Schizotypiczne zaburzenia osobowości

Osoby obarczone schizotypicznymi zaburzeniami osobowości często ujawniają się i są traktowane jako dziwaczne i „inne".

Taki przeważający pogląd na ich funkcjonowanie jest czymś tak naturalnym, jak to, że w drzewie są słoje.

Można sobie to uświadomić w okresie dorastania tych osób, a już na pewno jest to widoczne we wczesnym okresie dorosłości.

Jest to schemat wynikający ze społecznego deficytu, związanego z poważnym dyskomfortem, jaki odczuwa się wobec całej sytuacji oraz z ograniczonych możliwości nawiązania bliskich relacji z innymi osobami.

Ludzie ci wykazują ekscentryczne zachowanie oraz zaburzenia myślenia i patrzenia na świat.

Aby zdiagnozować schizotypiczne zaburzenia osobowości, osoby te muszą przejawiać co najmniej pięć z następujących cech:

• sądy, lecz nie złudzenia o treści odnoszącej, to znaczy odczuwanie, że słowa lub czyny innych mają dla nich samych szczególne znaczenie;
• dziwaczne przekonania lub myślenie magiczne, które wpływa na zachowanie, jak na przykład wiara w telepatię, „szósty zmysł" i niezgodność z przekonaniami i normami ich środowiska kulturowego;
• niezwykłe doznania zmysłowe, w tym także złudzenia fizyczne;
• dziwaczne myśli lub sposób wysławiania się: niejasny, nieadekwatny do sytuacji lub poddany stereotypizacji;
• podejrzliwość i nastawienia urojeniowe;
• niedostosowany lub ograniczony afekt;
• dziwaczne zachowanie lub wygląd: ekscentryczny lub wyjątkowy;
• brak bliskich przyjaciół lub powierników innych, niż krewni pierwszego stopnia;
• silny lęk społeczny, który ma tendencję do łączenia się raczej z paranoidalnym lękiem niż negatywną samooceną.

Ludzie ci, jak się wydaje, nigdy nie są na swoim miejscu. Mogą nosić ubrania, które są poplamione jedzeniem lub które im nie pasują; są trochę zaniedbani i wykazują dziwaczne maniery. Mogą niepokoić ich paranormalne zjawiska i będą mówić o ich wyjątkowej umiejętności czytania w ludzkich myślach. Mogą używać słów lub zdań, które są wypowiedzeniami pośrednimi lub stereotypowymi, o których można powiedzieć wyłącznie, że są „dziwaczne". Nie najlepiej odnajdują się w sytuacjach społecznych, a większość ludzi stara się ich unikać z powodu braku zdolności ich zrozumienia lub obdarzenia ich empatią.

Osoby ze schizotypicznymi zaburzeniami osobowości mogą, pod wpływem stresu, wykazywać przejściowe symptomy psychotyczne i z tego powodu wymagać konsultacji. Co więcej, osoby te często cierpią z powodu poważnych depresji. Istnieje ścisły związek pomiędzy schizotypicznymi zaburzeniami osobowości a schizofrenią. Wygląda na to, że istnieją pomiędzy nimi powiązania genetyczne; występowanie zaburzenia jest częstsze wśród krewnych pierwszego stopnia chorych na schizofrenię niż wśród całej reszty populacji.

Niektóre z tych osób popadają w schizofrenię rozwiniętą w pełnym wymiarze. Z uwagi na to wskazana jest konsultacja psychiatryczna, dzięki której można postawić właściwą diagnozę. Najtrudniejsze do rozpoznania, lecz konieczne, aby móc postawić właściwą diagnozę, są niektóre schematy myślenia osobowości schizotypalnych. Osoby te mogą wyrażać swe idee lub uwagi, które są niewłaściwą interpretacją zdarzeń, jako coś, co dla nich osobiście ma konkretne znaczenie. Ta sama idea jednak może być przejawem sztywno przyjętych przekonań, które prowadzą ku złudzeniu.

Ludzie ci nie czują się dobrze z innymi osobami, asekurują się i są podejrzliwi, a zbliżenie z innymi traktują jako zagrożenie. Najwięcej może tu pomóc terapeuta, który wprowadza atmosferę spokoju, jest wrażliwy i zainteresowany sytuacją danego człowieka, a jednocześnie pozostawia zdrowy dystans i utrzymuje stałą neutralność emocjonalną. Osoby cierpiące na schizotypiczne zaburzenia osobowości, niezależnie od potrzeb i natury ich problemów, są gotowe do ucieczki, gdy tylko poczują się źle zrozumiane lub zagrożone. Pod wpływem najnowszych badań nad połączeniem schizofrenii z tego typu zaburzeniami osobowości, coraz częściej terapia ucieka się do stosowania leków przeciwpsychotycznych, aby za ich pomocą złagodzić niektóre z poważniejszych symptomów.

Więcej: Jak pomagać dobrą radą. Poradnik - Eugene Kennedy, Sara C. Charles