Wystawa o Polakach i Żydach na Światowe Dni Młodzieży

"Muzeum na kółkach" podczas Światowych Dni Młodzieży zaprezentuje w Warszawie wystawę na temat współistnienia w Polsce społeczności polskiej i żydowskiej, przypominającą też historie Polaków ratujących Żydów podczas Zagłady. Ekspozycję można oglądać od czwartku.

Wystawa, którą będzie można oglądać do 24 lipca na Krakowskim Przedmieściu przy pomniku Adama Mickiewicza adresowana jest do mieszkańców stolicy, turystów i uczestników Światowych Dni Młodzieży.

Celem wystawy jest przypomnienie historii współistnienia społeczności polskiej i żydowskiej na przestrzeni tysiąca lat. Przez wieki Polska była najważniejszym ośrodkiem żydowskiego życia umysłowego, religijnego i kulturalnego. Żydzi stanowili do 10 procent ludności.

- Ekspozycja Muzeum na kółkach przygotowana została w wersji angielskojęzycznej, dostosowanej do gości, którzy w Światowe Dni Młodzieży odwiedzać będą Warszawę i Kraków - powiedziała Monika Sadkowska, koordynatorka projektu z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

Na wystawie znajdują się między innymi mapa i model żydowskiego miasteczka, kalendarium 1000 lat historii polskich Żydów, fragmenty wspomnień i wywiadów. Sąsiadująca z mapą trójwymiarowa makieta sztetla przybliża najważniejsze miejsca typowego polsko-żydowskiego miasteczka, wskazując, jaki układ urbanistyczny, architektoniczny i społeczny mogły mieć miasteczka, w których mieszkali Żydzi. Opis pod każdym z trzynastu mini-budynków wyjaśnia między innymi, czym była mykwa, dlaczego kirkut musiał być położony w pewnym oddaleniu od miasta i kto uczył się w jesziwie.

- Centralne miejsce na naszej wystawie zajmuje interaktywna mapa każdego miasta, które odwiedza "Muzeum na kółkach". Znajduje się na niej kilka lub nawet kilkanaście punktów związanych z żydowską historią danej miejscowości. Jednak tu w Warszawie mapa będzie się różniła od map, które przygotowujemy planując wizyty muzeum w małych miasteczkach - zaznaczyła Sadkowska.

Mapa na warszawskiej ekspozycji - zaznacza Sadkowska - wiąże się z częścią multimedialną - interaktywną wystawy, czyli aplikacją "Dobry adres. Historie ukrywania Żydów w okupowanej Warszawie", za pośrednictwem której "Muzeum na kółkach" zaprasza do poznania historii Sprawiedliwych - Polaków ratujących Żydów podczas Zagłady. Historycy szacują, że Żydów ukrywających się na terenie stolicy w różnych okresach mogło być do 27 tysięcy. - Nigdy nie dowiemy się ilu i gdzie dokładnie przeżyło. Polacy, którzy nieśli im ratunek, ryzykowali życie. Niemcy za pomoc Żydom karali śmiercią. Ta aplikacja wskazuje te "dobre adresy" - miejsca, w których Żydzi byli ukrywani przez mieszkańców Warszawy, gdzie się uratowali - dodaje koordynatorka.

Zaprezentowana też będzie część wystawy stała, ogólnopolska, która dotyczy języków, jakimi posługiwali się polscy Żydzi i relacji pomiędzy tymi współistniejącymi językami: "one przenikały się i wzbogacały nawzajem tak jak nasze tożsamości". Jedną ze ścian Muzeum na kółkach pokrywają plansze, które za pomocą cytatów i zdjęć przybliżają odbiorcy trzy języki Żydów polskich: polski, jidysz i hebrajski. Wygląd graficzny plansz nawiązuje do sztuk plastycznych awangardy dwudziestolecia.

Fragment ekspozycji jest też poświęcony najmłodszemu pokoleniu Żydów polskich, którzy współcześnie żyjąc w Polsce odkrywają swoje żydowskie korzenie. To się wiąże z pamiętnikami młodych Żydów. - Są to bardzo osobiste głosy zarówno współczesne jak i sprzed II wojny światowej. Możemy wejrzeć w doświadczenie tych młodych ludzi, w to jak kształtowała się tożsamość polskich Żydów. Jest to bardzo ciekawy materiał, który wywołuje duży rezonans ze strony naszych odbiorców - podkreśla Sadkowska.

"Muzeum na kółkach", którego kuratorami i autorami projektu wystawy są Jędrzej Skajster i Kulawik-Modzelewski Studio, to podróżująca wystawa edukacyjna Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, która odpowiada na podstawowe pytania o kulturę i historię polskich Żydów. Wystawa, umieszczona w przenośnym pawilonie, odwiedza głównie miasta do 50 tysięcy mieszkańców oraz wybrane festiwale. "Muzeum na kółkach" daje lokalnym społecznościom możliwość nabycia podstawowej wiedzy o historii Żydów w ich miejscowościach i w Polsce. Projekt pozwala dzieciom i dorosłym poznać święta i zwyczaje dawnych sąsiadów.

Od 2014 roku "Muzeum na kółkach" odwiedza miasta i wybrane miejscowości festiwalowe w Polsce. Projekt do końca kwietnia 2017 roku odwiedzi 71 miejscowości. Pierwsza trasa "Muzeum na kółkach" obejmująca 21 miejscowości była wielkim sukcesem. Partnerem lokalnym "Muzeum na kółkach" może zostać każdy: urząd miasta, szkoła, dom kultury, muzeum, biblioteka, lokalne stowarzyszenie, fundacja i wiele innych jednostek i osób zaangażowanych w ochronę dziedzictwa polskich Żydów.

Projekt Muzeum na kółkach realizowany jest w ramach programu Żydowskie dziedzictwo kulturowe, dzięki wsparciu udzielonemu z funduszy norweskich i EOG przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię.