Centralne obchody XV Dnia Judaizmu - synteza

Wręczenie medali "Sprawiedliwy wśród narodów świata" przyznanych pośmiertnie trojgu mieszkańcom Podkarpacia, dyskusje oraz wspólne modlitwy z udziałem m.in. rabinów i hierarchów Kościoła złożyły się na centralne obchody XV Dnia Judaizmu, które w tym roku zorganizowano w Rzeszowie. Ich mottem były słowa z Księgi Rodzaju "Odtąd nie będziesz się zwał Jakub lecz Izrael…" (Rdz 32,29).

Celem Dnia Judaizmu jest wspólna refleksja i modlitwa oraz pomoc wierzącym w Chrystusa w odkrywaniu judaistycznych korzeni chrześcijaństwa, będącego dla chrześcijan spełnieniem w Jezusie Chrystusie starotestamentalnych obietnic. W tegorocznych obchodach uczestniczyli hierarchowie Kościoła, m.in. bp Mieczysław Cisło oraz Żydzi, w tym naczelny rabin Polski Michael Schudrich. W tym roku program Dnia Judaizmu połączono z przypadającym 27 stycznia Międzynarodowym Dniem Pamięci o Ofiarach Szoah.

Medale dla Sprawiedliwych wśród narodów świata

Podczas uroczystości w rzeszowskim ratuszu medalami, które przyznaje jerozolimski Instytut Yad Vashem uhonorowano: Katarzynę Sikorę, Stanisława Grocholskiego i Józefa Kulpę. Przypomniano okoliczności, w których - z narażeniem życia swojego i rodzin - ratowali skazanych na eksterminację Żydów.

Katarzynie Sikorze życie zawdzięczają cztery osoby, w tym: Moniek Kalb, Shalom Friedhof i Adolf Berger - uciekinierzy z rzeszowskiego getta. Stanisław Grocholski z Przeworska wraz z żoną Marią, uratował w czasie wojny żydowską rodzinę Engelbergów z sąsiedniej wioski Urzejowice. Pochodzący z Ostrowca koło Lubaczowa Józef Kulpa, żołnierz AK, uratował żydowską rodzinę Łukawieckich. Wspólnie działali w partyzantce, bo właśnie dzięki Józefowi Kulpie utworzony został 13-osobowy żydowski oddział partyzantów, działających w lasach wokół Lubaczowa i Zamościa.

W ceremonii wręczenia medali uczestniczył m.in. ambasador Izraela w Polsce, Zvi Rav-Ner, naczelny rabin Polski Michael Schudrich a także biskup rzeszowski Kazimierz Górny i bp Mieczysław Cisło, przewodniczący Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem przy Konferencji Episkopatu Polski. Przybyły też rodziny ocalonych z Izraela i Stanów Zjednoczonych.

- Jestem dumny, że już po raz drugi mogę uczestniczyć w Rzeszowie w takiej uroczystości - powiedział ambasador Izraela. Myślę, że przyznawanie medali ‘Sprawiedliwy wśród narodów świata’ jest podstawową misją ambasady Izraela w Polsce - dodał dyplomata przypominając, że Polacy stanowią najliczniejszą grupę wśród uhonorowanych medalem Instytutu Yad Vashem.

Ambasador Zvo Rav-Ner podkreślił, że kiedy Europa pogrążona była w ciemności, znajdywali się ludzie, którzy nawet w takim czasie ryzykowali życie by ratować innych. - Dziś każdy z nas powinien zapytać sam siebie co by zrobił postawiony w sytuacji, gdy za ratowanie bliźniego konsekwencje groziłyby jemu samemu, rodzinie, wiosce - mówił ambasador.

Prezydent Rzeszowa Tadeusz Ferenc witając gości podkreślił, że przed wojną społeczność żydowska stanowiła aż połowę mieszkańców miasta. Podczas uroczystej inauguracji XV Dnia Judaizmu bp Kazimierz Górny podziękował stronie żydowskiej za włączenie do programu obchodów ceremonii uhonorowania Polaków, którzy ratowali Żydów. - To, co przeżyłem przed chwilą jest na wskroś religijne - powiedział ze wzruszeniem biskup rzeszowski. Przypomniał słowa Talmudu, iż kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat oraz ewangeliczne przesłanie, iż nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś oddaje swoje życie za bliźniego.

- Niech ten dzień pomoże każdemu z nas zwracać się do bliźnich z jeszcze większym szacunkiem i czynić ze świata prawdziwy dom - zaapelował bp Górny, który swoje wystąpienie zakończył słowami: "Jeszcze Polska nie zginęła, dopóki kochamy".

- Pełnimy dziś wolę Jana Pawła II - podkreślił Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich. Przypomniał też sformułowanie tego papieża, iż kto spotyka Jezusa, spotyka judaizm. - Takie dni prowadzą nas do Jana Pawła II i do Boga - powiedział rabin.

Dialogi chrześcijan i Żydów

Bp Mieczysław Cisło, przewodniczący Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem KEP podczas panelu dyskusyjnego w rzeszowskim Ratuszu przypomniał, że idea Dnia Judaizmu w Kościele katolickim wywodzi się z nauczania soborowego oraz postawy i nauczania bł. Jana Pawła II. Naczelny rabin Polski Michael Schudrich wyznał, że on sam bardzo chce poznać chrześcijaństwo i, powołując się na Jana Pawła II zauważył, że jeśli człowiek chce lepiej poznać Jezusa, musi poznać judaizm.

Naczelny rabin Krakowa Boaz Pash zapytał, czy Dzień Judaizmu jest hołdem dla Żydów, czy poszukiwaniem korzeni. Odpowiadając, prof. Jan Grosfeld powiedział, że na pewno nie jest jedynie hołdem wobec Żydów.

- Chcielibyśmy, żeby to święto stało się codziennym pożywieniem dla Kościoła. Nie tyle, by poznać Żydów, ile zrozumieć co miał na myśli Jan Paweł II, mówiąc, że relacja z judaizmem jest czymś innym, niż relacje z innymi religiami, bowiem jest czymś wewnętrznym - wyjaśniał. Dodał, że warunkiem jedności chrześcijan jest dialog z judaizmem i poznanie korzeni chrześcijaństwa. - Dla mnie jest czymś, co przywołuje coś bardzo ważnego i bliskiego - przyznał prof. Grosfeld.

Mottem tegorocznych obchodów Dnia Judaizmu są słowa z Księgi Rodzaju "Odtąd nie będziesz się zwał Jakub lecz Izrael…" (Rdz 32,29). Na pytanie prowadzącego panel Zbigniewa Nosowskiego, redaktora naczelnego miesięcznika "Więź" o interpretację tego cytatu, bp Cisło powiedział, że nie można unikać żadnego tematu, a ten jest wspólny zarówno dla chrześcijan, jak i Żydów. - Patrzymy na Jakuba jako postać historyczną, ale też symboliczną. My, chrześcijanie widzimy w nim pewne odniesienie do Jezusa Chrystusa, idącego na śmierć i w pewien sposób też mocującego się z Bogiem - mówił bp Cisło.

Modlitwy za zmarłych

W programie XV Dnia Judaizmu znalazła się też modlitwa na cmentarzu żydowskim w Rzeszowie, za zmarłych - w tym za Polaków z Podkarpacia, którzy zginęli w czasie II wojny światowej ratując Żydów.

Modlitwa rozpoczęła się Psalmem 130. Następnie została odczytana lista miejscowości Podkarpacia, z których pochodzili Polacy, którzy zginęli ratując Żydów w czasie II wojny światowej. Potem Michael Schudrich odśpiewał Psalm 23 oraz żydowską modlitwę za zmarłych, a bp Kazimierz Górny poprowadził modlitwę "Wieczne odpoczywanie". Zaznaczył, że modlitwą ogarniani są Żydzi i Polacy, zwłaszcza ci, którzy ratowali prześladowanych. Dodał, że ta wspólna modlitwa daje nadzieję na to, że taka tragedia się więcej nie powtórzy. Na zakończenie zapalono znicze.

W rozmowie z KAI naczelny rabin Polski dodał, że pamięć o ofiarach Holocaustu jest bardzo ważna dla każdego człowieka. - Czas okupacji niemieckiej był najbardziej bezczelnym okresem historii świata. Naszym obowiązkiem, pogłębiając wiedzę o judaizmie, jest poznanie żydowskiej historii i pamięć o ofiarach Holocaustu - stwierdził.

- Przez 50 lat prawie nie było możliwe mówienie o losach Żydów w Polsce. Robili to dziadkowie czy rodzice i dopiero ostatnie 22 lata bardzo pozytywnie to zmieniają. Zadaniem na dzisiaj jest poznawanie tej historii, by nie była ona obca - powiedział.

Po południu wspólną modlitwę w intencji ofiar Holocaustu oraz o wzajemny szacunek zanoszono w rzeszowskim kościele farnym, gdzie zorganizowano nabożeństwo biblijne. Bracia i siostry - Shalom, shalom! - powitał zgromadzonych stojąc przy ambonie naczelny rabin Krakowa Boaz Pash. Swoje wystąpienie zakończył zaś słowami: oto rabin stoi w kościele i mówi o słowie Boga, naszego wspólnego Boga. Boaz Pash "z całego serca" podziękował za zaproszenie obecnym na nabożeństwie biskupom i prosił Boga o błogosławieństwo dla wszystkich. Słowa rabina skwitowano rzęsistymi oklaskami.

Zwieńczeniem obchodów XVI Dnia Judaizmu będzie koncert z jakim w rzeszowskiej filharmonii wystąpi Joseph Malovany - sławny kantor z Nowego Jorku, uznawany za najlepszego wykonawcę hebrajskiej muzyki liturgicznej.