Wizyta delegacji watykańskiej w Chinach zapowiedzią normalizacji relacji?

Na przełomie sierpnia i września delegacja watykańskiej pod przewodnictwem abp Claudio Marii Celli odbyła wizytę w Chińskiej Republice Ludowej i 8 września 2021 roku w mieście Tiencin spotkała się z przedstawicielami tamtejszych władz. Zdaniem Giorgio Bernardellego z agencji Asianews wydarzenie to stanowi zapowiedź odnowienia tymczasowego porozumienia w sprawie mianowania biskupów.

Po publicznym wyrażeniu przez papieża Franciszka woli odnowienia porozumienia i po ogłoszeniu pozytywnych wyników wizyty delegacji watykańskiej, można łatwo stwierdzić, że odnowienie umowy w sprawie mianowania biskupów jest już w zasadzie przesądzone, choć prawdopodobnie zostanie ogłoszone dopiero w pobliżu daty wygaśnięcia. Została ona podpisana jesienią 2018 r. i odnowiona 22 października 2020 r. z dwuletnim okresem obowiązywania, a zatem niebawem wygaśnie. Bernardelli przypomina, że Pekin jest w przededniu kluczowego terminu 16 października, czyli daty rozpoczęcia XX Zjazdu Komunistycznej Partii Chin. I nie do pomyślenia jest, aby w tych tygodniach, tak kluczowych dla określenia wewnętrznego układu sił w cieniu Xi Jinpinga, będzie miejsce na dyskusje wokół porozumienia ze Stolicą Apostolską.

W kwietniu bieżącego roku, w wywiadzie dla ACIstampa, kard. Parolin powiedział, że „ma nadzieję”, iż odnowienie będzie okazją do „dokonania wyjaśnień lub przeglądu niektórych punktów” porozumienia. Nasuwa się pytanie: czy wizyta delegacji watykańskiej w Tiencin była okazją do osiągnięcia rezultatów w tym zakresie? Ponieważ tekst od początku był tajny, trudno udzielić odpowiedzi, a zapewne stanie się ona jasna, jeśli i kiedy pojawią się nowe nominacje. Jak zauważa katolicka blogerka Lucia Cheung z Hong Kongu, istnieje jednak także wewnętrzny chiński element, który wykluczałby duże zmiany w tym odnowieniu porozumienia: na początku bieżącego roku dotychczasowy szef Biura Spraw Religijnych Wang Zuoan podał się do dymisji, a jego rolę przejął Cui Maohu, który jest urzędnikiem partyjnym nie znającym tematyki religijnej. W takim kontekście dyskusje nad kwestiami merytorycznymi trwałyby więc znacznie dłużej, prawdopodobnie z przełożeniem na przyszły rok. Nie miało to jednak miejsca.

W Tiencin - metropolii na północy Chin - najbardziej znaczącym gestem wobec delegacji watykańskiej była wizyta u 92-letniego biskupa Melchiora Shi Hongzhen, biskupa wspólnoty „podziemnej” wyświęconego na koadiutora za zgodą Stolicy Apostolskiej przez jego poprzednika, zmarłego w 2019 r. biskupa Stephena Li Side. Chociaż Tiencin od 2005 roku nie ma „oficjalnego” biskupa, bp Shi Honghzen nigdy nie został uznany przez władze pekińskie za odmowę przystąpienia do Stowarzyszenia Patriotycznego i od dawna przebywa w areszcie domowym.

Delegacja pod przewodnictwem abp. Celli mogła się z nim spotkać, wręczając mu nawet w imieniu papieża różaniec. Duża diecezja Tiencin pozostaje jednak ważnym testem dla porozumienia w sprawie mianowania biskupów. O ile spotkanie wydaje się być znakiem otwartości wobec podeszłego wiekiem hierarchy, o tyle kwestia nowego biskupa pozostaje uwikłana. Jak przypomina na swoim blogu Lucia Cheung, faktycznie już wiele lat przed 2018 r. miejscowy ksiądz - ks. Yang Wangwan - został wyznaczony przez Watykan na następcę starszego już wiekiem bpa Shi Honghzena. Jego nazwisko nie znalazło się jednak wśród delegatów wysłanych przez diecezję Tiencin na niedawne X Krajowe Zgromadzenie Przedstawicieli Katolickich Chin, które odbyło się w sierpniu w Wuhan. Trudo więc sobie wyobrazić, aby został on uznany przez czynniki oficjalne za biskupa Tiencin.

Ponadto dokumenty Kościoła „oficjalnego” nadal nie wspominają o istnieniu porozumienia ze Stolicą Apostolską w sprawie mianowania biskupów. W tych właśnie dniach na stronie internetowej oficjalnych organów katolickich kontrolowanych przez władze w Pekinie - chinacatholic.cn - ukazał się raport wygłoszony w Wuhan przez bpa Shen Bina, biskupa Haimen (w prowincji Jiangsu) wybranego na przewodniczącego Rady Biskupów Chińskich (nieuznawanego przez Stolicę Apostolską organu kolegialnego, który wspiera Patriotyczne Stowarzyszenie Katolików Chińskich). W tekście tym nominacje biskupów w ciągu ostatnich sześciu lat – okresu poprzedniego Zgromadzenia - są przedstawione jako proces całkowicie autonomiczny, kierowany przez Stowarzyszenie Patriotyczne.

Raport zawiera też kilka ciekawych danych na temat dzisiejszego Kościoła działającego oficjalnie w Chinach: obecnie - czytamy - w kraju jest 98 diecezji, w których znajdują się 4.202 kościoły i kolejne 2.238 „miejsc aktywnych”. Biskup Shen Bin mówi o obecności 66 biskupów, potwierdzając tym samym fakt, że co najmniej jedna trzecia diecezji nie ma swojego biskupa. Dodaje, że w ciągu ostatnich sześciu lat wyświęcono 289 nowych kapłanów, 161 nowych zakonnic złożyło profesję zakonną i udzielono prawie 110 tys. nowych chrztów.

Źródło: KAI / kb