Jak podejmować trafne decyzje?

"Nie można się cofnąć. Dlatego właśnie decydowanie jest takie trudne. Musisz podjąć słuszną decyzję, ale tak długo, jak długo wybierasz, wszystko jest możliwe" - film "Mr. Nobody" w reżyserii Jaco Van Dormaela, z którego pochodzą te słowa, porusza problem tak powszechny jak jedzenie czy oddychanie.

Decyzje, które podejmujemy w życiu są naszym zobowiązaniem, gdyż wiążą się z rezygnacją z innych opcji i koniecznością konsekwentnego przyjęcia skutków podjętych działań. Nikt inny, tylko my sami będziemy ponosić ich konsekwencje. Jest to ogromna odpowiedzialność, której w dodatku nie można uniknąć. Brak podejmowania decyzji oznacza bierność oraz stanie w miejscu, co w efekcie jest też zgodą na podporządkowanie się i pozwoleniem, by inni decydowali o naszym życiu. Dotyczy to zarówno życia prywatnego, jak i zawodowego.

W momencie, gdy stajemy się dorośli, zaczynamy podejmować samodzielnie pewne postanowienia. Jednak nie zawsze wiąże się to od razu z pełną za nie odpowiedzialnością. Studia są jeszcze okresem, gdzie mamy pewną "taryfę ochronną" w postaci wsparcia rodziców, stypendiów uczelnianych, zniżek i innych ułatwień. Niestety, studia nie trwają wiecznie i zanim się skończą, my zostaniemy wrzuceni na głęboką wodę samodzielności. Dlatego warto odpowiedzieć sobie na pytanie "co dalej?".

Podejmowanie decyzji jest istotnym i nieuniknionym działaniem, ale nie oznacza to wcale, że jest proste. Wie o tym każdy, kto choć raz zdecydował błędnie i na własnej skórze odczuł tego konsekwencje. Na skutki naszych postanowień wpływa tak wiele czynników, że nie da się w 100 procentach uniknąć porażek. Zwłaszcza jeśli chodzi o przyszłe życie zawodowe. Zależy ono od wykształcenia, dodatkowych umiejętności, cech osobowościowych, preferencji związanych z trybem, miejscem, czasem i sposobem pracy oraz wielu innych zmiennych. Są jednak pewne sposoby, by świadomiej decydować.

Zacząć należy od tego, że jeżeli nie wiemy, co chcemy zrobić, najpierw powinniśmy zrezygnować z tego, czego robić nie powinniśmy. Zaprzestanie realizacji tego, co jest dla nas zbędne daje pole dla tego lepszego. Tym polem może być czas, zaangażowanie czy środki finansowe.

Drugą istotną kwestią jest uświadomienie sobie rzeczywistej potrzeby, której zaspokojenie powinno być głównym motywatorem podejmowanych decyzji. Wyznacznikiem sukcesu powinna być dla nas realizacja tego celu, a ten z kolei powinien być jasno zdefiniowany. Cel to coś, co musimy mieć zawsze określone na początku naszych wyborów. To on naświetla nam kierunek, pozwala trzymać się go i postępować do przodu.

Bardzo przydatne w planowaniu jest, poza ustaleniem celu ogólnego, wypisanie celów szczegółowych, czyli efektów, które będą kolejnymi krokami do realizacji naszej rzeczywistej potrzeby. Zawsze w tworzeniu takiej listy przydatne jest pozyskanie jak największej ilości informacji na interesujący nas temat. Wiedza ta nie tylko pozwala podejmować trafniejsze decyzje, ale też bardzo często uświadamia istnienie niedostrzeganych wcześniej opcji.

Niezwykle istotnym, a często bagatelizowanym działaniem zarówno na etapie ustalania celów jak i planowania działań jest zadawanie pytań. Pytania pobudzają umysł do myślenia, szukania i znajdowania odpowiedzi. Bardzo często podejmujemy złe decyzje tylko dlatego, że nie poprzedziliśmy ich kilkoma prostymi pytaniami, takimi jak: Co chcę osiągnąć? Co muszę zrobić, aby to osiągnąć? Jakie cechy powinnam/powinienem mieć, by to zrealizować? Jakie znam możliwe rozwiązania? Czy mam wszystkie informacje, które mi są potrzebne? Czy czuję się dobrze z podjętą decyzją?

Takie oraz podobne pytania pozwalają nie tylko na bardziej realistyczne spojrzenie na problemy, które rozwiązujemy, ale również na samo nastawienie do nich.

W podejmowaniu każdej decyzji, a zwłaszcza takiej, która wpływa ostatecznie na nasze życie, istotne jest pamiętanie o takich czynnikach, jak: uczciwość wobec siebie, przewidywanie i motywacja. Optymistycznie zakładanie rozwiązań może być podbudowujące, ale też bardzo ryzykowne. Czasami znacznie lepiej jest spojrzeć krytycznie na zasoby, które ma się do dyspozycji i odpowiedzieć sobie szczerze na pytanie, czy jest to nasz atut czy przeszkoda. Znając zasoby i otoczenie, warto przewidzieć przynajmniej kilka sytuacji, które mogą się wydarzyć jako efekt podjętej decyzji. Nawet jeśli nie uda nam się przewidzieć wszystkich, to i tak będziemy silniejsi o te, które wcześniej przeanalizowaliśmy. Motywacja jest chyba najistotniejszym determinantem trafnych decyzji i sukcesu.

Najprościej mówiąc, jeśli chcemy coś osiągnąć, musimy chcieć tego bezwzględnie. Dlatego ważne jest, by na samym początku uświadomić sobie rzeczywisty cel naszych dążeń. Jeżeli dotyczy on życia zawodowego, czasami naszą największą potrzebą nie jest praca w zawodzie, lecz na przykład wysoka pensja, praca społeczna lub taka, która umożliwia kontakt z ludźmi. Dla jednych najbardziej trafną decyzją będzie wybór ścieżki kariery w znanej międzynarodowej korporacji, dla innych sukcesem okaże się założenie małego przedsiębiorstwa, a jeszcze innym największą satysfakcję da przekazywanie wiedzy nabytej na studiach dzieciom w szkole. W wyborze drogi zawodowej nie chodzi o to, by stawać się lepszym od innych. Ważne, by stawiać sobie coraz wyższą poprzeczkę.