"De revolutionibus" do obejrzenia w Krakowie

Najsłynniejsze dzieło Mikołaja Kopernika, czyli "O obrotach sfer niebieskich", udostępniła w środę Biblioteka Jagiellońska w Krakowie. Wystawa, czynna tylko przez dwa dni, jest elementem krakowskich obchodów rocznic 540-lecia urodzin i 470-lecia śmierci wybitnego astronoma.

"To wyjątkowa okazja, aby zobaczyć niezwykłe dzieło, ponieważ udostępniamy je bardzo rzadko, raz na kilka lat" - powiedział dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej prof. Zdzisław Pietrzyk. Podkreślił też, że "O obrotach sfer niebieskich" ("De revolutionibus orbium coelestium") należy do jednych z nielicznych XVI-wiecznych oryginałów, które zachowały się do dzisiejszych czasów.

Oprócz rękopisu na ekspozycji znalazło się kilkanaście cennych starodruków z XV, XVI i XVII w. Wśród nich jest pierwsze wydanie "De revolutionibus" z 1543 r. Odwiedzający bibliotekę obejrzą również druki opisujące teorię geocentryczną, np. inkunabuł z dziełem Ptolemeusza Almagesti albo traktat Jana Sacrobosco Sphaera.

Interesującymi obiektami - zdaniem przedstawicieli biblioteki - są inne wystawione utwory Kopernika, m.in. poemat "Siedem gwiazd" ("Septem Sidera"), którego jedyny egzemplarz znajduje się w Krakowie. Wśród unikatowych eksponatów jest też drzeworyt z tekstem tablicy epitafijnej Kopernika z nieistniejącego już grobu astronoma w katedrze we Fromborku.

Całość ekspozycji dopełnia kilkanaście portretów Kopernika, grafiki pokazujące miejsca, z którymi był związany oraz atlasy ilustrujące jego teorię heliocentryczną.

W ramach obchodów w środę odbyła się też sesja naukowa w Bibliotece Jagiellońskiej, przybliżająca postać i działalność wybitnego astronoma.

"Uniwersytet szczyci się tym, że Kopernik był jego studentem" - podkreślił w przemówieniu poprzedzającym sesję prof. Jerzy Zachorowski, prodziekan Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej. Przypomniał drogę edukacji znanego odkrywcy.

Po ukończeniu szkół w Toruniu i Włocławku Kopernik rozpoczął studia w Akademii Krakowskiej. Do metryki wpisał się jako Nicolaus Nicolai de Thuronia. Studiował w czasach świetności krakowskiej szkoły astronomicznej i matematycznej. Później uczył się też w Bolonii i Padwie. Doktorat zrobił w Ferrarze.

Sesję zakończył wykład "Człowiek w świecie Kopernika", który wygłosił ks. prof. Michał Heller.

Ponadto, w ramach środowych obchodów, jednodniowe wystawy udostępniły Collegium Maius UJ i Bazylika Franciszkanów.

Na ekspozycji w Collegium Maius znalazły się najstarsze i najcenniejsze instrumenty naukowe z czasów Kopernika, m.in. zegary słoneczne, globus nieba i najstarsze astrolabium arabskie z 1056 r. Ekspozycję uzupełniają reprodukcje dokumentów potwierdzających obecność Kopernika w Krakowie oraz pamiątki po astronomie.

Z kolei w krużgankach Bazyliki Franciszkanów można oglądać wystawę "Niebo z Ziemi" ("From Earth to the Universe"). Złożona jest ona z ponad 50 zdjęć astronomicznych pokazujących planety, gwiazdy, komety, galaktyki. Fotografie wykonano za pomocą teleskopów naziemnych i kosmicznych. Ekspozycję pokazano w ok. 60 krajach.

W klasztorze można też zobaczyć rekonstrukcje przyrządów astronomicznych, których Kopernik używał we Fromborku w latach 1515-1525. Rekonstrukcje wykonali, na podstawie opisów zamieszczonych w "O obrotach sfer niebieskich", Tadeusz i Feliks Przyborowscy pod koniec lat 40. XX w.

W tym samym miejscu odbędzie się wieczorem koncert "Oratorium Braniewskie Mikołaj Kopernik", który zakończy krakowskie obchody. Utwór, do słów siostry karmelitanki bosej, Miriam Brzozowskiej, stworzył dyrygent i kompozytor Piotr Pałka.

Oratorium składa się z trzech części nawiązujących do Pisma Świętego. Premiera oratorium odbyła się w 2010 r. w Braniewie z okazji powtórnego pochówku wielkiego uczonego. W krakowskim oratorium wystąpią sopranistka Elżbieta Towarnicka, tenor Marcin Jajkiewicz, aktor Piotr Piecha, orkiestra symfoniczna Dell'Arte oraz chóry, m.in. chór Voce Angeli. Podczas wieczoru odczytane zostaną też wybrane teksty z dzieła "O obrotach sfer niebieskich".

Mikołaj Kopernik urodził się 19 lutego 1473 r. w Toruniu, zmarł 24 maja 1543 r. we Fromborku - w tamtejszej katedrze w 2005 r. odnaleziono jego szczątki, które uroczyście ponownie pochowano w 2010 r.