Naukowcy Politechniki Krakowskiej pomogą walczyć z nowotworami

Naukowcy Politechniki Krakowskiej (PK) pracują nad inteligentnymi nośnikami leków, które pozwolą na skuteczniejszą walkę z nowotworami.

Nanocząstki tlenkowe na bazie tlenków cynku i tytanu pozwolą celnie atakować chorobę lekiem bez uszkadzania zdrowych tkanek i narządów.

W wielu stosowanych dziś terapiach onkologicznych skutki uboczne podawania środków farmakologicznych są jednym z najpoważniejszych wyzwań dla lekarzy i chorych.

- W terapiach celowanych raka stosuje się od dawna nośniki leków, bo mają wiele zalet, takich jak m.in. obniżenie toksyczności czystego leku, zwiększenie jego stabilności, rozpuszczalności i biodostępności. Obecnie w medycynie najczęściej używa się jednak nośników na bazie polimerów syntetycznych, polimerów naturalnych, miceli fosfolipidowych czy nanocząstek metalicznych i tlenkowych, które mają szereg ograniczeń. Są toksyczne, nieodporne mechanicznie, mogą magazynować się w zdrowych tkankach lub są zbyt szybko usuwane z organizmu przez układ odpornościowy człowieka. Na Politechnice Krakowskiej pracujemy nad nowymi materiałami, które pozwolą na pokonanie tych ograniczeń - powiedziała cytowana w materiałach prasowych dr inż. Jolanta Pulit-Prociak z Wydziału Inżynierii i Technologii Chemicznej PK.

Pod jej kierunkiem, zespół naukowców z Politechniki, wspierany przez badaczy z uniwersytetów Jagiellońskiego i Rolniczego, opracowuje technologię otrzymywania nietoksycznych nośników substancji aktywnych na bazie tlenków cynku i tytanu.

- W nowych nośnikach leków toksyczność zostanie wyeliminowana lub w znaczącym stopniu ograniczona, będą one mogły dotrzeć do konkretnej tkanki nowotworowej, charakteryzować je też będzie zwiększona biodostępność i korzystny profil uwalniania leku, dzięki któremu będzie on lepiej przez pacjenta tolerowany - opisała uczona.

Jak wyjaśnia, stosowanie tlenków metalicznych w medycynie onkologicznej ma niebagatelne znaczenie, gdyż w porównaniu do związków polimerowych, są one bardziej odporne na warunki, które spotykają w organizmie człowieka - ciepło, zmiany pH, stres mechaniczny i degradację hydrolityczną (rozpad w wyniku reakcji z wodą). Dzięki temu nanometryczne tlenki metaliczne można wykorzystać jako bardziej efektywne i precyzyjne nośniki substancji farmakologicznych niż dotąd stosowane w medycynie.

- Naszym celem jest wytworzenie innowacyjnych nośników substancji leczniczych na bazie nanostrukturalnych tlenków metalicznych, których właściwości pozwalałyby na bezpieczne stosowanie w organizmach żywych - zaznaczyła kierownik projektu.

Jednym z istotnych zagadnień w badaniach jest też analiza stabilności połączeń wytworzonych pomiędzy nośnikiem a lekiem. Według Pulit-Prociak potwierdzenie ograniczenia lub zahamowania niepożądanych właściwości nośnika będzie stanowić podstawę do wykorzystania wynalazku do produkcji specyficznej postaci leków do pasywnych terapii nowotworowych.

- W takich terapiach wykorzystuje się anatomiczne i fizjologiczne właściwości guza nowotworowego, który charakteryzuje się zwiększoną przepuszczalnością naczyniową (nieszczelną siecią naczyń krwionośnych) - powiedziała uczona i dodała, że według ustaleń naukowców średnica szczelin w tkance nowotworowej wynosi od 100 do 800 nm, podczas gdy w zdrowych tkankach jedynie 2-6 nm.

Średni rozmiar większości leków przeciwnowotworowych jest niewielki i nie przekracza 10 nm. Stosowanie ich w samodzielnej postaci powodowałoby ich przenikanie do tkanek zdrowych i chorych w równym stopniu. Połączenie ich z nanonośnikami, których średni rozmiar mieści się w zakresie 50-800 nm, znacząco ograniczy lub wręcz wyeliminuje wnikanie substancji leczniczych w strukturę zdrowych tkanek.

Zakończenie prac nad projektem "Opracowanie sposobu wytwarzania nietoksycznych nośników substancji czynnych na bazie nanomateriałów" planowane jest na grudzień 2021 r. Nową technologię będą mogły wykorzystać firmy farmaceutyczne produkujące leki lub substancje pomocnicze.