Jak rozpoznać uzdolnione dziecko?

Jak rozpoznać uzdolnione dziecko?
Ważne jest wczesne dostrzeżenie uzdolnień dziecka (fot.medmoiselle_t / flickr.com)
Franz J. Mönks, Irene H. Ypenburg / slo

Przykład zdolnych dzieci, nie spełniających pokładanych w nich oczekiwań, wyraźnie pokazuje, jak istotne jest wychodzenie naprzeciw potrzebom edukacyjnym utalentowanych uczniów. „Talenty, które zawodzą" to zdemotywowani uczniowie, których wyniki w nauce często leżą poniżej poziomu, jakiego należałoby oczekiwać, biorąc pod uwagę ich inteligencję oraz kreatywność.

Istnieje tu wyraźna rozbieżność między zdolnościami a osiąganymi wynikami. Liczne badania potwierdzają, że istnieje spora grupa dzieci, które zawodzą nie z powodu niskich umiejętności, lecz w wyniku czynników pozaintelektualnych.

Porównując bardzo zdolnych uczniów, których osiągnięcia w szkole odpowiadają posiadanym zdolnościom, z kolegami o podobnych możliwościach intelektualnych, nie przekładających się jednak na postępy w nauce, nasuwają się następujące wnioski oparte na rzetelnej analizie badawczej: uczniowie nie wykorzystujący swoich zdolności, są przekonani, że ich własne zachowanie i samoocena determinowana jest przede wszystkim z zewnątrz (w przeciwieństwie do przekonania o kontroli wychodzącej z własnego wnętrza, gdzie człowiek widzi w sobie instancję kontrolującą i oceniającą swoje zachowanie). Inne, dające się wyodrębnić charakterystyczne cechy zachowań „niespełnionych geniuszy" oraz towarzyszące im reakcje otoczenia to wedle badań:

DEON.PL POLECA

  • słaba koncentracja,
  • negatywna koncepcja własnej osoby w środowisku szkolnym,
  • wolne tempo nauki w porównaniu z innymi uczniami,
  • spory trud w pracy nad materiałem dydaktycznym w formie pisanej,
  • negatywna ocena nauczycieli i szkoły,
  • niska motywacja szkolna,
  • niezadowolenie z własnego sposobu uczenia i związanych z tym nawyków oraz osiąganych wyników,
  • zbyt wiele zajęć pozaszkolnych kosztem czasu potrzebnego na naukę w domu,
  • inni uczniowie oczekują zbyt wiele w stosunku do jego możliwości,
  • regularne twierdzenia nauczycieli, że osiągnięcia danego ucznia w szkole leżą poniżej jego rzeczywistych możliwości,
  • niezadowolenie rodziców z powodu słabych wyników w nauce,
  • strach przed egzaminami,
  • niski poziom zaufania do własnej osoby w kontekście umiejętności społecznych,
  • brak poczucia akceptacji ze strony kolegów/koleżanek w klasie.

W ostatnich latach prowadzono szczegółowe badania nad zależnością pomiędzy koncepcją własnej osoby i uzdolnieniami. Pod pojęciem koncepcji własnej osoby rozumiemy ogólnie mówiąc to, jak widzi się i ocenia dana osoba oraz w jaki sposób myśli, że widzą i oceniają ją inni. Chodzi tu ocenę osobistych zdolności intelektualnych, społecznych i fizycznych oraz możliwości działania. Taką samoocenę uzyskuje się na podstawie nabytych doświadczeń w najbliższym otoczeniu oraz zachowań ważnych bliskich osób (akceptujące, stymulujące?), jak również sposób oceny własnego zachowania oraz postępowania. Człowiek wewnętrzny jest niejako przedmiotem różnorodnych procesów oceny i uznania.

Wyniki badań nad zdolnymi uczniami niezmiennie wskazują na fakt, że samoocena jest determinującą i napędową siłą w realizacji uzdolnień. Naukowcy na całym świecie są zgodni co do tego, że na ogół młodzież bardzo uzdolniona ma w porównaniu ze swoimi przeciętnie uzdolnionymi rówieśnikami bardziej pozytywny obraz swojej osoby. Dodatkowo zaobserwowano, że w przypadku wybitnie uzdolnionych dzieci o przeciętnych osiągnięciach koncepcja własnej osoby w kontekście szkoły jest negatywna, a często nawet bardzo negatywna.

Porównując sytuację bardzo uzdolnionych uczniów, podzielonych na tych z dobrymi wynikami w nauce i na tych z osiągnięciami poniżej swoich możliwości, z biegiem przez płotki, doszlibyśmy do następującego wniosku: odbiór własnej osoby jest u utalentowanych „nieudaczników" tak mocno naładowany negatywnie w kontekście szkoły, że wszystkie sprawy mające z nią coś wspólnego, odbierane są jako przeszkody nie do pokonania. W konsekwencji negatywnie oceniany jest zarówno program zajęć, jak i nauczyciele, koledzy/ koleżanki, klimat panujący w klasie, a w zasadzie cała szkoła. Przy niskiej motywacji do uzyskiwania dobrych wyników, widoczny jest bardzo duży strach przed egzaminami oraz brak wewnętrznego, indywidualnego przekonania, że to ja, a nie otoczenie, kontroluję i oceniam własne umiejętności.

Uczniowi osiągającemu wyniki na miarę swojego talentu tego rodzaju problemy są obce: bieg przez płotki — posługując się dalej tym porównaniem — nie niesie ze sobą trudności nie do pokonania. Niesiony pozytywną oceną własnej osoby radzi sobie kolejno z każdą przeszkodą, od startu, aż po linię mety. Nie zawsze będzie to łatwa droga, jednak problemy, z którymi przyjdzie mu się zmierzyć i wynikające z tego pozytywne doświadczenia, pozwolą mu na zgromadzenie sporej ilości rezerw „na czarną godzinę".

Tworzymy DEON.pl dla Ciebie
Tu możesz nas wesprzeć.

Skomentuj artykuł

Jak rozpoznać uzdolnione dziecko?
Wystąpił problem podczas pobierania komentarzy.
Nikt jeszcze nie skomentował tego wpisu.