Wawrzyniec

Jest to imię pochodzenia łacińskiego (Laurentius), genetycznie cognomen utworzone od nazwy miasta Laurentum. Laurentius to pierwotnie 'człowiek z Laurentum'.

W Polsce imię znane od średniowiecza najpierw w formie łacińskiej Laurentius i pochodnych z niemieckiego: Lorenc, Lorko, a następnie pod wpływem czeskim w wyniku dysymilacji (odpodobnienia) w formie Wawrzyniec (por. czeskie Lauřyn- wobec pol. Ławrzyn-, Wawrzyn-). Formy spieszczone to Wawrzek, Wawrzko, Wawrzuś. Od imienia tego pochodzą liczne nazwiska: Wawro, Wawrzon, Wawrzoń, Wawrzyniak, Wawrzyniecki, Wawrosz, Wawrytko, Wawrzkiewicz, Wawrzyk, Wawerczyk, Wachowicz, Wach, Lorenc, Loranc, Lorenczuk, Lorentowicz, Lorek, a także nazwa miejscowa dobrze znana z walk powstania listopadowego Wawer.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Laurentius, ang. Laurence, Lawrance, fr. Laurent, niem. Lorenz, Laurenz, ros. Ławrentij, ukr. Ławrentij, Ławro, wł. Lorenzo, Rienzo.

We wcześniejszych wydaniach Martyrologium Rzymskiego wspominało się pod tym imieniem siedmiu świętych. W najnowszym wydaniu wymienia się już 28 świętych i błogosławionych. Dodać by można było jeszcze wiele postaci czczonych niegdyś, ale mało znanych. Z tych powodów pominiemy tutaj: męczennika wspominanego 28 sierpnia w niektórych synaksariach razem z Diodemem - o nich nic nie wiadomo; męczennika z afrykańskiej Bareth Anforia, który wspominany jest w dość licznej grupie pod rozmaitymi wskazaniami chronologicznymi i który również jest dla nas niemal samym imieniem; męczennika z 28 września, wspominanego z Marcjalisem jako Afrykańczyka, choć był raczej Laurentynem, a śmierć poniósł może nie w Afryce, ale na terenie Hiszpanii; biskupa Neapolu z 729 r., który jest postacią zupełnie nieznaną; rzekomego biskupa Spoleto, który może jest identyczny z Wawrzyńcem z Farfy.

Wawrzyniec, diakon, męczennik rzymski. Był w starożytności i średniowieczu jednym z najbardziej popularnych świętych. Liber Pontificalis wiąże wyraźnie jego śmierć z męczeństwem papieża Sykstusa II, który zginął w dniu 6 sierpnia 258 r. razem z czterema diakonami. Wnioskując z metod, jakie stosowano w czasie tego bardzo gwałtownego prześladowania, uczeni sądzą, że zarówno papież, jak i jego pomocnicy zginęli tego samego dnia i w ten sam sposób. Mimo to Passio, która opowiada o Wawrzyńcu w sposób niezwykle dramatyczny, przesuwa jego śmierć na 10 sierpnia i utrzymuje, że przedtem miał czas pożegnać się z papieżem i rozdać zarządzaną przez się majętność ubogim. Twierdzi też, że zginął na rozpalonej kracie, a cierpiąc tak, miał siły do prowadzenia dowcipnego dialogu z oprawcami. Tę mało prawdopodobną i niezgodną z ówczesnymi praktykami wersję, ukształtowaną może pod wpływem opowiadań o męczennikach frygijskich, znali już i popularyzowali tacy pisarze, jak: Ambroży, Prudencjusz, Augustyn, Maksym z Turynu i Damazy. W każdym razie już w pierwszej połowie IV stulecia na cmentarzu przy Via Tiburtina obchodzono święto męczennika Wawrzyńca. Jest on wspomniany w Kalendarzu kartagińskim, a w sakramentarzu zwanym Leonianum posiada aż czternaście formularzy. Jego grób stał się najbardziej odwiedzanym przez pielgrzymów. Już za Konstantyna Wielkiego wzniesiono tam bazylikę, którą później kilkakrotnie przebudowywano. Wawrzyniec wszedł też wcześnie w poczet świętych wspominanych w rzymskiej modlitwie eucharystycznej (kanonie). Jego kult rozszerzył się z czasem na cały Zachód, ale dotarł także na Wschód. Niemcy przypisywali mu swe zwycięstwa nad Madziarami (X w.), Filip II Hiszpański na jego cześć kazał wybudować Escorial, w rozplanowaniu przypominającym kratę. Czczono męczennika jako patrona ubogich, piekarzy, kucharzy i bibliotekarzy. Wzywano go w czasie pożarów i przeciw chorobom reumatycznym. Otoczono go też rozmaitymi legendami; jedna z nich głosiła, że co piątek zstępował z nieba do czyśćca, by wyzwolić stamtąd jedną duszę. Kult Wawrzyńca wcześnie rozprzestrzenił się także na ziemie polskie, a dzień jemu poświęcony, ongiś wysokiej rangi liturgicznej, skojarzył się z terminami rolniczymi.

Wawrzyniec z Novary i tow., męczennicy. Wiemy o nim dzięki żywotowi św. Gaudentego, pierwszego biskupa Novary. Miał być kapłanem przybyłym z zachodnich stron. W Novarze katechizował i przygotowywał do chrztu dzieci. Wzbudził tym nienawiść pogan lub arian. Uśmiercili go razem z tymi dziećmi około 397 r. Jako męczennik i kapłan razem z nimi wpisany został do Martyrologium Rzymskiego pod dniem 30 kwietnia. Niektórzy jednak, opierając się na inskrypcji z XI w., chcieliby widzieć w nim biskupa Novary i autora interesujących homilii.

Wawrzyniec I, biskup Mediolanu. Na dostojnej stolicy biskupiej zasiadał w latach 489-512. Zasłynął z działalności charytatywnej oraz z budowy i odbudowy wielu kościołów. Znalazło to swe echo w epigramatach Ennodiusza. W 491 r. więziony był przez stronników Odoakra. W dwa lata później razem z Ennodiuszem starał się u Teodoryka o odwołanie surowych kar nałożonych na zwolenników pokonanego już Odoakra. Popierał papieża Symmacha i od synodu rzymskiego, któremu w 501 r. przewodniczył, uzyskał jego uznanie. Potem nadaremnie starał się Momeliana, patriarchę Akwilei, odwieść od popierania antypapieża Wawrzyńca. F. Savio przypisuje mu jeszcze modyfikację dyptychów w modlitwie eucharystycznej. Zmarł 25 lipca 512 r. Ongiś jego wspomnienie obchodzone było w dniu 27 lipca.

Wawrzyniec, biskup Siponto. Znamy go z żywotów późnych, nie we wszystkim wiarygodnych, w kilku istotnych szczegółach bardzo różniących się między sobą. Do Pugli Wawrzyniec przybyć miał z Konstantynopola, naznaczony na opuszczoną stolicę w Siponto przez cesarza Zenona (471-491). Jednakże bizantyńska nominacja jest nieprawdopodobna, gdyż w owym czasie Puglia podlegała jurysdykcji rzymskiej. Zresztą drugi z żywotów mówi, że to papież Gelazy konsekrował Wawrzyńca na biskupa. Z latami jego rządów łączy się słynną Apparitio S. Michaelis oraz budowę i przyozdobienie kościołów. Biskup zmarł 7 lutego około 550 r. Obwołano go później patronem miasta oraz archidiecezji Manfredonia, która utworzona została po zniszczeniu Siponto (1256). Wspominany jest w nowym Martyrologium Rzymskim.

Wawrzyniec Oświeciciel z Farfy. Prawdopodobnie pochodził z Syrii. Około 550 r. osiedlił się w pobliżu Farfy. Wedle tradycji przechowywanej w tamtejszym opactwie, był jego założycielem i pierwszym opatem. Na ogół utożsamia się go z Wawrzyńcem wymienianym w niektórych wykazach biskupów Spoleto, ale sprawa nie została definitywnie wyjaśniona. Legenda przypisuje mu ponadto dopełnienie chrystianizacji kraju Sabinów. W Farfie jego wspomnienie obchodzi się 8 lipca, natomiast w Spoleto 3 lub 4 lutego.

Wawrzyniec, biskup Canterbury. Razem ze św. Augustynem przybył w 597 r. do Anglii. W kilka lat później przyprowadził mu drugą ekipę misyjną i od Grzegorza Wielkiego przyniósł paliusz. W 605 r. został następcą Augustyna. W czasie swego pontyfikatu nie mógł zażegnać sporów z biskupami opowiadającymi się za zwyczajami celtyckimi, a w swej działalności misyjnej napotkał poważną przeszkodę: król Edward wrócił do wierzeń pogańskich. Wawrzyniec zmarł 2 lutego 619 r. i pod tym dniem wszedł do Martyrologium Rzymskiego. W Anglii jego wspomnienie obchodzono w dniu następnym. Pamięć o nim przekazał potomnym przede wszystkim Beda Wielebny.

Wawrzyniec, zakonnik sycylijski. Żył w pierwszej połowie XII w. Urodził się we Frazzanó (Messyna). Wcześnie został zakonnikiem bazyliańskim i przebywał w klasztorach w Troinie i Agirze. Jakiś czas spędził w samotności na zboczu wulkanu Etna, a potem w Kalabrii. Wróciwszy w rodzinne strony, zbudować miał kościół ku czci Trójcy Przenajświętszej. Zmarł 30 grudnia. Jego relikwie spoczywają w kościele parafialnym we Frazzanó. Tam też znajduje się jego obraz namalowany w 1777 r. przez bliżej nie znanego Rosjanina, a przedstawiający świętego, który w otoczeniu aniołów odprawia mszę św. W XIII w. patronat Wawrzyńca z Frazzanó przybrał klasztor bazyliański w Scicli koło Raguzy (Dubrownika), co świadczy o rozszerzeniu się jego kultu. Przez wieki wiązała się z nim również doroczna pielgrzymka z Frazzanó do Fragalá, z wieloma zwyczajami. Nowe Martyrologium Rzymskie wspomina go w dies natalis.

Wawrzyniec, biskup Dublina. Po gaelicku zwał się właściwie Lorcán Úa Tuathail, ale Anglicy zrobili z niego Laurenca O'Toole. Urodził się w 1128 r. na terenie hrabstwa Kildare. Jego siostra była żoną Darmota, króla Leinsteru. Wychowywał się w opactwie w Glendalough. Został tam potem mnichem, a w 1154 r. opatem. W siedem lat później wybrano go na arcybiskupa Dublina. Zasiadając na stolicy biskupiej okazał się zdecydowanym zwolennikiem reform kościelnych. Na soborze lateraneńskim III (1179) mianowany został papieskim legatem dla Irlandii. Pojechał potem do Henryka II, króla Anglii, aby doprowadzić do pokoju między nim a Rodrygiem, ostatnim królem Irlandii. Zmarł 14 listopada 1180 r. u kanoników regularnych w Eu. Kanonizowano go w 1225 r. Potem obwołano go ponadto patronem archidiecezji dublińskiej.

Wawrzyniec Opancerzony (Loricatus). Urodził się pod koniec XII stulecia w Facciolo, pod Foggią. W młodości trudnił się rzemiosłem żołnierskim. Gdy pewnego razu nieumyślnie zabił jakiegoś człowieka, udał się z pokutną pielgrzymką do Św. Jakuba w Composteli. W 1207 r. został w Morracasca benedyktynem. Po dwóch latach usunął się do groty w Morrabotte pod Subiaco. Nigdy już potem nie opuszczał tych okolic. Wokół niego zgromadziło się natomiast kilku uczniów, w tym Piotr i Amat z Canterano. W eremie odwiedziło go też wiele wybitnych osobistości, w tym Hugolin, przyszły papież Grzegorz IX, może także Franciszek z Asyżu. Zmarł 16 sierpnia 1243 r. Pozostawił po sobie pamięć męża niesłychanych umartwień (nosił m.in. żelazną koszulę, swoisty pancerz, stąd jego przydomek). Zredagował Liber orationum, kompilację modlitw kilku świętych. Kult zaaprobowano w 1778 r. Jako błogosławionego wymienia go nowe Martyrologium Rzymskie.

Wawrzyniec Iustiniani. Urodził się 1 lipca 1381 r. w Wenecji jako syn Bernarda i Kweryny Querini. Na chrzcie św. otrzymał imię Jan. Wcześnie wstąpił do kanoników regularnych w San Giorgio in Alga i wtedy to przybrał imię Wawrzyniec. Z życia grzesznego do życia ascetycznego miał się nawrócić pod wpływem swego wuja Maryna Querini. Święcenia kapłańskie przyjął może w 1415 r. W cztery lata później ułożył Lignum vitae, zbiór ascetyczny w czternastu rozdziałach; mówią one o cnotach, które wiodą do kontemplacji, dostępnej dla każdego chrześcijanina. W 1424 r. został generalnym przełożonym kongregacji kanoników regularnych. Przebywając w Vicenzy, układał dalsze traktaty ascetyczne. W 1433 r. Eugeniusz IV mianował go biskupem Wenecji. Zajął się wtedy reformą kleru, ludu chrześcijańskiego i klasztorów żeńskich. W tym ostatnim dziele wspomagała go jego bratanica, Eufemia Giustiniani, ksieni benedyktynek w Santa Croce. W 1447 r. energicznie pośpieszył z pomocą ofiarom epidemii. Zawsze zresztą wspomagał nieszczęśliwych i ubogich. 8 października 1451 r. Mikołaj V mianował go pierwszym patriarchą Wenecji i połączył pod jego władzą diecezje Grado i Castello. Wtedy i przedtem Wawrzyniec znów reda- gował dziełka, w tym De institutione et regimine praelatorum. Zmarł 8 stycznia 1456 r. Klemens VII beatyfikował go w 1524, zaś Aleksander VIII, Wenecjanin, kanonizował w 1690 r.

Wawrzyniec z Ripafratty (z Pizy). Urodził się w Ripafratcie, na terenie republiki pizańskiej. Był już diakonem, gdy przyjął habit dominikański. Nowicjat odbył w Cortonie, gdzie też przebywał potem do 1401 r. W Fabriano był przeorem, a następnie lektorem Pisma św. Odnotowano też jego pobyt w Pistoi. W tym mieście zresztą przed 1436 r. osiadł na stałe. Znalazł się dzięki temu pod jurysdykcją św. Antonina, wikariusza generalnego zreformowanych konwentów po zachodniej stronie Apeninów. Zmarł 27 września 1456 r. Antonin wystawił mu wówczas chlubne świadectwo. Kult zaaprobował w 1851 r. Pius IX. W nowym Martyrologium Rzymskim pojawia się pod dies natalis.

Wawrzyniec z Villamagna. Urodził się 12 maja 1476 r. w zamożnej rodzinie, zamieszkałej w Villamagna pod Chieti. Wcześnie w Ortonie wstąpił do franciszkanów. Stał się u nich wybitnym kaznodzieją, podziwianym równocześnie dla gorliwej modlitwy i praktykowanych umartwień. Miał dar prorokowania. Zapowiedział swój zgon oraz najazd Turków. Zmarł w Ortonie 6 czerwca 1535 r. Jego kult zaaprobowano w 1923 r. Wymienia go nowe Martyrologium Rzymskie.

Wawrzyniec z Brindisi, doktor Kościoła. Juliusz Cezary Russo urodził się 22 lipca 1559 w Brindisi (Brindisium). Imię Wawrzyniec otrzymał po wstąpieniu do kapucynów w roku 1575. Złożywszy profesję zakonną, podjął gruntowne studia, m.in. języków biblijnych; ich znajomością zadziwi samych rabinów. Święcenia kapłańskie otrzymał w grudniu 1582 r. Wielkie zalety umysłu i ducha predestynowały go do sprawowania urzędów zakonnych. Był więc prowincjałem w Toskanii (1590-1592), Wenecji (1594-1596) i Szwajcarii (1598), a w tym czasie wybierano go też na definitora generalnego. Od r. 1599 przebywał w Austrii i Czechach, przewodząc pierwszym kapucynom w tych krajach. W r. 1602 wybrano go na generała zakonu. Sprawował ten urząd do r. 1605. W trzy lata później widzimy go znów w monarchii habsburskiej, a od r. 1611 do 1612 w Tyrolu i Bawarii. Wszędzie tam zdobywał sobie ogromny autorytet i popularność. W 1601 r. przyczynił się do odniesienia zwycięstwa nad Turkami pod Székesfehérvár (Węgry). Nie jedyny to wkład Wawrzyńca w sprawy publiczne. Niemały wpływ wywarł na politykę religijną książąt katolickich, zwłaszcza Maksymiliana I Bawarskiego. Przyczynił się wydatnie do zmontowania Ligi Świętej. W r. 1609 jeździł z misją na dwór hiszpański. Załatwiał też wiele spraw we Włoszech, zasłynął m.in. z tego, że pośredniczył w sporze między książętami sabaudzkimi a koroną francuską o dziedzictwo Montferratów. Ostatnią misją była podróż do Hiszpanii podjęta w r. 1619 dla obrony Neapolu przed niesprawiedliwymi rządami wicekróla. W czasie tej właśnie podróży ciężko zaniemógł. Zmarł 22 lipca 1619 r. pod Lizboną. Pozostawił po sobie bogatą spuściznę literacką. Składają się na nią przede wszystkim duże zbiory homiletyczne, pełne myśli, zdrowej nauki i nawiązań biblijnych. W Explanatio in Genesim wykazał Wawrzyniec ponadto rzadką podówczas znajomość języka hebrajskiego i egzegezy żydowskiej oraz staranie o dokładne wskazanie sensu wyrażeń. Napisał także dziełko Lutheranismi Hypotyposis, a w nim nakreślił historię luteranizmu, jego teologię i naukę o Kościele oraz oddziaływanie na innych. Beatyfikował Wawrzyńca Pius VI w r. 1783, a kanonizował w 1881 r. Leon XIII. Doktorem Kościoła ogłosił go w r. 1959 Jan XXIII. Pamiątkę obchodzono zawsze 21 lipca (tak również w Martyrologium Rzymskim).

Wawrzyniec Imbert. Urodził się 23 marca 1796 r. w prowansalskim Marignan. W 1818 wstąpił do paryskiego seminarium dla misji zagranicznych. W roku następnym otrzymał święcenia kapłańskie i wkrótce potem wyjechał do Chin. Pracował tam dość długo, ale gdy w Korei zabrakło wikariusza apostolskiego, mianowano go na to stanowisko i wysłano na półwysep, który w tym czasie obficie zraszała krew męczenników. Jednym z nich został po trzech latach. Zginął przez ścięcie w Sai-Nam- -The pod Seulem w dniu 21 września 1839 r. Razem z innymi beatyfikował go w r. 1925 Pius XI. Razem także z innymi kanonizował go Jan Paweł II w czasie swej podróży do Korei w 1984 r.

Wawrzyniec Salvi. Urodził się 30 października 1782 r. w Rzymie. Na chrzcie św. otrzymał imiona Wawrzyńca Kajetana i Emanuela. Po miesiącu od urodzenia stracił matkę. Staranne wychowanie zapewniła mu potem druga żona ojca. Kształcił się w Kolegium Rzymskim, gdzie za preceptora miał B. A. Capellariego: zasiądzie on na Stolicy Piotrowej jako Grzegorz XVI. W 1801 r. wstąpił do pasjonistów. Przybrał wtedy imiona Wawrzyniec Maria od św. Franciszka Ksawerego. Kapłanem został w cztery lata później. W czasie rozproszenia zakonów (1810-1814) pracował w rzymskim kościele Najśw. Marii Panny in Publicolis, a następnie poza miastem. W 1812 podjął działalność kaznodziejską jako misjonarz ludowy. Po upadku Napoleona mógł w 1814 r. wrócić do Wiecznego Miasta, ale wkrótce wznowił pracę misjonarską. Działał w Lacjum, Marchii, Toskanii i Abruzzach. Pełnił też wówczas rozmaite funkcje zakonne. Zmarł 12 czerwca 1856 r. w Capranica. Pozostawił po sobie nieco pism, w których, tak jak w swym kaznodziejstwie, starał się rozkrzewiać nabożeństwo do Dzieciątka Jezus. Jan Paweł II beatyfikował go w 1989 r.