Szlakiem 2. Korpusu. Cmentarz w Bolonii

Polski cmentarz w Bolonii - San Lazzaro di Savena to największa nekropolia spośród wszystkich czterech polskich cmentarzy we Włoszech, na którym spoczywają polscy żołnierze. Znajdują się tu groby 1432 żołnierzy (niektóre źródła mówią o 1416) 2. Korpusu Polskiego, którzy polegli w walkach na Linii Gotów, w Apeninie Emiliańskim i w bitwie o Bolonię.

Spoczywają tu także prochy wcześniej zabitych i ekshumowanych żołnierzy przeniesionych z innych cmentarzy na ziemi włoskiej. Jest to najwidoczniejszy obecnie pomnik historii upamiętniający Polaków w Bolonii i ich rolę w wyzwoleniu miasta. Ponadto, na bramie Strada Maggiore (Porta di Strada Maggiore), umieszczona jest tablica upamiętniająca wjazd polskich oddziałów, którzy dokonali wyzwolenia, wjeżdżając jako pierwsi do miasta właśnie przez tę bramę.

(fot. Seweryn Leszczyński)

Historia polskich żołnierzy biorących udział we włoskiej kampanii II wojny światowej rozpoczęła się już z chwilą utworzeniu 21 lipca 1943 r. z jednostek Armii Polskiej na Wschodzie 2. Korpusu Polskiego. Uciążliwa i długa droga, przez którą przeszedł Korpus, zaprowadziła ostatecznie Polaków do Włoch.

2 Korpus Polski znalazł się we Włoszech na przełomie 1943/1944 r. Swój szlak bojowy w Italii rozpoczął od walk nad rzeką Sangro w lutym 1944. W maju tego roku żołnierze 2. Korpusu wzięli udział w bitwie o Monte Cassino. Wtedy przełamanie Linii Hitlera (Piedimonte) pozwoliło Aliantom udać się w kierunku Rzymu. W czerwcu 1944 r. 2. Korpus został skierowany do walk na adriatyckim odcinku frontu włoskiego, następnie w Apeninie Emilańskim (początek października), by wreszcie wykonać manewr okrążający, który doprowadził do wyzwolenia miasta Faenza (grudzień). Po przerwie zimowej, 2. Korpus Polski, między innymi wraz z 3. Dywizją Strzelców Karpackich, pułkami pancernymi i brytyjskim szwadronem saperów pancernych, dokonał przełamania linii wroga w środkowym biegu rzeki Senio. Walki o wyzwolenie tej części regionu i miasta Bolonia trwały do 21 kwietnia 1945 r. W nocy z 20 na 21 kwietnia 3. Dywizja Strzelców Karpackich posuwała się wzdłuż Via Emilia, a jej 9. Batalion po potyczce nad rzeką Idice, jako pierwszy oddział wojskowy, wkroczył w mury stolicy regionu Emilia - Romania (o 6 rano). W ten sposób została oficjalnie zakończona kampania włoska 2. Korpusu Polskiego w latach 1944-1945. Oficjalne dane mówią nawet o około 4 tys. poległych wówczas polskich żołnierzy, którzy brali udział w tej operacji.

Idea utworzenia polskiego cmentarza wyszła od gen. Władysława Andersa. Prace nad budową cmentarza w San Lazarro di Savena trwały od lipca do grudnia 1946 r. Jednak nekropolia została poświęcona już w październiku tego roku przez biskupa polowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie ks. Józefa Gawlina. W uroczystości brał udział dowódca 2. Korpusu Polskiego.

(fot. Agnieszka Masłowska / DEON.pl)

Dziś opiekę nad cmentarzem sprawuje Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Od czasu, kiedy powstała nekropolia, odbywają się tu uroczystości patriotyczne: 21 kwietnia Dzień Wyzwolenia, Święto 3 Maja czy Zaduszki. W roku 2010 uroczyście obchodzono tu 65 rocznicę wyzwolenia Bolonii. Jak podaje tablica informacyjna, cmentarz jest otwarty w niedziele w godzinach 9-11 i we wtorki od 9 do 12. W kaplicy można dokonać wpisu do księgi pamiątkowej, dowiedzieć się więcej o polskich cmentarzach we Włoszech oraz poszukać nazwiska danego żołnierza.

Warto i należy powiedzieć, że obok polskich żołnierzy, na osobnym cmentarzu, spoczywają Alinci, którzy również brali udział w kampanii włoskiej.

Myślę, że winniśmy złożyć hołd wszystkim Polakom spoczywającym na obcej ziemi. Im nie dane było ujrzeć odrodzonego państwa polskiego. Jednak na cmentarz wciąż przybywają wnukowie żołnierzy, co świadczy o żywej pamięci ofiar. Obyśmy przekazali tę pamięć następnym pokoleniom.