500+ także dla rodzin emigrantów zarobkowych

Rodziny, w których jedno z rodziców pracuje za granicą, będą mogły korzystać i z polskich świadczeń z programu 500 plus, i z zagranicznych - ale nie w pełnej wysokości. Jedno państwo wypłaci pełne świadczenie według własnego ustawodawstwa, drugie tzw. dodatek dyferencyjny.

Ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, która wprowadziła program "Rodzina 500 plus" przewiduje, że świadczenie wychowawcze nie będzie przysługiwać, jeżeli rodzinie przysługuje za granicą świadczenie o podobnym charakterze. Jest to zgodne z dotychczasową, unijną praktyką koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, która ma nie dopuszczać do kumulacji świadczeń o charakterze rodzinnym przewidzianych w przepisach unijnych.

MRPiPS informuje, że zgodnie z tą zasadą, wnioskodawca nie będzie mógł jednocześnie pobierać pełnej kwoty świadczeń w dwóch państwach członkowskich, jednak otrzyma najwyższą możliwą kwotę świadczeń przewidzianą w ustawodawstwie jednego z tych państw (z reguły właściwym do wypłaty świadczeń jest to państwo, w którym wykonywana jest praca).

Jak wyjaśnił w dyrektor Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej (ROPS) w Opolu Adam Różycki, wszystkie kraje UE oraz tzw. Europejskiego Obszaru Gospodarczego mają wiedzę, jaki koszyk świadczeń socjalnych czy rodzinnych obowiązuje w danym państwie. Wyjaśnił również, że kraje te będą też miały wiedzę o tym, iż w Polsce zostało wprowadzone świadczenie w ramach programu "Rodzina 500 plus".

Różycki tłumaczył, że instytucje odpowiadające za wypłatę takich świadczeń w danym kraju będą w związku z tym domniemywać, iż pracujący w ich kraju obywatel Polski będzie dostawał takie świadczenie w Polsce. - W związku z tym kraj, w którym ten człowiek pracuje, będzie chciał mu pomniejszyć swoje świadczenia, bo będzie starał się bronić swojego budżetu - zaznaczył dyrektor opolskiego ROPS.

W związku z tym - jak podkreśliła kierownik referatu koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego ROPS w Opolu Danuta Średzińska - rodziny, w których jedno z rodziców pracuje za granicą, powinny składać wnioski w Polsce o wypłatę świadczenia w ramach programu 500 plus. To pozwoli im mieć np. świadczenie w Polsce i za granicą.

Zaznaczyła, że świadczenia takie mogą być pobierane w dwóch państwach, ale nie w pełnej wysokości. Wyjaśniła, że w takim przypadku jedno państwo wypłaci pełne świadczenie według własnego ustawodawstwa, a drugie - tzw. dodatek dyferencyjny, czyli kwotę będącą różnicą pomiędzy wysokością świadczeń polskich, a świadczeń danego kraju.

Średzińska zaznaczyła, że wysokość świadczeń na dzieci różni się w różnych państwach. W Niemczech jest np. wyższa niż w Polsce, ale w Holandii już nie. Ważne jest też, że w wielu państwach, do których zarobkowo wyjeżdżają Polacy (np. w Niemczech), wypłacane są także świadczenia na pierwsze dziecko - co w Polsce zależne będzie od kryterium dochodowego. Rodziny pracujących w Niemczech polskich migrantów zarobkowych będą mogły pobierać tam pieniądze z tego tytułu. Dlatego - jak podkreślili eksperci z ROPS - ważne jest, aby rodzic będący w Polsce, złożył wniosek o świadczenie z programu 500 plus choćby po to, aby otrzymać w Polsce decyzję odmowną ws. wypłaty świadczenia na pierwsze dziecko.

Zgodnie z przepisami unijnymi pierwszeństwo w wypłacie świadczeń rodzinnych ma państwo, w którym wykonywana jest działalność zawodowa. W przypadku zatrudnienia w dwóch różnych państwach brane jest pod uwagę miejsce zamieszkania dzieci.

Zastępca dyrektora Wydziału Polityki Społecznej i Zdrowia Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego Dorota Rutkowska tłumaczyła PAP, że np. w przypadku gdy mąż - obywatel polski - pracuje za granicą, np. w Niemczech, a żona nie pracuje w Polsce, to pierwszeństwo do wypłaty świadczeń będzie miał kraj, w którym wykonywana jest praca. Jeśli natomiast rodzice dzieci pracują w dwóch różnych krajach - np. matka Polsce, a ojciec w Niemczech - to pierwszeństwo w kwestii wypłaty świadczeń będzie miał kraj, w którym mieszkają dzieci. Jeśli dzieci są z mamą w Polsce, to rodzina taka otrzyma w Niemczech dodatek dyferencyjny, czyli świadczenia pomniejszone o kwotę wypłacaną przez Polskę. - Rodzice jednak na tym nie stracą, gdyż zgodnie z przepisami otrzymają najwyższą możliwą kwotę świadczeń przewidzianą w ustawodawstwie jednego z tych państw - zapewniła Rutkowska.

Wnioski o wypłatę świadczeń w ramach programu 500 plus przyjmować będą gminy. Jednak w przypadku rodzin, w których są zagraniczni migranci zarobkowi, takie wnioski do rozpatrzenia przekazywane będą Regionalnym Ośrodkom Pomocy Społecznej podległym urzędom marszałkowskim. Zadaniem ROPS będzie ustalić, czy w danym przypadku mają zastosowanie przepisy o tzw. koordynacji świadczeń, czyli: czy, w jakim kraju i w jakiej wysokości dana osoba takie świadczenia za granicą pobiera. Postępowanie takie kończyć się będzie decyzją ROPS, czy w danym przypadku wypłacać świadczenie w Polsce.

Rutkowska poinformowała PAP, że Opolski Urząd Wojewódzki przygotowuje na swojej stronie internetowej 500plusopolskie.pl zakładkę z podpowiedziami dla rodzin migrantów zarobkowych, których na Opolszczyźnie jest szczególnie dużo. Dyrektor ROPS zapowiedział natomiast, że jeszcze w marcu ma zostać zorganizowane szkolenie dla samorządów, by ujednolicić proces przekazywania wniosków i zaświadczeń dotyczących rodzin, których członkowie pracują za granicą. Informacje na temat pobierania świadczenia wychowawczego przez osoby pracujące za granicą są również na stronie MRPiPS.

Różycki przyznał, że procedury dotyczące rodzin osób pracujących za granicą mogą wydłużyć okres wydawania decyzji o przyznaniu świadczenia wychowawczego. - Nie mamy wpływu na termin udzielenia odpowiedzi ze strony innego kraju - powiedział i zwrócił uwagę, że w przypadku niektórych państw często dochodzi do przekroczenia określonych w rozporządzeniach unijnych terminów udzielania odpowiedzi.

Różycki wskazał też, że urzędy marszałkowskie nie mają środków na tego typu działania. Wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej Stanisław Szwed zapewnił jednak, że resort postara się tę kwestię rozwiązać.