Podejście Franciszka do wojny może być ostatnią nadzieją na pokój

Nuncjusz apostolski w Polsce kilka dni temu zaprosił na przyjęcie ambasadora Rosji. Dla kilku gości okazało się być to problemem. Niezadowolenie z tego faktu wyraziło także polskie MSZ. Wielu komentatorów nie pozostawiło na nuncjuszu suchej nitki, pojawiły się także propozycje, by wezwać przedstawiciela Stolicy Apostolskiej „na dywanik” i jasno powiedzieć mu, że w Polsce rosyjski ambasador ma być izolowany.

W kontekście trwającej w Ukrainie wojny reakcje te da się zrozumieć. Tyle, że jak zwykle górę biorą emocje i brak szerszego spojrzenia. Nuncjusz oczywiście popełnił błąd, ale nie polegał on na zaproszeniu rosyjskiego dyplomaty lecz braku informacji dla pozostałych gości, że na przyjęciu może się on pojawić. Patrząc na politykę Stolicy Apostolskiej w odniesieniu do wojny w Ukrainie oraz uwzględniając fakt, że nuncjusz jest dziekanem korpusu dyplomatycznego trudno byłoby oczekiwać, by w zaproszeniach kogoś pominąć - zwłaszcza, że ani Polska, ani Watykan nie zerwały stosunków dyplomatycznych z Rosją. Zerwała je Ukraina – i to pracownicy nuncjatury powinni mieć na uwadze wysyłając zaproszenia.

To ewidentne niedopatrzenie ze strony nuncjatury spowodowało, że ponownie wróciła dyskusja na temat stanowiska papieża wobec trwającej wojny. Od początku konfliktu w Ukrainie Watykan usiłuje prowadzić politykę koncyliacyjną. Papież najpierw długo nie wspominał agresora i choć wyrażał solidarność z Ukraińcami, podkreślał, że to co dzieje się w Ukrainie jest zbrodnią i wysyłał do Kijowa swoich przedstawicieli, to jednocześnie prowadzi rozmowy z Rosją. Wyraża nawet chęć wyjazdu do Moskwy, potem zaś do Kijowa.

Ta polityka „wyciągniętej dłoni”, która mimo wszystko zakłada dialog z agresorem, być może w jakiejś nieodległej perspektywie zakończony rozmowami pokojowymi (Watykan jest gotów zorganizować spotkanie między prezydentami Rosji i Ukrainy) u światowej opinii publicznej poklasku nie znajduje. A mimo to papież jest konsekwentny i chce rozmawiać zarówno z Putinem, jak i Zełenskim. W połowie września – w drodze powrotnej z Kazachstanu - wspominał, że dialog trzeba prowadzić nawet wtedy, gdy czasem śmierdzi. „Śmierdzi, ale trzeba to robić. Zawsze krok naprzód, wyciągnięta ręka, zawsze!” – stwierdził Franciszek. To, że ten dialog nie pachnie zbyt ładnie – widać gołym okiem.

Niemniej wydaje się, że trzeba na watykańską politykę patrzeć też poprzez pryzmat religii. Nadrzędnym celem Kościoła jest doprowadzenie wszystkich ludzi do zbawienia. Także tych, którzy wydają się na wskroś przesiąknięci złem. Kościół – a na jego czele na ziemi stoi przecież papież – ma zatem zrobić wszystko, by skłonić człowieka do tego, by się nawrócił. Sztuka ta nie uda się jeśli obłoży się go klątwami, wykluczy z grona rozmówców, itp. Zatrzaśniętych w ten sposób drzwi raczej nie uda się już otworzyć. Oczywiście nie można przy tym zapominać o tych, którzy cierpią, a papież o nich nie zapomina – czego wyraz dawał też niejeden raz. Wspominał także (również w drodze powrotnej z Kazachstanu), że „obrona własna jest nie tylko dopuszczalna, ale jest to również wyraz miłości do ojczyzny”.

Trudno jest nam to w Polsce zrozumieć – wszak wojna trwa tak naprawdę u naszych drzwi. Ale w sytuacji, w której właściwie połowa świata wybrała politykę izolacji Rosji, ktoś jeszcze powinien podejmować próby doprowadzenia do pokoju. Kto, jeśli nie papież?