"Badabada" - wczesne wykrywanie autyzmu

Ok. 1,5 tys. urodzonych w tym roku w Polsce dzieci uzyska diagnozę autyzmu. Od jak najwcześniejszego wykrycia zaburzenia i podjęcia terapii zależy, jak będą się później rozwijały - twierdzi Fundacja SYNAPSIS. W 2015 r. Fundacja zbiera pieniądze na "Badabada" - Program Wczesnego Wykrywania Autyzmu.

Pomysł wdrożenia Programu jest odpowiedzią na wciąż rosnący problem braku odpowiedniej diagnostyki małych dzieci w kierunku całościowych zaburzeń rozwojowych ze spektrum autyzmu. Ma pomóc w ocenie prawidłowości rozwoju maluchów i zakwalifikować część z nich do grupy ryzyka zaburzeń autystycznych. Do tej pory dzieci były zazwyczaj diagnozowane w wieku 6-7 lat, gdy zaczynały edukację szkolną; SYNAPSIS uważa, że za pomocą odpowiednich narzędzi możliwe jest obniżenie tego wieku nawet do czasu, gdy dziecka ma kilkanaście miesięcy.  

- Koszty opieki nad dorosłymi osobami z autyzmem są bardzo wysokie, stąd istnieje konieczność podejmowania działań ukierunkowanych na jak najwcześniejsze wykrywanie tych zaburzeń rozwojowych oraz ich profilaktykę, aby w jak największym stopniu ograniczyć ich skutki społeczne - twierdzą koordynatorzy Programu. SYNAPSIS zabiega, by "Badabada" stało się programem ogólnopolskim.

"Badabada" ma być realizowany do 2018 r. w całej Polsce. Głównym centrum działań jest ambulatoryjny Ośrodek Diagnostyczno-Terapeutyczny Fundacji SYNAPSIS w Warszawie przy ul. Ondraszka, w którym Fundacja prowadzi porady i działalność o  charakterze rzeczniczym; organizowane są kampanie społeczne przybliżające problem autyzmu i konieczności jego szybkiego diagnozowania oraz szkolenia dla rodziców i pracowników ochrony zdrowia z zakresu wyłaniania grup ryzyka, monitorowania rozwoju, diagnostyki i wczesnej interwencji w podejrzeniu wystąpienia całościowych zaburzeń rozwoju.

Model badań przesiewowych, które proponuje Fundacja, zaczyna się od wypełniania przez rodziców kwestionariusza (przeznaczony jest do badania dzieci w wieku od 16 do 30 miesiąca życia), który zawiera 20 pytań dotyczących różnych zachowań i umiejętności dziecka. Po jego wypełnieniu opiekun dostaje wynik z informacją, czy ryzyko wystąpienia zaburzeń ze spektrum autyzmu u dziecka jest niskie, średnie czy wysokie. W przypadku zagrożenia konieczna jest konsultacja specjalistyczna i dalsza diagnostyka.

Kolejnym etapem są - prowadzone przez przeszkolone osoby - badania przesiewowe polegające na obserwacji malucha (już od ukończenia 7 miesiąca życia). Pozwalają one wykryć nietypowy rozwój dziecka w zakresie społecznego komunikowania się oraz relacji społecznych. W przypadku stwierdzenia atypowych zachowań, osoba badająca przekazuje rodzicom pisemną informację o kolejnych krokach, jakie powinni podjąć.

Trzeci poziom to konsultacje i diagnostyka specjalistyczna, pilotażowo w wybranych placówkach, a docelowo w różnych placówkach w Polsce. SYNAPSIS uważa, że konsultacje powinny być dostępne za darmo w placówkach, które mają kontrakty z NFZ.

Czwarty poziom to odpowiednie działania wspomagające rozwój dziecka i wspierające rodziny. W tym zakresie rodzice mogą korzystać ze świadczeń w ramach wczesnego wspomagania rozwoju, konsultacji w poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Dla dzieci ze zdiagnozowanymi dużymi problemami rozwojowymi wskazana jest bardziej specjalistyczna opieka.

W 2015 r. "Badabada" będzie koncentrować się na edukacji rodziców, opiekunów, lekarzy pierwszego kontaktu, lekarzy pediatrów, psychologów, pedagogów, pielęgniarek i innych specjalistów. To od ich wiedzy o typowych i nietypowych objawach autyzmu zależy szybkie dalsze diagnozowanie dziecka. Fundację można wesprzeć darowizną za pośrednictwem strony "Badabada".

Autyzm jest zaburzeniem, u podstaw którego leży nieprawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Osoby z autyzmem mają problemy z komunikacją, postrzeganiem świata, rozumieniem relacji społecznych. Mogą w odmienny sposób odbierać wrażenia zmysłowe: dla nich sól może być kwaśna, śnieg parzyć, a delikatne głaskanie powodować silny ból; zaburzenie pokrewne, o łagodniejszym przebiegu to zespół Aspergera.

W Europie żyje ok. 5 mln osób z autyzmem, co oznacza, że zaburzenie dotyka jedną osobę na 150; oznacza to, że w Polsce może żyć nawet ok. 260 tys. osób z autyzmem, jednak wiele z nich może nie mieć prawidłowej diagnozy. Obecnie nie ma danych na temat występowania tego zaburzenia w kraju.

Na stronie "Badabada" jest informacja, że według najnowszych, oficjalnych danych Centrum Kontroli Chorób w Stanach Zjednoczonych już 1 na 68 dzieci ma zaburzenia ze spektrum autyzmu.