Czego szkoła nie nauczy…

Jaka jest współczesna szkoła? Jaką wiedzę przekazuje naszym dzieciom? Jakie wartości powinniśmy przekazać naszym dzieciom sami w domu, aby poradziły sobie w życiu?

Przygotowując się napisania tego artykułu prześledziłam kilka raportów, sond i publikacji poświęconych efektywności nauczania w polskiej szkole po wprowadzeniu reformy, tj. po 1999 roku. Wnioski jakie płyną z większości z nich nie napawają mnie jako rodzica optymizmem. Jakie one są? Polska szkoła uczy wiedzy szablonowej i schematycznej, a sytuacji nie polepszają zmieniające się z roku na rok podstawy programowe i podręczniki. Czego jeszcze nie uczy polska szkoła? Wiedzy praktycznej i życiowej, jakże ważnej w życiu codziennym.

Wielu moich znajomych, z którymi rozmawiałam na temat edukacji ich dzieci w wieku szkolnym, zgodnie twierdzi, że w polskiej szkole panuje niepisana zasada: czego uczeń nie nauczy się w szkole musi nauczyć się sam. Jeśli chodzi o domowe uzupełnianie wiedzy korepetytorem może być praktycznie każdy: rodzic, brat, siostra, dziadek, babcia, etc. Każdy przecież może pomóc w czyś komuś innemu, tata-inżynier pomoże w matematyce, babcia-pielęgniarka w biologii. Nauczanie w systemie "jeden na jeden" jest bardzo starą i przynoszącą dobre rezultaty praktyką. Udzielając samemu swojemu dziecku korepetycji poznajemy jego mocne i słabe strony. Może to w przyszłości pomóc nam w ukierunkowaniu dalszego kształcenia dziecka zgodnie z jego zainteresowaniami i potrzebami.

Poza uzupełnianiem wiedzy "szkolnej" rodzice mają również inną ważną misję do wykonania. Jest nią przekazanie swojemu dziecku praktycznej wiedzy i mądrości życiowej. Oto podstawowe ideały i wartości, które moim zdaniem rodzic powinien przekazać swojemu dziecku sam, nie czekając aż zrobi to za niego nauczyciel w szkole:

1. Nauczmy dziecko odpowiedzialności Jeżeli chcemy, aby dziecko w przyszłości było osobą zaradną, musimy go nauczyć odpowiedzialności za jego czyny. Nie załatwiajmy za nie wszystkich spraw czy konfliktów. Dziecko musi umieć zmierzyć się z konsekwencjami swoich decyzji i postępowania.

2. Przyzwyczajajmy dziecko do tego, że życie człowieka jest nieodłącznie związane z problemami. Życie człowieka wiąże się cały czas z występowaniem mniejszych lub większych problemów. Obok większości z nich nie możemy przejść obojętnie: brak pracy, problemy zdrowotne czy finansowe, śmierć osób bliskich. Trzeba od najmłodszych lat uświadomić dziecku, że problemy istnieją i są one integralną częścią życia człowieka. Nie ma sensu ochraniać dziecka przed tą wiedzą za wszelką cenę i kreować życie fikcyjnego, podobnego do tego w telenoweli brazylijskiej. Oczywiście przekaz musi być dostosowany do wieku dziecka. Inaczej o problemach należy rozmawiać z dzieckiem kilkuletnim, a inaczej z nastolatkiem.

3. Spróbujmy uświadomić dziecku, że wiedza książkowa to nie wszystko. Wśród rodziców panuje przekonanie, że jeżeli dziecko będzie dobrze się uczyć, to dostanie się na najlepsze studia, a po ich zakończeniu dostanie wymarzoną i bardzo dobrze płatną pracę. Nie wpędzajmy dziecko w kompleksy i poczucie winy tylko dlatego, że jest w klasie "średniakiem". Mówmy mu, że najważniejsze jest to, aby być w życiu szczęśliwym i wybrać zawód, który będzie się wykonywać z zaangażowaniem i pasją.

4. Nauczmy dziecko oszczędzania i zarządzania pieniędzmi. W dzisiejszych czasach zewsząd dociera do nas przekaz w postaci reklamy banków, który wmawia nam, że powinniśmy żyć na kredyt bo to się zwyczajnie opłaca. Naucz dziecko, że pieniądze nie biorą się znikąd. Naucz dokonywania wyborów i zarządzania określoną sumą pieniędzmi. Dobrym pomysłem wydaje się kieszonkowe, którym młody człowiek będzie mógł swobodnie dysponować.

5. Nauczmy dziecko opiekowania się bliskimi i słabszymi oraz szacunku dla istnień żywych. Od wczesnych lat dzieciństwa powinniśmy przekazywać naszym dzieciom wiedzę, że jeżeli chcemy oczekiwać pomocy od innych ludzi, sami też musimy dać coś od siebie. Nauczmy dziecko szacunku dla kobiet i osób starszych objawiający się zrozumieniem, szacunkiem dla ich pracy i trudu włożonego w wychowanie, czy choćby ustąpieniem miejsca w autobusie. Nauczmy też nasze dziecko roli opiekuńczej wobec istnień bożych, jakimi są zwierzęta. Mówmy dziecku, że zwierzęta czują, potrzebują opieki i miłości. Ważnym jest abyśmy jako rodzice zdali sobie sprawę, że tylko my możemy i powinniśmy przekazać dziecku mądrość życiową, że bycie kulturalnym, miłym i opiekuńczym jest nadal "na czasie".

Przekazujmy swoim dzieciom wiedzę, której nie nauczy się w szkole. Uzupełniajmy wiedzę książkową wiedzą życiową, która jest bezcenna i z pewnością przyda się młodemu człowiekowi we współczesnym świecie. Jest wówczas duża szansa, że nasz trud włożony w edukację sprawi, że młody człowiek stanie się mądrą, zaradną, ale też chętną do niesienia pomocy osobą dorosłą. Czy jest rodzic, który nie marzy o tym, że jego dziecko wyrośnie właśnie na takiego człowieka?