Papież Franciszek zauważył, że nieustannie wzrasta rola środków społecznego przekazu, "do tego stopnia, że stały się niezbędne, by relacjonować światu wydarzenia współczesnej historii". Z tej racji funkcjonowanie w świecie nowych technologii komunikacyjnych staje się obowiązkiem każdego głosiciela Ewangelii.
Skoro więc papież bywa nazywany mistrzem komunikacji, to czerpanie z jego przykładu staje się wyzwaniem, któremu trzeba podołać. Chodzi o to "że musimy się nauczyć nowych form budowania naszej cywilizacji". Mając tego świadomość papież stwierdza, że mamy z jednej strony "młodzież, która niedocenia wiedzy szkolnej, a z drugiej - nauczycieli nieświadomych pytań, jakie stawiają sobie dorastający ludzi. To jest właśnie sytuacja braku spotkania, wzajemnego zrozumienia". Jednym z miejsc wzajemnego spotkania może być Twitter i pisanie tweetów.
Magia Twittera polega na tym, że przedłuża charakter współczesnego człowieka - jego złożoność dążącą do uproszczonej emanacji. Twitter to "świergot", nazwa dźwięków wydawanych przez ptaki. Świergotanie w życiu ptaków pełni dwie funkcje, pozornie sprzeczne:
- zapobiega zagubieniu się, pozwalając na utrzymywanie kontaktów z innymi ptakami
- ostrzega inne ptaki przed wkraczaniem na zajęte już terytorium. Warto zaznaczyć, że liczy się tylko wydawanie rozpoznawalnego dźwięku.
W czym tkwi tajemnica popularności Twittera? Otóż Twitter zapewnia szybkość komunikacji, gdyż "ćwierkać" może każdy, jej bezpośredniość, gdyż brak pośredników i panuje pełna interaktywność. Dzięki skrótowości tweet zapewnia konkret w wypowiedzi, a syntetyczność myśli w 140 znakach przedstawia wartość na wagę złota. Twitter skraca dystans między osobami wchodzącymi w interakcję i komunikującymi się ze sobą. W końcu jest powszechnym narzędziem komunikacji. Dodatkowo tweety są automatycznie przesyłane na Facebooka. Inaczej mówiąc jest to samonapędzający się mechanizm, przypominający rodzaj rozprzestrzeniającej się sieci, mechanizm, który nie jest do końca racjonalny.
Komunikatywność nowych mediów tworzą współcześni ludzie, a więc ludzie zdolni również do wyrażenia prawd wiary zrozumiałym językiem. Dlatego "duszpasterstwo w kluczu misyjnym wymaga rezygnacji z wygodnego kryterium pasterskiego, że <zawsze się tak robiło>. Zachęcam wszystkich, by byli odważni i kreatywni w tym zadaniu przemyślenia celów, stylu i metod ewangelizacyjnych swojej wspólnoty". Szaleństwem jest robić wciąż to samo, oczekując nowych rezultatów. Jednak "żaden język wiary nie ma wartości bez wiary".
Ojciec święty Franciszek w orędziu na Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu 2014 roku podkreślił, że przekaz lubi nazywać bliskością. Papież pojmuje szeroko pojęte media w kategoriach "bycia bliźnim", które wywołują dwubiegunowe napięcie - przybliżanie się i oddalanie. Samo przybliżanie się "do drugiego człowieka również oznacza napięcie: zbliżać się można w dobry lub zły sposób. W aktywności mass mediów mamy do czynienia z dwoma sposobami zbliżania się: złym i dobrym". Jednocześnie dodał, że "neutralność mediów jest tylko pozorna: tylko ten, kto przekazuje w sposób odpowiedzialny, może być punktem odniesienia".
Chodzi więc o osobiste zaangażowanie, takie zaangażowanie, które staje się podstawą wiarygodności człowieka przekazu. Warto więc zauważyć, że strategie komunikacyjne nie zapewniają przekazu dobroci, piękna i prawdy, dlatego trzeba wchodzić w ten świat i dawać w nim świadectwo. W cyfrowej transformacji powstaje pytanie o edukację. Ma ona dwa znaczenia. Pierwsze dotyczy cyfrowego transformowania edukacji, a drugie stawia pytania: jaką rolę w wielkiej cyfrowej rewolucji może pełnić i powinna pełnić edukacja, jak powinna się zmieniać, by współgrać z całościowymi przeobrażeniami. Takie podejście do sprawy wymusza traktowanie nowych technologii komunikacyjnych jak wynalazku druku. Mając świadomość potęgi społecznościowych "świergotów" Franciszek wykorzystuje Twitter do odkrywania piękna wiary i spotkania z Chrystusem. Oznacza to, że teksty zamieszczane na Twitterze mogą pełnić funkcje edukacyjne, przyjmując wymiar globalny.
Papież Franciszek pisząc tweety ma świadomość, że należy promować edukację etyczną i moralną, "która kształtowałaby postawy solidarności i współodpowiedzialność wśród ludzi". Entuzjaści zauważają, że Twitter to wprost idealne narzędzie dla papieskiego sposobu komunikowania - przesłanie jednoznaczne, krótkie i proste.
W tym kontekście można wyodrębnić cztery główne bloki tematyczne papieskich tweetów: wiara i modlitwa, małżeństwo i rodzina, solidarność, miłosierdzie. Ich zawartość gatunkowa ma swoją konsekwentną logikę i głębię. Oto niektóre z nich:
- Wiara i modlitwa - "Drodzy przyjaciele, z serca wam dziękuję i proszę, abyście nadal modlili się za mnie. Papież Franciszek" ( 17 marca 2013), "Strzeżmy Chrystusa w naszym życiu, troszczmy się jedni o drugich, miłością chrońmy dzieło stworzenia" (19 marca 2013) "Lepszy Kościół zraniony, ale obecny na ulicach, niż Kościół chory, bo zamknięty w samym sobie" ( 16 maja 2015). "Trwanie przy Jezusie wymaga wychodzenia ze swojego świata, ze zmęczonego i zrutynizowanego życia wiary" (27 marca 2013), "Bądźcie blisko waszych kapłanów, miłością i modlitwą, aby zawsze byli Pasterzami według serca Bożego" (28 marca 2013), "Módlmy się za wielu chrześcijan w świecie, którzy nadal cierpią przemoc i prześladowanie. Niech Bóg da im odwagę wytrwania w wierności" (12 maja 2013).
- Małżeństwo i rodzina - "Wszystkie małżeństwa miewają trudne momenty. Te jednak spotkania z krzyżem mogą umacniać na drodze miłości" (28 września 2013), "Drodzy rodzice, potrzeba wielkiej cierpliwości i przebaczenia z głębi serca" (14 maja 2015), "Rodzina jest największym skarbem każdego Kraju. Wszyscy podejmujmy wysiłki, aby chronić i umacniać ten kamień węgielny społeczności!" (16 stycznia 2015), "Rodzina jest wspólnotą miłości, w której każda osoba uczy się być w relacji z innymi i ze światem" (9 grudnia 2014).
- solidarność - "Kiedy jesteśmy zbyt przywiązani do bogactwa, nie jesteśmy wolni. Jesteśmy niewolnikami" (5 marca 2015), "Żyjemy w społeczeństwie, które eliminuje z horyzontu Boga; to zaś z dnia na dzień narkotyzuje serce" (29 marca 2014), "Serce kamienieje, gdy nie kocha. Panie, daj nam serce, które potrafi kochać" (3 marca 2015), "Wielkim zagrożeniem współczesnego świata jest indywidualistyczny smutek płynący ze skąpego serca" (27 lipca 2014).
- miłosierdzie - "Pośród wielu problemów, także poważnych, nie traćmy naszej ufności w nieskończone miłosierdzie Boga" (30 kwietnia 2015), "Pan nigdy nie jest znużony przebaczaniem nam. To my bywamy zmęczeni proszeniem o przebaczenie" (14 kwietnia 2015), "Panie, daj nam dar łez, abyśmy płakali nad naszymi grzechami i otrzymali Twoje przebaczenie" (9 kwietnia, 2015), "Pan puka do drzwi naszego serca. Czy czasem nie umieściliśmy wywieszki z napisem: "Nie przeszkadzać"?" (13 stycznia 2014).
Wyróżnione bloki tematyczne stanowią rdzeń nauczania spolecznego Franciszka, a krótkie i treściwe tweety stają się łatwo przyswajalnymi złotymi myślami. Oznacza to, że Twitter jest nie tylko najszybszym - opartym na piśmie - medium, nie tylko najlepiej zintegrowaną kombinacją komunikacji masowej i interpersonalnej, ale może być także wykorzystany do edukacji innych "ćwierkających".
Autor jest doktorem habilitowanym nauk społecznych i kierownikiem Katedry Edukacji Medialnej Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II. W latach 2005-2016 był rzecznikiem prasowym Archidiecezji Krakowskiej. Laureat nagrody Feniksa Specjalnego 2017
Skomentuj artykuł