym teologiem systematycznym. Mówi o systemie teologii i wewnętrznej spójności całej wiary. To jest wiara przekazywana w Kościele, przejęta od apostołów, przeznaczona dla wszystkich. Tradycja apostolska jest ‘publiczna’, dla każdego, a wyrazem jej jest sukcesja apostolska. Warto tu dodać, że dzięki św. Ireneuszowi mamy spis papieży od św. Piotra do współczesnego mu Eleuteriusza.

Trzy modlitwy za wstawiennictwem Archaniołów

Tradycja apostolska jest ‘jedna’ choć skierowana do wszystkich. Ireneusz sam o tym tak pisze: „Chociaż tę naukę i wyznanie wiary — jak mówiliśmy — odziedziczył Kościół rozsiany po całym świecie, to jednak strzeże jej pilnie, jakby jeden dom zamieszkiwał; i jednakowo w te prawdy wierzy, jakby miał jedną duszę i jedno serce, i jednozgodnie je głosi i naucza i podaje, jak gdyby miał jedne usta. Choć bowiem na świecie jest wiele niepodobnych do siebie języków, to jednak moc tradycji jest jedna i ta sama. Ani też kościoły założone w Germanii inaczej nie wierzą, ani inaczej nie podają kościoły iberyjskie, ani celtyckie, ani libijskie, ani wschodnie, ani egipskie, ani w środku świata rozmieszczone”.

Kto obchodzi imieniny 28 czerwca? - sprawdź

Przekazywaniem tradycji apostolskiej kieruje Duch Święty, „albowiem – jak pisał Ireneusz – gdzie Kościół, tam i Duch Boży, a gdzie Duch Boży, tam Kościół i wszelka łaska”.
Św. Ireneusz zmarł prawdopodobnie śmiercią męczeńską około roku 202. W ikonografii ukazywany jest jako biskup rzymski z mitrą i pastorałem.