Ferrara - siedziba rodu d'Este
Jakub Taczanowski / "Dziennik Polski"
Choć początki miasta wiążą się z wybudowanym tu w VI wieku bizantyjskim zamkiem, a nazwa "Ferrara" po raz pierwszy pojawia się w źródłach historycznych w 753 r. (oczywiście naszej ery - w przeciwieństwie do legendarnej daty założenia Rzymu), to jednak bez rodu d'Este nie byłoby możnej Ferrary. Ich panowanie zaczyna się w 1240 r. i trwa aż do 1598 r. D'Este bardzo dbali o pomyślny rozwój swojego miasta; już w 1391 r. otwarto uniwersytet, a do miasta zapraszano najlepszych poetów i malarzy. W ten sposób Ferrara stała się jednym z najważniejszych ośrodków kulturalnych Włoch, szczególnie w dobie odrodzenia.
Stojący w samym sercu miasta Castelllo Estense nie pozostawia wątpliwości, co do tego, kto w dawnych wiekach był tu najważniejszy. Wzniesiony w 1385 r. potężny zamek był aż do 1598 r. główną rezydencją rodu. Niestety, przenosząc się do Modeny, właściciele wywieźli całe wyposażenie wnętrz, dlatego dziś w komnatach możemy podziwiać wyłącznie freski. Oczywiście zamek i tak warto zwiedzić, choćby dla samej architektury średniowiecznej twierdzy z lochami i wieżami.
Siedziba d'Estów stanowi swego rodzaju granicę między dwiema częściami starej Ferrary.
Na południe od zamku rozciąga się stare miasto, w którego sercu stoi piękna XII-wieczna katedra św. Jerzego. Szczególnie zachwycająca jest jej ażurowa fasada z białego marmuru ozdobiona wspaniałymi płaskorzeźbami - wyobrażeniem Sądu Ostatecznego dłuta nieznanego autora oraz płaskorzeźbą patrona kościoła i miasta i scenami z Nowego Testamentu - dziełami mistrza Mikołaja. Zupełnie inny charakter ma południowa ściana katedry, do której przylegają... kramy z charakterystycznymi podcieniami.
Koniecznie trzeba zajrzeć do niewielkiego, ale prezentującego bardzo cenne zbiory muzeum katedralnego, co ciekawe mieszczącego się w dawnym kościele i klasztorze San Romano. Do najważniejszych dzieł sztuki, jakie możemy tu obejrzeć, należą alegorie miesięcy pochodzące ze zniszczonej w XVIII wieku katedralnej Bramy Miesięcy należące do najlepszych przykładów XIII-wiecznej rzeźby włoskiej, figura Matki Bożej z granatem Jacopa della Quercia i obrazy Cosmé Tura - "Św. Jerzy i księżniczka" i "Zwiastowanie".
Naprzeciwko katedry stoi średniowieczny Palazzo Municipale, będący siedzibą rajców miejskich, a wcześniej także należący do d'Estów. Główną bramę flankują dwa posągi przedstawicieli rodu - Niccolo III i Borso.
Jeszcze dalej na południe, a właściwie południowy wschód, wśród krętych, wąskich uliczek starego miasta znajdziemy szacowne pałace - Palazzo di Marfisa d' Este, Palazzo di Ludovico il Moro, czy myśliwski niegdyś Palazzo Schifanoia, którego nazwa pochodzi od zdania schiva la noia czyli unika nudy.
Ferrara jest także miastem licznych zabytkowych świątyń. Warto zajrzeć do kościoła Santa Maria in Vado, w którym w Wielkanoc 1171 r. miał miejsce cud eucharystyczny. Upamiętnia go Sanktuarium Przenajświętszej Krwi obejmujące przykrytą barokowym baldachimem absydę starego kościoła, na której widać jeszcze ślady krwi.
Wart uwagi jest także niepozorny kościół Bożego Ciała kryjący mauzoleum d'Estów, będące miejscem wiecznego spoczynku Alfonsa I i II, a także słynnej Lukrecji Borgii.
Idealnym miejscem wytchnienia i skupienia jest natomiast - położony nieco na uboczu - klasztor benedyktynek Sant'Antonio in Polesine. W tutejszym kościele zachowały się piękne freski przedstawiające sceny z życia Pana Jezusa i Matki Bożej wykonane przez mistrzów szkoły Giotta. Aby je zobaczyć, trzeba zapukać do klasztornej bramy i poczekać na siostrę, która oprowadzi po kościele i objaśni znaczenie malowideł. Jak urokliwe to zwiedzanie w porównaniu z zatłoczonymi do granic możliwości najsławniejszymi zabytkami, w których trzeba czekać w kolejce do kolejnych elektronicznych bramek!
Jeśli natomiast pójdziemy od zamku d'Estów na północ, dotrzemy do Założenia Herkulesowego (Addizione Erculea), czyli nowej dzielnicy wybudowanej na rozkaz księcia Herkulesa d' Este przez Biaggia Rossettiego. Powstałe w latach 1492-1510 renesansowe założenie urbanistyczne oparte na prostych, przecinających się pod kątem 90 stopni ulicach jest najstarszym tego rodzaju w Europie. Z tego powodu zabytkowe centrum Ferrary zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO i bywa określane mianem pierwszego nowoczesnego miasta Europy.
W jego centrum, wyznaczonym przez skrzyżowanie głównych arterii - Corso Ercole I d'Este i Corso Biaggio Rossetti / Corso Porta Mare - stoją reprezentacyjne pałace z najsłynniejszym Palazzo dei Diamanti na czele. Jego nazwa pochodzi od zdobiących elewację marmurowych bloków uformowanych w kształt oszlifowanego diamentu. We wnętrzach, w których mieści się Pinakoteka Narodowa, podziwiać zaś możemy diamenty malarstwa - najważniejsze dzieła szkoły ferraryjskiej z tak sławnymi przedstawicielami, jak Cosmé Tura, czy Ercole de' Roberti.
Jeszcze dalej na północ znajduje się urocze, ciche i chyba jeszcze nie do końca odkryte przez turystów miejsce. To pochodzący z II połowy XV wieku rozległy kompleks klasztoru pokartuskiego z kościołem św. Krzysztofa zaprojektowanym także przez Biaggio Rossettiego.
Niestety, w czasie wojen napoleońskich zakonnicy musieli opuścić Ferrarę, a klasztorne ogrody zamieniono na cmentarz komunalny. Groby, dziś już także historycznej nekropolii, zdają się doskonale pasować do starodawnych, klasztornych krużganków. To idealne miejsce na odpoczynek po trudach zwiedzania wspaniałego miasta rodu d'Este.
Skomentuj artykuł