Dokument końcowy Synodu dla Amazonii: rozeznawanie konkretnych potrzeb, a nie gwałtowne zmiany

W sobotę wieczorem opublikowano Dokument Końcowy Synodu dla Amazonii. Ojcowie Synodalni nie postulują w nim gwałtownych zmian, ale proszą o spokojne, pogłębione i zgodne z dotychczasowym nauczaniem Kościoła, przeanalizowanie konkretnych postulatów.

Składający się ze 120 punktów Dokument końcowy został zatwierdzony w głosowaniu Ojców Synodalnych i opublikowany w sobotę wieczorem. Dokument wzywa wiernych do integralnego nawrócenia, przebiegającego czterema drogami: nawrócenia duszpasterskiego, kulturowego, ekologicznego i synodalnego. Podkreśla, że u źródeł tego nawrócenia musi znaleźć się wsłuchanie się w krzyk mieszkańców Amazonii, liczących sobie ponad 33,6 mln osób spośród których 2-2,5 mln to członkowie rdzennych plemion.

Mówiąc o potrzebie nawrócenia duszpasterskiego, Ojcowie Synodalni przypominają m.in. o wyzwaniu, jakim jest niełatwy dialog ekumeniczny i międzyreligijny. Aby ułatwić katolikom odkrywanie własnej tożsamości i budowanie właściwych relacji z przedstawicielami innych wyzwań, Ojcowie Synodalni proszą m.in. o podjęcie tłumaczeń Pisma Świętego na lokalne języki, a także o inicjowanie przez Kościół spotkań międzyreligijnych i ekumenicznych, służących dialogowi. „Konieczne jest przyznanie duszpasterstwu rdzennych mieszkańców jego miejsca w Kościele” (DK, 27) – piszą biskupi, przypominając o specyfice ewangelizacji wśród Indian. Zwracają też uwagę m.in. na potrzeby i wyzwania ludzi młodych.

W kwestii nawrócenia kulturowego, Ojcowie Synodalni podkreślają konieczność promowania dialogu międzykulturowego (nie będącego tożsamym z globalizacją), a także „teologii inkulturowanej”, doceniającej wartość m.in. pobożności ludowej i głębokiej wrażliwości duchowej rdzennych mieszkańców. Apelują o dostrzeżenie, zrozumienie, docenienie i chronienie bogactwa i odrębności kultur rdzennych mieszkańców Amazonii.

Mówiąc o konieczności nawrócenia ekologicznego, Ojcowie Synodalni odwołują się m.in. do encykliki „Laudato si” i przypominają o potrzebie konkretnych działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego w Amazonii, a także bronienia i szanowania praw mieszkańców tych terenów. Przypominają, że nie jest to „opcja”, ale obowiązek chrześcijan, wynikający z konieczności obrony godności człowieka stworzonego na obraz i podobieństwo Stwórcy.

Ojcowie Synodalni upominają się o konkretne działania na rzecz ekologii, ochrony przyrody, czy zaprzestania wyzysku ekonomicznego mieszkańców Amazonii. Proszą też o zdefiniowanie grzechu ekologicznego, rozumianego jako „uczynek lub zaniedbanie względem Boga, bliźniego, wspólnoty i środowiska. Jest to grzech przeciwko przyszłym pokoleniom i wyraża się w działaniach i przyzwyczajeniach prowadzących do zanieczyszczania i niszczenia harmonii środowiska, wykroczeniom przeciwko zasadom współzależności i zrywaniem sieci powiązań miedzy stworzeniami” (DK, 82)

Mówiąc o nawróceniu synodalnym, biskupi odwołują się do konkretnych trudności, wynikających m.in. z braku dostatecznej liczby kapłanów na ogromnym terenie Amazonii, a także specyfiki wspólnot, o których jedność i aktywność zabiegają często kobiety. W kwestii roli kobiety w Kościele, Ojcowie Synodalni doceniają dotychczasowe zaangażowanie i stanowisko Kościoła, wyrażane od czasu Soboru Watykańskiego II, ale też sygnalizują potrzebną aktualizację tej roli. „Konieczne jest, aby podjęła ona, z większą mocą swoje przywództwo w Kościele, i aby było ono uznawane i promowane poprzez wzmocnienie jej uczestnictwa w radach parafialnych i diecezjalnych” (DK, 101) – piszą.

Doceniając posługi, „które Jezus zarezerwował dla kobiet”, a także ich istotną rolę w świecie nauki i duszpasterstwa, Ojcowie Synodalni proszą też o otworzenie nowych form posług dla kobiet, poprzedzonych odpowiednią formacją. „Prosimy o ponowne odczytanie Motu Proprio Pawła VI ‘Ministeria quedam’, aby także kobiety, odpowiednio uformowane i przygotowane, mogły sprawować posługę lektora i akolity (…) W nowym kontekście ewangelizacyjnym i duszpasterskim w Amazonii, gdzie w większości wspólnot katolickich liderkami są kobiety, prosimy o możliwość utworzenia posługi ‘kobiety kierującej wspólnotą’” (DK, 102) – piszą, argumentując tę prośbę aktualną sytuacją i potrzebami ewangelizacyjnymi na tych terenach. Z kolei w kwestii diakonatu kobiet, Ojcowie Synodalni przypomnieli, że prośba ta pojawiała się wielokrotnie na etapie przedsynodalnych konsultacji i wyrazili pragnienie podzielenia się swoimi refleksjami w tym temacie z powołaną przez papieża w 2016 r. Komisją ds. Diakonatu Kobiet. Podkreślili też ważną rolę i potrzebę umacniania diakonatu stałego wśród mężczyzn. Zauważyli, że formacja powinna zawierać też elementy charakterystyczne dla amazońskich realiów: m.in. kwestie dialogu ekumenicznego i międzyreligijnego, inkulturacji, historii Amazonii i Kościoła na tym terenie. Także w kwestii formacji przyszłych kapłanów zaznaczyli konieczność włączenia w nią większej liczby zagadnień i studiów związanych ze specyfiką regionu amazońskiego, aby przyszli księża mogli jeszcze lepiej odpowiadać na potrzeby i wyzwania powierzonych im wiernych.

Ojcowie Synodalni napisali też o celibacie, że „cenią go jako dar od Boga w stopniu, w jakim pozwala on uczniowi-misjonarzowi wyświęconemu na prezbitera, całkowicie poświęcić się służbie Świętemu Ludowi Bożemu”. Zapewnili, że modlą się o liczne powołania do kapłaństwa przeżywanego w celibacie, ale odwołując się też m.in. do konstytucji Lumen Gentium, przypomnieli, że „uzasadniona różnorodność nie szkodzi komunii i jedności Kościoła” i poprosili o rozważenie przyszłego udzielania święceń kapłańskim diakonom stałym, którzy sprawdzili się w tej posłudze, przebyli odpowiednią formację i mogliby głosić Słowo Boże i sprawować sakramenty w najodleglejszych regionach Amazonii. (DK, 111)

W temacie utworzenia specjalnego rytu amazońskiego, Ojcowie Synodalni odwołali się do nauczania Soboru Watykańskiego II, a także bogatej historii i tradycji 23 rytów istniejących obecnie w Kościele katolickim. Podkreślili konieczność powołania komisji, które podjęły by się tłumaczenia tekstów biblijnych i liturgicznych na odpowiednie dla poszczególnych miejsc języki, tak, aby wiara katolicka była przekazywana i celebrowana z zachowaniem materii sakramentów i uszanowaniem tego, co stanowi jej istotę. Postulują powołanie Postsynodalnego Regionalnego Organizmu Kościelnego (Organismo Eclesial Regional Postsinodal), którego jednym z zadań miałyby być prace nad opracowaniem rytu amazońskiego, który pomógłbym rdzennym mieszkańcom Amazonii w lepszym i bardziej świadomym przeżywaniu wiary.

Na zakończenie, Ojcowie Synodalni zawierzyli owoce Synodu i „wspólny dom” opiece Maryi. „Niech Maryja, Matka Amazonii, towarzyszy naszej drodze. Świętemu Józefowi, wiernemu Opiekunowi Maryi i jej Syna Jezusa, zawierzamy naszą eklezjalną obecność w Amazonii, Kościół o obliczu amazońskim i misyjną drogę” – napisali.