Rosja: kościelny order dla pierwszej kosmonautki świata

Patriarcha moskiewski i całej Rusi Cyryl odznaczył pierwszą kosmonautkę świata, deputowaną do Dumy Państwowej Rosji - Walentinę Tierieszkową orderem św. Eufrozyny Moskiewskiej I klasy. Okazją po temu była przypadająca 6 marca 80. rocznica urodzin pierwszej kobiety w kosmosie i bohatera Związku Sowieckiego.

"Imię Pani wpisano na zawsze w historię kosmonautyki rodzimej i światowej. Stawszy się ponad 50 lat temu pierwszą kobietą, która poleciała w kosmos, ukazała Pani wielu ludziom przykład siły ducha i odwagi, nieustraszoności i umiłowania swego kraju" - napisał w liście gratulacyjnym do odznaczonej zwierzchnik Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Podkreślił, że "na uznanie zasługują zarówno jej stanowisko w sprawie patriotycznego wychowania młodego pokolenia, jak i jej osobisty wkład w umacnianie współdziałania kościelno-państwowego". Patriarcha wyraził nadzieję, że współpraca ta, rozwijając się i przybierając nowe fory, przyniesie dobre owoce dla dobra mieszkańców Rosji".

Order Czcigodnej Eufrozyny Patriarchat Moskiewski ustanowił w 2007 r., z okazji 600. rocznicy śmierci wielkiej księżnej moskiewskiej Eudoksji - małżonki wielkiego księcia Dymitra Dońskiego, która po wstąpieniu do klasztoru przybrała imię Eufrozyny. Jest to drugie "kobiece" odznaczenie w prawosławiu rosyjskim. Wcześniej kobiety szczególnie zasłużone na niwie kościelnej otrzymywały order św. Księżnej Olgi.

Walentina Władimirowna Tierieszkowa urodziła się 6 marca 1937 r. we wsi Maslennikowo koło Jarosławia w środkowej Rosji (część europejska). Jej ojciec był traktorzystą i zginął na froncie fińskim w czasie wojny sowiecko-fińskiej (1939-40). Po ukończeniu szkoły pracowała jako włókniarka w Jarosławiu. Po pierwszym locie człowieka w kosmos (Jurija Gagarina 13 kwietnia 1961 r.) w liście do dowództwa sowieckich wojsk lotniczych wyraziła nadzieję, że w przyszłości sama poleci w przestrzeń kosmiczną, tym bardziej że od 1958 r. była spadochroniarką w jarosławskim aeroklubie (oddała w sumie 126 skoków).

List młodej dziewczyny trafił do komisji wybierającej przyszłych kosmonautów i 16 lutego 1962 r. została wcielona do grona kandydatów do lotów w kosmos. W rok później - 16 czerwca 1963 r. na pokładzie statku kosmicznego " Wostok-6" wystartowała w przestrzeń wokółziemską. Jej lot, w czasie którego okrążyła Ziemię 48 razy, trwał prawie 3 doby (dokładnie: 2 doby, 22 godziny, 50 minut i 8 sekund). Dwa dni wcześniej wyleciał w kosmos na pokładzie " Wostoka-5" inny kosmonauta sowiecki Walerij Bukowski, ale oba statki kosmiczne nie zetknęły się, zbliżając się jedynie raz do siebie na odległość 5 km. Mimo to już na Ziemi Tierieszkową i Bykowskiego nazywano nieraz "kosmicznym rodzeństwem".

Po powrocie z kosmosu stała się jedną z najpopularniejszych kobiet na świecie - jeszcze w tym samym roku odwiedziła, sama lub z Bykowskim, kilka krajów, m.in. w dniach 23-28 października 1953 r. oboje przebywali w Polsce: w Warszawie, Łodzi, Olsztynie i na Śląsku. Została też bohaterką ZSRR. W 1969 r. ukończyła studia jako inżynier kosmonauta, a w 1977 r. obroniła doktorat z tej dziedziny.

3 listopada 1963 r. Tierieszkowa wyszła za innego kosmonautę Andrijana Nikołajewa (1929-2004) i w rok później urodziła córkę Jelenę. Ich ślub był wydarzeniem naukowo-politycznym i m.in. miał na celu (o czym nie mówiono publicznie) sprawdzenie wpływu lotu kosmicznego na organizm ludzki pod kątem rozrodczości. Ale małżeństwo to od początku było nieudane (mówiono, że zaaranżował je ówczesny przywódca sowiecki Nikita Chruszczow) i szybko rozpadło się, choć oficjalnie oboje rozwiedli się w 1982 r. Kosmonautka po raz drugi wyszła za mąż za Julija Szaposznikowa (który zmarł w 1999 r.).

22 stycznia 1969 r. cudem uniknęła śmierci, gdy żołnierz sowiecki próbował zastrzelić Leonida Breżniewa, pomylił jednak samochody i oddał strzały do pojazdu, którym jechała Tierieszkowa wraz z 3 innymi kosmonautami. Zginął kierowca, ale pozostałym jadącym nic się nie stało.

Była członkinią Rady Najwyższej ZSRR i Komitetu Centralnego partii komunistycznej, obecnie zasiada w Dumie Państwowej Rosji. Od 1997 r. jest na emeryturze jako generał lotnictwa. Ma wiele krajowych i międzynarodowych nagród i odznaczeń.

Gdy w 2007 r. obchodziła 70. urodziny, w rezydencji Władimira Putina zwierzyła się, że chciałaby umrzeć na Marsie. Podczas XXII Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Soczi w 2014 r. wraz z 7 innymi osobami wniosła na stadion flagę olimpijską.