Pogoda na lato?

Polacy, Chińczycy, Brytyjczycy uwielbiają rozmowy o pogodzie, choć nie wszystko z niej rozumieją. Pogodowe tajemnice odsłania Tomasz Zubilewicz, prezenter pogody w TVN24 i TVN Meteo.

Tomasz Zubilewicz: Pogoda to mój sposób na życie. Oglądam mapy pogodowe zanim wyjdę z redakcji, zanim pójdę spać, ale i zaraz po obudzeniu.

Na studiach geograficznych zacząłem się dowiadywać o powiązaniach różnych zjawisk atmosferycznych, np. gdy idzie front atmosferyczny ciśnienie spada, a jednocześnie wzrasta wilgotność powietrza. Te zależności mnie zafascynowały.

Nasi synoptycy dostają gotowe prognozy ze Stanów Zjednoczonych, ale muszą przełożyć je na polskie realia. Ich podstawowym elementem pracy są ołówek i gumka, bo pogoda szybko się zmienia i to, co narysują, muszą zetrzeć. To jest praca koncepcyjna, wybiega w przyszłość i każdy element musi pasować do innych na poziomie pogody dla regionu, Polski i Europy. Złożenie tego w całość, a więc odkrywanie przyrody, to coś rewelacyjnego.

Gdy świeci słońce, działkowcy chcieliby, żeby padało, ale plażowicze chcą mieć cały czas słońce. W 38-milionowym narodzie trudno wszystkim dogodzić. Pogodę można byłoby nazwać idealną, gdyby w nocy padało, a w dzień nie, temperatura wynosiłaby 18-23 st. C, wiałby słaby wiatr z południa, ciśnienie 1000 hPa, a zachmurzenie byłoby niewielkie.

Gdy kolega z redakcji potrzebował informacji do programu o stanie wiedzy na temat pogody, przeprowadził sondę, z której wynikało, że 1 z 12 osób wiedziała co to jest front atmosferyczny. Z pogodą jest jak z pieniędzmi – lubimy je mieć, ale nie interesuje nas, skąd się biorą i z czego są wykonane.

To strefa, która oddziela dwie różne masy powietrza. Na początku czerwca w Suwałkach było 23 st. C, a w Szczecinie tylko 14 st. C. To, co oddziela te dwie masy powietrza, to front atmosferyczny, który powoduje, że między nimi jest pochmurno.

Takich przypadków historia zna wiele. W Finlandii, gdzie jest zimniej niż w Polsce, drzewa są twardsze i bardziej proste, więc Finowie nie boją się budować drewnianych domów, bo budulec zatrzymuje ciepło.

Zamach na Hitlera też nie udał się przez pogodę. Samolot, który miał na pokładzie bombę, leciał przez burzę lub w czasie jego lotu obniżyło się ciśnienie i bomba nie wybuchła.

Na pogodę składa się wiele czynników: stan i rodzaj zachmurzenia, temperatura termometru suchego i zwilżonego, prędkość i kierunek wiatru, wartość i tendencja ciśnienia, minimalna i maksymalna temperatura. One są ze sobą połączone i tworzą niezliczone możliwości kombinacji. Jeżeli jeden element się wyłamie, wszystko może się zmienić.

Są różne modele matematyczne, w oparciu o które konstruuje się prognozy i z tego wynikają różnice. W TVN Meteo i TVN 24 korzystamy z danych amerykańskich i sprawdzalność pogody wynosi 80-90 proc., inne polskie telewizje z danych niemieckich lub z prywatnych biur meteorologicznych.

Jedni pracują na ułamkach, inni na całkach, a jeszcze inni na ciągach matematycznych. To tak jak z kolorem – mamy czerwony jasny, czerwony ciemny, bordowy, ale wszystko jest nadal czerwone.

Prezenter ma przemówić ludzkim językiem, który zrozumie każdy widz. Gdy zacząłem pracę w telewizji, wiele osób podkreślało, że wniosłem nowy styl prowadzenia prognozy, mniej sztywny niż dotychczas. Używam zrozumiałych pojęć, podaję informacje praktyczne i zabawne. Jeżeli następnego dnia mają być burze, sugerujemy, że należy założyć odpowiednie ubranie, sprzątnąć niepotrzebne rzeczy z balkonu, a jak zbliżają się upały, mówimy, żeby unikać słońca między godz. 11 a 15.

Przy okazji wieczorów w TVN Meteo musimy w każdej godzinie poprowadzić 40-minutowe wejście na żywo. Tematy ustalamy z wydawcą. Decydujemy, czy warto mówić o Hiszpanii, gdzie było 37 st. C, czy o wyspach Ny-Ålesund w Norwegii, gdzie było minus 2 st. C. Z tego zestawu wybieramy Hiszpanię, bo jest bliższa Polakom. Standardowa prognoza pogody to 2-3 minuty, w ciągu których trzeba zainteresować widza.

Jeździłem już na sankach, nadawałem pogodę podczas burzy w Chorwacji. Burza z wichurą były tak silne, że chociaż wyskoczyłem z wozu emisyjnego 30 s przed wejściem na wizję, a postałem minutę, byłem całkowicie przemoczony. Za mną szalały fale, wiał wiatr, a ja ze spokojem powiedziałem, że jesteśmy w Chorwacji, gdzie pogoda jest zmienna i po takiej burzy może wyjść piękne słońce, a poza tym, że wiatr sprzyja żeglarzom. Z Istebnej nadawałem pogodę, kiedy podczas jednego wieczoru przeszły cztery burze.

Najwięcej korzyści przynoszą mi rozmowy z synoptykami, bo to oni w dużej mierze pracują na nasz sukces. Gdy przychodzę na popołudniowy dyżur, synoptycy wiedzą, że będzie mi potrzebna mapa Europy z zaznaczonymi miejscami, w których było najzimniej, najcieplej, najmocniej wiało i padało. Później siadamy razem do mapy Polski i Europy. Informacji o pogodzie szukam wśród znajomych, słucham rozmów ludzi i staram się znajdować coś wyjątkowego, czego nikt inny nie odkrył. Lubię niecodzienne zjawiska pogodowe jak to, że na przełomie maja i czerwca Suwałki – polski biegun zimna, były cieplejsze niż Wrocław i Szczecin.

Najstarsi górale by tego nie przewidzieli?

Sprawdzalność góralskich prognoz wynosi 60-70 proc., czyli jest dość wysoka. Wynika to z faktu, że pracują oni na polu, obserwują to, co się dzieje. Gdy pojechałem kilka lat temu do Szczyrku, w zimową sobotę mieszkanka miasteczka powiedziała, że jeżeli mgła kładzie się na pole, za dwa dni będzie padał śnieg i rzeczywiście w poniedziałek spadł śnieg. Górale uzależnieni są od pogody, wielu z nich ma swoje pola uprawne, więc zależy im, żeby wstrzelić się w dobrą pogodę i zebrać to, co mają zebrać, więc obserwują pogodę i to przynosi efekty.

Kwiecień był zimny, maj deszczowy, więc atmosfera na półkuli północnej nie miała czasu się nagrzać. Obawiam się więc, że lato nie będzie zbyt ciepłe. Będzie więcej deszczu niż słonecznych dni. To nie musi się jednak sprawdzić.