5 cech charakterystycznych dla osobowości histerycznej

Osobowości histeryczne zwracają na siebie uwagę, dramatyzują i barwnie przedstawiają samych siebie. Wiedzą jak być w centrum zainteresowania. Dlaczego są tak bardzo pociągający i jak sobie poradzić w relacjach z nimi?

To tylko jedna z cech, które sprawiają, iż ludzie ci przyciągają zainteresowanie innych. Główną cechą zaburzeń związanych z osobowością histeryczną (histrioniczną) jest dominująca i nadmierna emocjonalność oraz zachowanie mające na celu skupienie na sobie uwagi innych. Osoby te często przejawiają cechy charakterystyczne dla innych zaburzeń osobowości, zwłaszcza "pogranicznej" i antysocjalnych, lecz mimo to istnieje pewna odmienność w przypadku zaburzeń związanych z histerią.

6 kroków w walce z zaburzeniami psychicznymi. Przeczytaj >>

Rozpoznanie wymaga wystąpienia pięciu lub więcej z następujących cech:

- osoby te źle się czują w sytuacjach, w których same nie znajdują się w centrum uwagi,
- w stosunku do innych często ich zachowanie jest seksualnie uwodzicielskie i prowokujące,
- demonstrują nagle pojawiające się i powierzchowne wyładowania emocjonalne,
- nieustannie dbają o własny wygląd i używają go jako środka, za pomocą którego starają się zwrócić na siebie uwagę,
- ich sposób mówienia jest nad wyraz barwny, lecz pozbawiony szczegółów,
- dramatyzują w sposób teatralny i przesadzony wyrażają swe emocje,
- są bardzo podatni na sugestię, na przykład łatwo poddają się wpływom innych ludzi lub sytuacji,
- traktują konkretne relacje z innymi jako coś znacznie bardziej intymnego, niż ma to miejsce w rzeczywistości.

2-3% populacji cierpi z powodu tych zaburzeń

Ocenia się, że być może 2-3% całej populacji cierpi z powodu tego typu zaburzeń. Mimo iż o wiele częściej zaburzenia osobowości histerycznej rozpoznaje się u kobiet, to jednak wielu badaczy wierzy, że tyle samo mężczyzn cierpi na tę chorobę, lecz wyraża się ona w inny sposób. Na przykład mężczyźni mogą uparcie zwracać na siebie uwagę przez sposób, w jaki się ubierają lub przechwalając się swymi zdolnościami atletycznymi i seksualnymi oraz z powodu ich nieustannego skoncentrowania się na sobie - być może to jest przyczyną, że nie są w stanie nawiązać intymnych relacji z innymi ludźmi.

Osoby te, jak się wydaje, nie są świadome skutków, jakie ich zachowanie wywierana innych. Mogą też wydawać się jakby "zmiksowaną" kombinacją cech - w jednym momencie pruderyjność potrafi zmienić się w coś zupełnie przeciwnego. Stąd nasza trudność w uzyskaniu pewności, że dobrze ich zrozumieliśmy. Ludzie ci mogą ujawniać cechy, takie jak zwracanie na siebie uwagi, skłonność do manipulowania innymi, zmieniające się emocje, które przypominają zaburzenia osobowości "pogranicznej", lecz ci ostatni dodatkowo mogą dążyć do samounicestwienia oraz doświadczać trwałych uczuć pustki i lęku, iż pozostaną sami, czego nie odczuwają ludzie z zaburzeniami osobowości histerycznej. Podobnie jak cierpiący na zaburzenia antysocjalne wykazują tendencje do impulsywności, powierzchowności i manipulowania innymi, lecz powód takiego zachowania jest całkiem inny.

Przesadnie dbają o atrakcyjny wygląd

Rzeczą uderzającą jest, jak wiele energii osoby te wkładają w to, aby atrakcyjnie wyglądać. Potrzebują zwracać na siebie uwagę, dramatyzują przy tym barwnie przedstawiając samych siebie. Wyszukują sposoby na to, aby stanąć w centrum zainteresowania. To tylko jedna z cech, które sprawiają, iż ludzie ci przyciągają zainteresowanie innych, i które stawiają ich w kontraście wobec innych, którym trudno jest mówić o sobie i o własnych problemach. Wszystko to jest jednym wielkim udawaniem, które ma zrobić na nas wrażenie.

Ludzie ci zabawiają nas rozmową, swoim wyglądem, własnym stylem bycia. Mogą flirtować i przynosić prezenty. Uwypuklają i mówią o tych odczuciach i doświadczeniach wewnętrznych. Odwrotnie niż pacjenci z fobiami, mówią konkretnie tylko o ich zachowaniu zewnętrznym. Do żadnej z innych grup nie może lepiej pasować stare powiedzenie: nie to, co mówią, lecz sposób, w jaki mówią, wyraża prawdę o nich. To oczywiste, że nie maskują się w sposób świadomy. Prezentują się w taki sposób, w jaki nauczyli się w toku własnego rozwoju.

Publiczne reklamowanie własnych emocji

Jeśli okażemy jakiekolwiek erotyczne zainteresowanie jako reakcję na to, co wydawało się otwartym zaproszeniem, wówczas osobowości takie wycofają się, dając do zrozumienia, że z pewnością nie o to im chodziło. Ludzie ci wydają się szczerze nieświadomi efektów swego zachowania i gdy znajdą się w potrzasku, wówczas porzucają innych w poczuciu frustracji, przegranej i zakłopotania. W rzeczywistości jest to jeden ze sposobów, w jakie osobowości histeryczne idą przez życie. Flirtują, zwodzą innych, z trudem zdając sobie sprawę tego, jaki efekt wokół wywołują te manewry. Tymczasem patrząc z ich strony, to właśnie, co ich samych dotyczy, jest największym problemem w życiu, ponieważ nie pozwala im nawiązać satysfakcjonujących relacji i narzuca im jeszcze większą alienację i samotność, gdy inni odkryją ich sposób działania i ubezpieczą się przeciwko takiemu zachowaniu.

Osobowości histeryczne często przedstawiane są w filmach i na scenie. Cechy charakterystyczne dla tego zaburzenia można zaobserwować u ludzi wykonujących pewne zawody - wówczas osobowości te wręcz "kwitną", a mimo to są akceptowane, zaś ich brak zdolności nawiązywania relacji nie jest niczym zaskakującym. Mają swoje sposoby przemawiania do innych, jak Bette Davis, w swych rolach uciekająca się do pewnych typowych gestów oraz wyrażająca się w superlatywach typu "bajecznie" i "sensacyjnie" nawet w przypadku zupełnie normalnych rzeczy. Ludzie ci mają sposoby publicznego zareklamowania swych emocji, które często mogą wprawiać w zakłopotanie i są niewłaściwie oceniane przez innych. Mogą przybierać formę nadzwyczajnych emocji wyrażanych w przypadku niespodziewanej znajomości oraz niekontrolowanego szlochu na przyjęciu z okazji rocznicy małżeństwa dalekiego kuzyna.

Co z miłością?

Nie powinniśmy zatem być zaskoczeni widząc, że osobowości histeryczne mają ogromne trudności z doświadczaniem i wyrażaniem własnych emocji. Nie rozumieją oni ani też nie doświadczają miłości i intymnych uczuć właściwych głębokiemu dzieleniu życia z innym człowiekiem. Wyłącznie wydają się nawiązywać ciepłe relacje i - gdy jesteśmy wrażliwi - wyłapiemy patetyczny blef, dotyczący ich powierzchownej autoprezentacji.  Najczęstszym sposobem, w jaki dają się nam poznać, jest "kuszenie". Wydaje się, że intuicyjnie używają swego ciała jako środka, dzięki któremu starają się zasygnalizować swe pragnienie miłości i czułości. A jednak wcale nie szukają tego, lecz bardziej zależy im na płytkich słowach aprobaty, aplauzie i poparciu. W rzeczywistości nie zależy im na bliskości z innym człowiekiem. Nie wiedzieliby, co zrobić w przypadku faktycznej zażyłości, dlatego fizyczna bliskość staje się dla nich substytutem wielkodusznej bliskości emocjonalnej. Każdy, kto doświadczył czegoś takiego, zdaje sobie sprawę, jak mało satysfakcjonujący może być wysiłek nawiązania takich relacji.

Ludzie ci nieustannie szukają miłości, "kusząc" w celu osiągnięcia tego, co w ich pojęciu jest miłością, lecz mogą odkryć wyłącznie, że ich wysiłki nie są w stanie stworzyć lub utrzymać jakiejkolwiek dojrzałej relacji. Większość tych spostrzeżeń dotyczy sposobu, w jaki osoby histeryczne nawiązują relacje z ludźmi odmiennej płci. Wobec tej samej płci ludzie ci zachowują się o wiele bardziej antagonistycznie i konkurencyjnie, reagując z nimi tak, jak gdyby zagrażali oni możliwości otrzymywania przez te osoby pochlebstw lub ich pozycji w centrum uwagi innych, do czego dążą z tak wielkim zapałem.

Mężczyźni-histerycy

Faktycznie, mężczyźni-histerycy mogą na zewnątrz ukazywać więcej wiary w siebie, wystudiowanej zdolności spędzania własnego życia w spokoju i pewności siebie. Może wydawać się, że są macho, lecz ten sposób zachowania niemal zawsze jest znakiem słabości, jaką wyczuwają w swym wnętrzu. Doświadczają oni lęku oraz czują gniew, który maskują bardziej "sztucznym" zachowaniem. Mężczyzna taki uważa, że dobre ubranie, posiadanie dobrze rozwiniętych, obfitych mięśni, modne noszenie się, a także rozległa wiedza, jaki gatunek wina należy zamówić - wszystko to maskuje wewnętrzne braki pewności siebie.

Oczywista też jest próżność oraz narcyzm tych osób. To, czego im potrzeba, to poświęcenia im uwagi ze strony innych osób, pragną jej i to natychmiast. Żyją poza czasem, w jakim funkcjonują normalni ludzie, zamknięci we własnym świecie. Nie potrafią odłożyć czegoś na później ani też dobrze zaplanować tego, co ma nastąpić jutro. Niektórzy obserwatorzy zauważają, że - z czysto psychologicznych powodów - osobowości histeryczne bywają atrakcyjne dla ludzi cierpiących na zaburzenia osobowości obsesyjnej. Wchodzą ze sobą w związki małżeńskie i nawzajem dostarczają sobie tego, czego im brakuje. Jedno z nich utrzymuje porządek we wszystkim, podczas gdy drugie zapewnia mu pewien rodzaj "żywotności" i poczucia wolności, czego brak pierwszemu z partnerów. Oczywiście, że to niekoniecznie zapewnia dobry związek. Często z tego właśnie powodu taka para szuka pomocy w rozwiązaniu problemów małżeńskich, co do których możemy stwierdzić, że ich powodem jest partner posiadający osobowość histeryczną.