Senat: Uchwała na 600-lecie unii horodelskiej

Uchwałę upamiętniającą 600-lecie polsko-litewskiej unii horodelskiej przygotują senatorowie. We wtorek jednomyślnie poparli obywatelską inicjatywę w tej sprawie. Ich zdaniem uchwała może pomóc współczesnym relacjom między Polską a Litwą.

W tym roku, 2 października, mija 600. rocznica zawarcia unii horodelskiej, która była odnowieniem unii Polski z Litwą. Zgodnie z jej postanowieniami, oba państwa "na wieki przywiązane" miały być jednocześnie od siebie odrębne i wybierać swoich władców samodzielnie, choć za radą i zgodą przedstawicieli drugiej strony.

W związku z rocznicą senacka komisja praw człowieka, praworządności i petycji jednomyślnie poparła inicjatywę ustanowienia października 2013 r. Miesiącem Unii Horodelskiej. Wniosek do komisji w tej sprawie przygotowało Stowarzyszenie Rodu Rodziewiczów. W ocenie rodu unia horodelska to przykład współdziałania Polski i Litwy w budowaniu porozumienia na wolnych, równych i sprawiedliwych zasadach.

"To szczególny rodzaj współpracy międzynarodowej, stanowiący element naszego dziedzictwa narodowego, naszej tożsamości i wiedza o nim powinna być znana wszystkim Polakom. Wydarzenie to odegrało wielką rolę w kształtowaniu narodu polskiego i litewskiego, demokratycznej państwowości gotowej do współpracy w różnych dziedzinach, przy jednoczesnym zachowaniu tożsamości i tradycji" - napisał w petycji do senatorów Leszek Rodziewicz, który jest honorowym prezesem Stowarzyszenia Rodu Rodziewiczów. Podkreślił też, że unia horodelska była jednym z etapów zwiększenia terytorium kraju: "z małego Królestwa Polskiego o pow. ok. 100 tys. km kwadratowych powstało państwo, które za czasów panowania Kazimierza Jagiellończyka miało powierzchnię ok. 1 miliona km kwadratowych".

"Ustanowienie października Miesiącem Unii Horodelskiej jest skromną namiastką przypomnienia Polakom, jaką rolę w historii naszego państwa i w kształtowaniu się naszego narodu odegrały wszystkie unie poczynając od unii w Krewie z 1385 r., a kończąc na unii w Lublinie z 1569 r." - dodał Rodziewicz.

W dyskusji senatorowie pozytywnie ocenili inicjatywę i zwrócili uwagę, że uchwała może pomóc współczesnym polsko-litewskim relacjom. "To wydarzenie może przypomnieć, że mieliśmy czas w historii, gdy tworzyła się współpraca między sąsiadującymi narodami i że w pewnym sensie Polska wyprzedziła idee jednoczenia się państw w Europie. Ta data jest godna przypomnienia zwłaszcza teraz, kiedy nasze stosunki z Litwą nie są najlepsze" - powiedział senator Kazimierz Kutz (Koło Senatorów Niezależnych).

Przewodniczący senackiej komisji Michał Seweryński (PiS), który odczytał fragment uzasadnienia z petycji, zapowiedział, że senatorowie, zgodnie z wnioskiem, przygotują projekt uchwały ustanawiającej październik 2013 r. Miesiącem Unii Horodelskiej.

Unia w Horodle z 1413 r. jest jedną z siedmiu unii polsko-litewskich. Potwierdziła ona wolę obydwu narodów do zacieśniania wzajemnych stosunków przy zachowaniu odrębności państwa litewskiego. Bojarzy zobowiązali się powołać po śmierci Witolda nowego wielkiego księcia w porozumieniu z Polską, zaś przedstawiciele polskiej szlachty godzili się na wybór króla polskiego w porozumieniu z Litwą. Postanowiono także zwoływać wspólne sejmy polsko-litewskie w Lublinie lub Parczewie. Ponadto szlachta Wielkiego Księstwa została zrównana w prawach ze szlachtą polską.

Utrzymanie unii miało na celu przede wszystkim wspólne występowanie przeciw Krzyżakom i innym wrogom obydwu krajów, zacieśnianie wzajemnych stosunków przy zachowaniu odrębności państwa litewskiego.