Szczyt UE: Rozmowy o Grecji i strefie euro

Czwartkowo-piątkowy szczyt UE zdominuje spór o doraźne wsparcie finansowe dla Grecji przez państwa strefy euro i MFW, na co muszą zgodzić się Niemcy. Na dalszy plan może zejść strategia gospodarcza Europa 2020 na najbliższą dekadę.

Jest szansa, że do porozumienia w sprawie Grecji dojdzie na szczycie szefów państw i rządów 16 krajów strefy euro, który mógłby się odbyć w czwartek rano tuż przed spotkaniem "27" (szczyt UE zaczyna się po południu). O szczyt eurogrupy zaapelował prezydent Francji Nicolas Sarkozy wspólnie z premierem sprawującej unijne przewodnictwo Hiszpanii Jose Zapatero. Jednak przewodniczący Rady Europejskiej Herman Van Rompuy, do którego należałaby decyzja, wciąż się zastanawia.

- Gdyby była szansa na porozumienie polityczne, to takie spotkanie byłoby korzystne - powiedział w środę unijny komisarz ds. gospodarczych i walutowych Olli Rehn. Wezwał kraje członkowskie strefy euro do porozumenia "w tym tygodniu" w sprawie "europejskiego instrumentu", który zapewni stabilność wspólnej waluty. I który będzie mógł być w razie potrzeby szybko uruchomiony, by pomóc Grecji.

Główną przeszkodą dla porozumienia w sprawie mechanizmu pomocy finansowej dla Grecji był dotąd opór Niemiec, największej unijnej gospodarki. Kanclerz Angela Merkel nie chciała zgodzić się na przyjęcie instrumentu skoordynowanej pomocy w strefie euro, polegającego na pożyczkach bilateralnych oprocentowanych korzystniej niż oferuje rynek.

W środę źródła dyplomatyczne zasygnalizowały, że jest szansa na przełom, bowiem Merkel wymogła na Sarkozym zgodę na wiodące zaangażowanie w pomoc dla potrzebujących krajów strefy euro Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Weług tego kompromisu, pożyczka z MFW (do 12 mld euro) mogłaby zostać uzupełniona poprzez dobrowolne wsparcie od krajów strefy euro (do 10 mld euro). Dotychczas Francja odrzucała możliwość włączenia MFW w pomoc dla Grecji, bo odebrane byłoby to jako fiasko strefy euro podważające zaufanie do wspólnej waluty. Strzegąc kompetencji Komisji Europejskiej, która ma koordynować pożyczki, komisarz Rehn powiedział, że instrumentem nawet z udziałem MFW "powinna zarządzać Europa".

Ponadto Niemcy miałyby sobie zagwarantować, że ewentualna pomoc dla Grecji będzie ostatecznym wyjściem (ultima ratio), wykorzystanym tylko wówczas, gdy Grecja nie będzie w stanie pozyskać pieniędzy na rynkach kapitałowych. Berlin chce też uzgodnienia przez UE dodatkowych instrumentów prewencyjnych i sankcji, które pomogą egzekwować od państw strefy euro dyscyplinę budżetową. Wzmocnienie unijnego Paktu Stabilności i Wzrostu miałoby ułatwić karanie krajów za nieodpowiedzialną politykę. Niemiecki minister finansów Wolfgang Schaeuble zaproponował w środowym wywiadzie dla "Frankfurter Allgemeine Zeitung" odbieranie krajowi prawa głosu na posiedzeniach ministrów UE.

Kompromis ma pozwolić Merkel zachować twarz wobec niemieckiej opinii publicznej niechętnej pomocy dla Grecji. A jednocześnie będzie wsparciem dla rządu w Atenach, który za swoje długi płaci dwukrotnie wyższy procent niż Niemcy.

- Ja się decyzji spodziewam, bowiem w ten sposób UE i strefa euro zdadzą swój egzamin. Nadeszła pora na szybką reakcje UE, bo inaczej znowu będziemy oskarżani, że nie mamy refleksu, a problem istnieje - powiedział komisarz ds. budżetu Janusz Lewandowski. Jego zdaniem dla Polski najważniejsze jest, by brała udział w decyzjach o powołaniu w przyszłości mechanizmu pomocowego dla krajów strefy euro. - Jestem przekonany, że Polska powinna być uczestnikiem rozmowy o tym rozwiązaniu wspólnotowym, dlatego, że będzie nas to dotyczyło prędzej czy później - powiedział.

Polski postulat przedstawił  minister ds. europejskich Mikołaj Dowgielewicz. - Polska czuje potrzebę wyrażenia solidarności wobec Grecji, ale Polska uważa, że takie fundamentalne decyzje, na przykład dotyczące instytucji, powinniśmy podejmować w gronie 27 krajów, a nie tylko na spotkaniach eurogrupy - powiedział.

Jeden z artykułów projektu wniosków głosi, że "koordynacja na poziomie strefy euro będzie wzmocniona, by zmierzyć się z wyzwaniami, przed którymi stoi strefa euro". Dokument zapowiada, że do czerwca Komisja Europejska przedstawi propozycje "wykorzystania nowych instrumentów koordynacji gospodarczej, jakie oferuje Traktat z Lizbony". W piątek szef KE Jose Barroso wyraźnie powiedział, że skoro miałby to być instrument pomocowy dla strefy euro, to "warunki i zarządzenie" nim zostałyby ustalone przez strefę euro. Źródła w KE sprecyzowały, że w związku z tym nie będzie wymagana zgoda wszystkich 27 krajów UE.

- Musimy pamiętać, że decyzje strefy euro mogą mieć wpływ na całą UE - powiedział w środę francuski dyplomata. Ale i on wyraził przekonanie, że najpierw powinna je podjąć eurogrupa.

Na razie pomoc dla Grecji nie została formalnie wpisana do porządku dziennego obrad. Przewodniczący RE Herman Van Rompuy w liście zapraszającym przywódców napisał, że najważniejszym tematem będzie nowa unijna strategia gospodarcza Europa 2020, która zastąpi nieskuteczną Strategię Lizbońską. Zapowiedział też, że na kolacji w czwartek do przywódców dołączy szef unijnej grupy refleksji Felipe Gonzalez, by rozmawiać o koordynacji polityk gospodarczych w UE. Przewodniczący chce się skupić na różnicach w poziomie konkurencyjności gospodarek w UE oraz problemach krajowych bilansów płatniczych. - Potrzeba działania jest szczególnie nagląca w krajach członkowskich wykazujących nieustannie duży deficyt na rachunku bieżącym oraz duże straty po stronie konkurencyjności - napisał Van Rompuy, proponując wprowadzenie dodatkowego monitorowania krajów i mechanizmu wczesnego ostrzegania.

W piątek szefowa unijnej dyplomacji Catherine Ashton powie przywódcom, jak UE może ożywić światowe negocjacje klimatyczne po fiasku konferencji w Kopenhadze. Projekt wniosków końcowych zapowiada rozpoczęcie konsultacji nad tym, jak przekazać krajom rozwijającym się wsparcie na walkę ze zmianami klimatycznymi w wys. 2,4 mld euro rocznie w latach 2010-12, co UE obiecała w grudniu ub.r.