Ustawa o symbolach ustrojów totalitarnych

Senat - niemal jednogłośnie - przyjął w czwartek projekt ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego w nazwach budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Teraz projekt trafi do Sejmu.

Za przyjęciem projektu głosowało 84 senatorów, nikt nie był przeciw. Jedna osoba wstrzymała się od głosu. Tym samym izba skierowała projekt do prac w Sejmie. Zgodnie z konstytucją tylko izba niższa parlamentu ma bowiem prawo uchwalania ustaw. Projekt popiera PSL i PiS, krytykuje RP, wahają się PO i SLD.

Projekt ustawy, której tytuł pierwotnie brzmiał: "O usunięciu symboli ustrojów totalitarnych z nazw dróg, ulic, mostów, placów i innych obiektów", przygotowała senacka komisja praw człowieka, praworządności i petycji. W czwartek przegłosowano kilka poprawek, które podczas drugiego czytania zgłosił senator PO Bogdan Klich. Poprawki zmieniły praktycznie całą treść projektu ustawy, łącznie z jej tytułem.

Zgodnie z nową wersją projektu nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, w tym dróg, ulic, mostów i placów, nadawane przez jednostki samorządu terytorialnego nie mogą upamiętniać osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących komunizm lub inny ustrój totalitarny ani w inny sposób takiego ustroju propagować.

W projekcie zapisano ponadto, że za propagujące komunizm uważa się także nazwy odwołujące się do osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących represyjny, autorytarny i niesuwerenny system władzy w Polsce w latach 1944-1989.

Ewentualną decyzję o stwierdzeniu nieważności aktu nadającego nazwę budowli, obiektowi lub urządzeniu użyteczności publicznej - jeśli nosiłby nazwę niezgodną z ustawą o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy - podejmowałby wojewoda. Przed wydaniem takiej decyzji byłby jednak zobowiązany do zasięgnięcia opinii Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Wojewoda miałby ponadto prawo (ale już nie obowiązek) zasięgnięcia opinii Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. W razie zakwestionowania nazwy, władze samorządowe miałyby trzy miesiące na to, by nadać danemu obiektowi nową nazwę.

Adam Lipiński z PiS uważa projekt za zasadny z "wychowawczego i historycznego punktu widzenia", ponieważ, jak powiedział, "daje on świadectwo prawdzie". "Ideologię komunistyczną trzeba tępić podobnie jak faszyzm czy narodowy socjalizm" - podkreślił Lipiński. Według niego obecnie "niektóre środowiska miękko traktują w tym względzie komunizm" i z tego powodu potrzebna jest ustawa, której projekt przygotował i przyjął Senat.

Projekt Senatu popiera też klub PSL - poinformował w rozmowie z PAP rzecznik Stronnictwa Krzysztof Kosiński. Ludowcy przekonują, że jest to "odrobienie zaległej lekcji z historii". Nadanie obiektom użyteczności publicznej nazwy, która mogłaby odwoływać się do ustrojów totalitarnych jest dla współczesnych demokracji sytuacją niedopuszczalną" - podkreśla Andżelika Możdżanowska (PSL).

Inicjatywę senacką jako niepotrzebną skrytykował z kolei Andrzej Rozenek (Ruch Palikota). Argumentował, że zakaz, o jakim mowa w projekcie zawarty jest m.in. w konstytucji, a konsekwencje jego łamania zawiera kodeks karny. "To kolejny argument za tym, żeby Senat zlikwidować" - powiedział PAP Rozenek.

Rzecznik SLD Dariusz Joński pytany o projekt powiedział PAP, że "Senat nie pierwszy raz zajmuje się nie tym, czym powinien". Jednocześnie zastrzegł, że nie zna propozycji Senatu; Sojuszu będzie o niej dyskutować i decydować, czy ją poprzeć czy nie, gdy projekt trafi do klubu.

Iwona Śledzińska-Karasińska (PO) uważa, że tego typu kwestie lepiej jest zostawić społecznościom lokalnym, by same decydowały, czy chcą dekomunizować nazwy znajdujących się na ich terenie obiektów. Zwróciła uwagę, że kwestia ta była już w parlamencie dyskutowana kilkakrotnie i zawsze kończyła się takim właśnie rezultatem. Posłanka PO również zastrzegła, że nie czytała jeszcze projektu, więc nie może wypowiadać się kategorycznie.