Radni Rybnika przygotowali wystąpienia do rządu i samorządu ws. działań antysmogowych i służących ochronie powietrza

Chodzi m.in. o wprowadzenie w Rybniku zakazu instalowania pieców na węgiel w nowych budynkach oddanych do użytkowania po 1 stycznia 2020 r. oraz skrócenie przyjętych w uchwale antysmogowej sejmiku okresów przejściowych, dotyczących stosowania już istniejących w mieście kotłów węglowych. Wśród postulatów do rządu jest natomiast m.in. wprowadzenie natychmiastowego zakazu handlu paliwami stałymi o niskiej jakości oraz rozbudowanie programu "Czyste Powietrze" o dodatkowe wsparcie finansowe dla terenów najbardziej dotkniętych tzw. niską emisją.

Rybnik należy do miast, w których w okresie grzewczym normy zanieczyszczeń powietrza są notorycznie przekraczane. Na początku 2017 r. w mieście odnotowano rekordowe stężenie pyłów, wynoszące 3126 proc. normy. W całym lutym 2018 r. powietrze spełniało tam dopuszczalne normy zapylenia przez tylko dwa dni; głównym problemem jest emisja zanieczyszczeń z domów jednorodzinnych. Według wcześniejszych informacji, samorząd Rybnika na różne działania związane z poprawą jakości powietrza w latach 2015-18 przeznaczył ok. 75 mln zł; w tym roku będzie to w sumie ponad 30 mln zł. Samorządowcy wskazują przy tym, że walka ze smogiem wymaga większego wsparcia ze strony rządu oraz samorządu regionalnego.

"W ciągu tylko dwóch ostatnich lat w Rybniku mieliśmy pięć tzw. poziomów alarmowych (przekroczenia pyłów PM 10 na poziomie 600 proc. normy) i 12 razy tzw. poziomy informacyjne (400 proc. normy). W naszym przekonaniu przygotowanie przez Rząd RP rozwiązań prawnych przy jednoczesnych działaniach władz samorządowych, wpłynie pozytywnie na zmniejszenie problemu niskiej emisji nie tylko w Rybniku, ale w wielu obszarach naszego kraju. Rząd RP ma wszelkie mechanizmy oraz możliwości, by podjąć skuteczne działania zwalczające bardzo złą jakość powietrza. Niezwykle istotne jest przygotowanie zmian, które będą dotyczyć całego kraju, będą systemowe, a to kompetencja rządu" - czytamy w projekcie uchwały, którym w najbliższy czwartek zajmą się radni.

W projekcie apelu do rządu znalazły się m.in. postulaty przygotowania regulacji prawnych obejmujących wprowadzenie natychmiastowego zakazu handlu paliwami stałymi o niskiej jakości (obecne rozporządzenie umożliwia handel m.in. zawilgoconym i zasiarczonym miałem do 30 czerwca 2020 r.) oraz obniżenia stawek podatkowych dla paliw uznawanych za niskoemisyjne lub OZE; chodzi np. o pellet, gaz i energię elektryczną używaną do celów grzewczych.

W projekcie uchwały postulowane są też zmiany w prawie budowlanym i energetycznym, uprawniające samorządy do możliwości administracyjnego nakazywania podłączania się do istniejących sieci ciepłowniczych lub gazowych. Inny postulat dotyczy wprowadzenia ogólnokrajowych przepisów umożliwiających kontrolę spalanych paliw stałych, kontrolę emisji pyłów z kominów i stosowanych w sektorze komunalno-bytowym urządzeń grzewczych. Chodzi również o przyjęcie przepisów zaostrzających kary za wycinanie filtrów DPF oraz uszczelnienie kontroli i dokumentacji jakości spalin samochodowych.

Projekt uchwały zawiera ponadto postulat rozbudowania rządowego programu "Czyste Powietrze" o dodatkowe wsparcie finansowe dla terenów najbardziej dotkniętych niską emisją - program "Czyste Powietrze Plus". "Apelujemy o wprowadzone ww. rozwiązań bez zbędnej zwłoki z zachowaniem czasu na konsultacje społeczne z samorządowcami, przedstawicielami organizacji pozarządowych oraz obywatelami" - konkludują rybniccy radni w projekcie apelu.

Podczas najbliższej sesji Rada Miasta Rybnika zajmie się też projektem apelu do zarządu i sejmiku woj. śląskiego. To efekt złożonej w końcu grudnia ub. roku do miejskiego samorządu petycji dwóch stowarzyszeń: Rybnickiego Alarmu Smogowego oraz Centrum Rozwoju Inicjatyw Społecznych. Petycja, po modyfikacjach, zyskała poparcie komisji rybnickiej rady. Chodzi przede wszystkim o zmiany w obowiązującej w regionie od września 2017 r. uchwale antysmogowej sejmiku. Natomiast nowy postulat dotyczy tego, by już od przyszłego roku w nowych budynkach nie można było montować instalacji zasilanych węglem.

"W toku posiedzenia Komisji Przemysłu Górniczego, Ekologii i Rolnictwa zgłoszono również potrzebę wprowadzenia na terenie miasta Rybnika zakazu montażu i stosowania w nowych budynkach oddanych do użytkowania instalacji, w których paliwem byłby węgiel. Jednocześnie, dopuszczalnym paliwem byłby: gaz ziemny wysokometanowy lub zaazotowany (w tym skroplony gaz ziemny), propan-butan, biogaz rolniczy lub inny rodzaj gazu palnego oraz pellet" - napisano w uzasadnieniu projektu, popierającego złożoną przez stowarzyszenia petycję.

Inny skierowany do regionalnego samorządu postulat dotyczy skrócenia w Rybniku zawartych w antysmogowej uchwale sejmiku okresów przejściowych w zakresie stosowania kotłów węglowych, których eksploatacja rozpoczęła się przed 1 września 2017 r. W przypadku instalacji eksploatowanych w okresie od 5 do 10 lat od daty produkcji oraz poniżej 5 lat od daty ich produkcji datą graniczną byłby 1 stycznia 2022 r., zaś dla instalacji spełniających wymagania w zakresie emisji zanieczyszczeń określonych dla klasy 3 lub 4 - 1 stycznia 2024 r. W obowiązującej obecnie uchwale sejmiku terminy wycofywania starszych kotłów są rozpisane co dwa lata, od 2022 do 2028 r.

W projektach apeli radni przypominają, że według szacunków Europejskiej Agencji Środowiska zanieczyszczenie powietrza w Polsce przyczynia się do przedwczesnej śmierci około 45-48 tys. mieszkańców kraju; statystyczny Polak żyje 9 miesięcy krócej, ponieważ oddycha zanieczyszczonym powietrzem, zaś koszty generowane przez tzw. niską emisję idą w miliardy zł.

Według informacji samorządu Rybnika, specyfiką ok. 140-tys. miasta jest zabudowa, przy niekorzystnym ukształtowaniu terenu. Spośród 19,5 tys. budynków mieszkalnych 88 proc. to budownictwo jednorodzinne. Z ciepła sieciowego korzysta ok. 30 proc. mieszkańców. Jego upowszechnienie ma być jednym ze sposobów likwidacji smogu. Obok tych starań władze Rybnika zabiegają o rozwój w mieście sieci gazowej.