6 stycznia wypada wigilia Bożego Narodzenia w kalendarzu juliańskim. Gdzie w Polsce będą świętować?

Boże Narodzenie według kalendarza juliańskiego obchodzą prawosławni i wierni innych obrządków wschodnich, m.in. grekokatolicy i staroobrzędowcy. Dlatego w piątek, 6 stycznia obchodzić będą Wigilię świąt Bożego Narodzenia. To trzynaście dni później niż u katolików. 

Gdzie w Polsce obchodzą Boże Narodzenie później?

Według danych Polskiego Autokefalicznego Kościóła Prawosławnego ponad 90 proc. parafii prawosławnych w kraju stosuje się do kalendarza juliańskiego. Robią to zwłaszcza wierni prawosławni we wschodniej części Polski, w tym w woj. podlaskim, gdzie są największe w kraju skupiska prawosławnych. Boże Narodzenie w tym samym czasie co katolicy obchodzą tylko nieliczne parafie cerkiewne w kraju, przeważnie w centralnej i w zachodniej Polsce. Święta Bożego Narodzenie według kalendarza julianskiego obchodzą też np. grekokatolicy mieszkający m.in. na Podkarpaciu.

Boże Narodzenie u prawosławnych 6 stycznia

Duchowni prawosławni zwracają uwagę, że kalendarz juliański jest o wiele starszy od gregoriańskiego, obecnie powszechnego, i był używany w pierwszych wiekach chrześcijaństwa. Do 1582 r. termin świąt był wspólny dla wszystkich. Dopiero reforma papieża Grzegorza XIII, czyli zmiana stylu juliańskiego, którym posługuje się w roku liturgicznym Cerkiew, na styl gregoriański, wprowadziła różnicę.

Wskutek niedużych, minutowych różnic w długości roku w obu kalendarzach, które przez stulecia urosły do dni, daty stałych świąt cerkiewnych według kalendarza juliańskiego wypadają obecnie trzynaście dni później niż u katolików.

Postna Wigilia, surowy post przed Świętami

Boże Narodzenie w Kościele wschodnim poprzedza 40-dniowy post - czas duchowego przygotowania. Wielu wiernych rezygnuje w tym czasie z posiłków mięsnych, a nawet nabiału, utrzymując surowy post zwłaszcza w ostatnim przedświątecznym tygodniu. Bezwzględny post obowiązuje w Wigilię. W czasie postnej kolacji (w klasztorach nie podaje się nawet ryb), jedynego posiłku tego dnia, wierni dzielą się prosforą - pszennym chlebem używanym w Cerkwi do konsekracji i komunii, który jest odpowiednikiem opłatka w Kościele katolickim. Wielu prawosławnych zasiądzie do wigilii po wieczornym nabożeństwie, inni udadzą się do cerkwi na nocne uroczystości.

Ilu jest prawosławnych w Polsce?

Dokładnych danych co do liczby prawosławnych w Polsce nie ma. Przedstawiciele polskiej Cerkwi szacują, że wiernych jest ok. 500 tys. Taką liczbę podał też Główny Urząd Statystyczny w niedawnym raporcie "Wyznania religijne w Polsce w latach 2019–2021". W poprzednim spisie powszechnym przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało 156 tys. osób, dane te uznawane są jednak przez hierarchów za niemiarodajne. Danych ze spisu przeprowadzonego w 2021 r. jeszcze nie ma. Przyjmuje się, że największe skupiska prawosławnych są w regionie północno-wschodnim.

PAP / mł