Jak kształtuje się religijność Polaków? Opublikowano dane za 2023 rok

W Polsce jest ponad 10 tys. parafii. Pracuje w nich ok. 30 tys. księży diecezjalnych i zakonników. W zgromadzeniach czynnych żyje 15, 6 tys. sióstr. Co niedziela chodzi do kościoła  29, 02 proc. a komunię św. przyjmuje 14, 02 proc. wiernych - ukazuje najnowszy rocznik statystyczny Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego "Annuarium Statisticum Ecclesia in Polonia". Publikacja zaprezentowana została dziś podczas konferencji prasowej w siedzibie Sekretariatu KEP w Warszawie.

• Wskaźnik uczestnictwa w niedzielnych mszach (dominicantes) w 2023 r. wyniósł 29,02 proc. (spadek o 0,5 proc. w stosunku do 2022 r.), a przystępujących do Komunii św. (communicantes) 14,02 proc. (wzrost o 0,1 proc.).
• W 2023 r. udzielono 267,2 tys. chrztów (spadek o 11,6 proc. w porównaniu do 2022 r.), 77,2 tys. par zawarło sakrament małżeństwa (spadek o 12,1 proc.).
• W 2023 r. w Polsce działało 10 344 parafii, a liczba księży inkardynowanych wyniosła 23 612 (spadek o 153 w porównaniu z 2022 r.).
• W 2023 r. liczba alumnów wynosiła 1 039 (spadek o 10,8 proc. w porównaniu do 2022 r.), a liczba sióstr zakonnych w zgromadzeniach czynnych wyniosła 15,6 tys. (spadek z 15,9 tys. w 2022 r.).
• Na religię w 2023/2024 r. uczęszczało 78,6 proc. uczniów, co stanowi spadek w porównaniu do 80,3 proc. z poprzedniego roku.

Praktyki religijne

Wskaźnik dominicantes, czyli osób uczęszczających na niedzielną Mszę Świętą w roku 2023 r. wyniósł 29,02 proc., zaś communicantes, czyli przystępujących do komunii św. - 14,02 proc..  W stosunku do 2022 r. oznacza to spadek wskaźnika dominicantes o 0,5 p. proc. oraz wzrost communicantes o 0,1  p. proc. Dla porównania w 2019 r. wskaźnik dominicantes wynosił 36,9 proc. a communicantes 16,7 proc..

Jeśli chodzi o praktyki religijne, to występują duże różnice pomiędzy poszczególnymi regionami Polski. Najwyższy wskaźnik dominicantes odnotowano tradycyjnie w diecezji tarnowskiej (60,5 proc.), rzeszowskiej (53,2 proc.) i przemyskiej (49,1 proc.). Najniższy - w diecezji szczecińsko - kamieńskiej (17,2 proc), sosnowieckiej (17,87 proc.) i koszalińsko - kołobrzeskiej (18,58 proc.).

Najwyższe wskaźniki communicantes są w diecezji tarnowskiej (24,4 proc.), zamojsko-lubaczowskiej (21,1 proc.) oraz białostockiej (20,1 proc.).

Po to, by precyzyjniej przedstawić przemiany polskiej religijności, wprowadzono w tym roku wskaźnik "communicantes względny". Jest to statystyczny wskaźnik informujący o procencie osób przyjmujących komunię św. w trakcie niedzielnych Mszy św. względem liczby osób obecnych na mszy. W perspektywie ostatnich lat widać, że rośnie w Polsce liczba katolików, którzy przyjmują komunię św. w trakcie niedzielnych mszy. Communicantes względny w 2015 roku wyniósł 42,8, zaś w 2023 roku 48,3.

Przypomnijmy, że wskaźnik dominicantes i communicantes określa procent osób uczestniczących w niedzielnej Eucharystii i przyjmujących Komunię św. w stosunku do osób zobowiązanych do tego uczestnictwa. (Wskaźniki te nie uwzględniają np. małych dzieci do lat 7, ludzi chorych i starszych o ograniczonych możliwościach poruszania się).

Sakramenty

W 2023 roku sakramentu chrztu udzielono 267,2 tys. osobom, czyli o 11,6 p. proc. mniejszej liczbie niż w roku poprzednim i ok 28 proc. mniejszej niż w 2019 r. Do Pierwszej Komunii św. przystąpiło niespełna 325 tys. osób (spadek o 3,6 p. proc.). Sakrament bierzmowania przyjęło 294 tys. osób (spadek o 3,5 proc.). Zaś sakrament małżeństwa został udzielony 77,2 tys. parom (spadek o 12,1 p. proc. w stosunku do ubiegłego roku i ok. 38 p. proc w stosunku do 2019 r.).

Liczba parafii

Według danych zebranych przez ISKK w 2023 r. działalność duszpasterską prowadziły w Polsce 10 344 parafie katolickie (z czego 680 stanowiły parafie zakonne). W stosunku do 2022 roku liczba parafii zmalała o 0,1 proc.. W 2019 r. w Polsce działały 10 382 parafie.

Obecnie największa liczba parafii znajduje się na terenie diecezji krakowskiej - 448, tarnowskiej - 445 i poznańskiej - 416, zaś najmniejsza liczba prowadzona jest przez Ordynariat Polowy WP - 72, diecezję drohiczyńską - 98 i białostocką - 113.

Kapłani diecezjalni

Liczba księży inkardynowanych do rzymskokatolickich diecezji i eparchii greckokatolickich w 2023 r. wyniosła 23 612, czyli o 153 księży mniej niż w roku poprzednim oraz o 1095 mniej niż w 2019 r.  Natomiast księży diecezjalnych bezpośrednio zaangażowanych w pracę duszpasterską w parafiach było w ubiegłym roku 18 553 (20 729 w 2019 r.)

Najwięcej księży inkardynowanych posługuje w diecezji tarnowskiej - 1 486, krakowskiej - 1 135 oraz katowickiej - 978. Najmniejszymi diecezjami pod względem liczby księży były: Ordynariat Polowy WP - 51, drohiczyńska - 250 oraz elbląska - 267. Liczba księży posługujących duszpastersko w parafiach w 2023 roku wyniosła 18 553, czyli o 0,4 proc. mniej niż w roku poprzednim.

Alumni diecezjalni

W 2023 roku liczba alumnów diecezjalnych wynosiła 1 039, co stanowi spadek o 10,8 proc. w porównaniu z rokiem 2022 i niemal 40 proc. spadek w porównaniu z rokiem 2019.

W przeliczeniu na 100 księży pracujących w diecezjach, najwięcej alumnów seminariów diecezjalnych formuje się w diecezji warszawskiej (10 alumnów na 100 księży diecezjalnych), łódzkiej (9/100) oraz bielsko-żywieckiej (7/100), najmniej zaś w diecezjach bydgoskiej (2/100), warmińskiej (2/100) oraz legnickiej (2/100).

Zgromadzenia żeńskie

W żeńskich zgromadzeniach czynnych w 2023 r.  liczba sióstr zakonnych wyniosła 15,6 tys., co stanowi spadek w porównaniu do roku poprzedniego (15,9 tys.) oraz  2019 (niemal 17,2 tys.) Natomiast w zgromadzeniach kontemplacyjnych żyje 1165 sióstr (dane za 2022 r.)

Zmniejszyła się nieco liczba domów zgromadzeń żeńskich: z 1 985 do 1 950. (W 2019 r. było w Polsce 2113 domów). W sumie działa w Polsce 109 zgromadzeń żeńskich. Najliczniejsze zgromadzenie czynne to służebniczki NMP (starowiejskie) - ich liczba łącznie wynosiła 784, nazaretanki (637 sióstr), elżbietanki (614 sióstr).

Zgromadzenia męskie

Liczba członków męskich zgromadzeń zakonnych oraz stowarzyszeń życia apostolskiego w 2023 roku wynosiła łącznie 7 337 (nie licząc zakonników przebywających poza granicami Polski). W ubiegłym roku było ich 7721 a w 2019 r. 8218. W sumie działa w Polsce 78 zgromadzeń męskich. Najliczniejszymi męskimi zgromadzeniami są, podobnie jak w poprzednim roku,  franciszkanie, salezjanie oraz pallotyni.

W 2023 roku było w Polsce 102 diakonów stałych, czyli o 3 więcej niż w roku poprzednim.

Udział w lekcjach religii

W roku szkolnym 2023/2024 na lekcje religii w placówkach edukacyjnych uczęszczało 78,6 proc. uczniów. W ubiegłym roku było to 80,3 proc. uczniów a w 2019 r. 87,6 proc. uczniów.

Najwyższy odsetek uczniów uczęszczających na lekcje religii odnotowano w diecezji przemyskiej (96,0 proc.), tarnowskiej (95,9 proc.) oraz rzeszowskiej (94,1 proc.), zaś najniższy w diecezji warszawskiej (58,3proc.), warszawsko-praskiej (61,6 proc.) oraz wrocławskiej (63,5 proc.).

Biblioteki

Biblioteki parafialne w 2023 roku prowadziło 6,2 proc. parafii. Najwięcej bibliotek znajduje się na terenie diecezji krakowskiej (41 bibliotek), tarnowskiej (37 bibliotek) oraz warszawskiej (34 biblioteki). W działalność bibliotek zaangażowanych jest 310 pracowników (w tym 79,4 proc. kobiet) oraz 1 214 wolontariuszy (w tym 85,7 proc. kobiet).

Globalne dane ze świata

Po raz drugi dane dotyczące Kościoła katolickiego w Polsce prezentowane są  na tle danych Kościoła powszechnego. Począwszy od lat 70. XX wieku o ponad 12 tys. spadła liczba księży ogółem na świecie (z prawie 420 tys. do prawie 408 tys.), z tym że liczba księży diecezjalnych wzrosła o 8 tys. (do 279 tys.), a księży zakonnych spadła o 20 tys. W danym okresie spadła też zdecydowanie liczba sióstr zakonnych - o 400 tys., z ponad 1 miliona do prawie 600 tys., jak również liczba braci zakonnych o 30 tys. - z 79 tys. do 49 tys. Obecnie na świecie jest ponad 50 tys. diakonów stałych, a jeszcze w latach 70. XX wieku było ich 309.

W 2022 roku było na świecie 159 tys. parafii diecezjalnych z rezydującym proboszczem, 23 900 parafii zakonnych z rezydującym  proboszczem  i prawie 43 tys. parafii diecezjalnych bez proboszcza. Najwięcej parafii jest w Europie - prawie 77 tys. Liczba parafii na świecie rośnie - w latach 70. XX wieku było ich ponad 190 tys. a obecnie prawie 226 tys. O ile liczba katolików na świecie wzrosła w ostatnich pięćdziesięciu latach z ponad 650 milinów do 1 390 milionów, to procent katolików w globalnej populacji jest względnie stały i wynosi 18 proc.

Źródło: KAI / pk