Wstrząsający raport na temat przemocy wobec nieletnich. Doświadcza jej 3/4 nastolatków w Polsce

Pierwsze badanie mające na celu zdiagnozowanie problemu przemocy wobec dzieci zostało przeprowadzone w 2012 roku przez Fundację Dzieci Niczyje (dziś Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę). Pomimo upływu 6 lat od ostatniego badania dane pokazują, że sytuacja dzieci w Polsce wcale się nie polepsza.

Twórcy podkreślają, że sposób przeprowadzenia badania oraz wybrana metodologia prowadzą do pewnych ograniczeń. Niektóre szkoły nie zgodziły się na udział w badaniu, ponadto możliwe jest, że brak zgody dorosłych na udział dziecka w badaniu mógł wiązać się ze stosowaniem przez rodziców przemocy lub zaniedbywaniem swoich dzieci. Także sami respondenci mogli nie chcieć ujawniać (mimo anonimowości badania) przeżycia traumatycznych doświadczeń.

Przemoc na stałym poziomie

Pomimo upływu 6 lat od ostatniego badania dane pokazują, że sytuacja dzieci w Polsce wcale się nie polepsza. W dalszym ciągu 3/4 nastolatków w kraju (72%) doświadczyło przynajmniej jednej ze wskazanych w ankiecie form krzywdzenia.

I choć, jak wskazują twórcy raportu, prawna ochrona dzieci przed przestępczością uległa znacznej poprawie, to według statystyk sądowych skala przemocy wobec dzieci utrzymuje się na stałym poziomie.

Najmniej bezpiecznie dzieci czują się wśród swoich rówieśników, to właśnie z ich strony ponad połowa badanych (57%) doświadczyła przemocy. Bezpiecznym miejscem okazuje się nie być także dom - 41% ankietowanych doznało przemocy ze strony bliskiej dorosłej osoby. W tym roku Fundacja uwzględniła w ankiecie także klapsy, dlatego wyniki są wyższe w porównaniu z wcześniejszym raportem.

Co trzeci nastolatek (32%) padł ofiarą przestępstwa konwencjonalnego, tzn. wandalizmu, rozboju lub napaści.

Krzywdzące doświadczenia seksualne

"Co piąty nastolatek w wieku 13-17 lat (20%) miał obciążające doświadczenie seksualne obejmujące przemoc seksualną, werbowania do celów seksualnych w internecie lub ekshibicjonizm. Siedem procent badanych w wieku 13-17 lat doświadczyło kiedykolwiek wykorzystania seksualnego. Najwięcej respondentów doświadczyło wykorzystania seksualnego ze strony rówieśnika, następnie kontaktu seksualnego przed 15 r.ż. z osobą dorosłą oraz niechcianego dotyku ze strony znajomego lub obcego dorosłego" - czytamy w raporcie.

Jak zauważa współautorka raportu Joanna Włodarczyk wysoki wynik może mieć związek z rosnącą świadomością młodych osób na temat nieakceptowalnych zachowań, a także kierowanych w ich stronę komentarzy.

Wsparcie u najlbiższych

Badanie uwzględniało także występujące w rodzinach dysfunkcje, najczęstszą z nich jest nadużywanie alkoholu (wskazało na nią 15% respondentów) oraz rozwód rodziców (14%). Nastolatowie, w których rodzinie występuje problem alkoholowy doświadczają przemocy pięciokrotnie częściej, są także znacznie bardziej narażeni na wykorzystywanie seksualne.

Czytaj też: List dorosłego syna do rodziców. "Nigdy nie dowiedzą się, ile wydaję na psychologa" >>

W trudnych sytuacjach to najczęściej matki są pierwszymi osobami, do których dzieci zwracają się ze swoim problemem, po nich - koledzy i koleżanki; ojcowie "plasują" się dopiero na trzecim miejscu. Zdecydowana większość dzieci ma się do kogo zwrócić w kryzysowym momencie (89%), jednak 7% badanych przyznaje wprost

"Dwa razy rzadziej ofiarami przemocy rówieśniczej stają się dzieci mające osobę, na której wsparcie mogą liczyć. Dobre relacje nie tylko wspierają rozwój młodych ludzi, ale też mogą być tarczą ochronną" - mówi Katarzyna Makaruk z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, współautorka raportu.

Samobójstwa i samookaleczanie

Raport ujawnia także dane na temat działań autodestrukcyjnych u nastolatków. Co szósty polski nastolatek przyznaje się do samookaleczania, a 7% badanych ma za sobą nieudane próby samobójcze. Zdecydowanie częściej problem zachowań autodestrukcyjnych dotyczy dziewcząt. Trzykrotnie częściej okaleczały się osoby doświadczające przemocy ze strony bliskich, a zaniedbywane fizycznie lub z obciążającymi doświadczeniami seksualnymi czyniły to dwa razy częściej.

W raporcie zwrócono również uwagę na wiktymizację pośrednią, czyli bycie świadkiem przemocy. Badano ją pytając o przemoc w rodzinie, 8% badanych było świadkiem uderzenia jednego z rodziców/opiekunów przez drugiego, a 7% - jak rodzic/opiekun uderzył dziecko.

"Żeby skutecznie chronić dzieci przed krzywdzeniem musimy wiedzieć, jakich form krzywdzenia doświadczają i jakie są tego konsekwencje. To pozwala trafnie planować działania profilaktyczne i potrzebną ofertę pomocy. Badania problemu krzywdzenia dzieci dostarczają nam odpowiedzi na pytania o skalę problemu, a gdy są prowadzone regularnie, informują nas również o tym, czy natężenie problemu się zmienia, czy podjęte działania były skuteczne, czy pojawiły się jakieś nowe zagrażające dzieciom zjawiska" - komentuje najnowszy raport  dr Monika Sajkowska, prezeska Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.