Czy Twój związek to ciągła walka? Czujesz niezrozumienie i frustrację?

Problemy w związku nie są niczym nadzwyczajnym. Jednak kiedy jeden z partnerów ma zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, czyli ADHD, pojawiają się szczególne wyzwania  - pisze Anita Robertson w książce „Miłość z ADHD”. Autorka książki wyjaśnia m.in. dlaczego ADHD może przyczynić się do trudności w relacjach i przedstawia rozwiązania, które pozwolą znaleźć wspólny język.

ADHD jest zaburzeniem neurologicznym, które zazwyczaj jest diagnozowane w dzieciństwie. Objawy często pojawiają się we wczesnym okresie życia i mogą utrzymywać się do dorosłości. Dzieci są często diagnozowane po tym, jak nauczyciel lub pedagog szkolny zauważy różnice w ich zachowaniu i  zdolnościach poznawczych w porównaniu z rówieśnikami.

Ponieważ tak wielu dzisiejszych dorosłych z ADHD było prawdopodobnie niezdiagnozowanych jako dzieci, populacja ta jest częściej diagnozowana w późniejszym okresie życia. Wielu dorosłych często słyszy diagnozę po tym, jak stwierdzono ADHD u ich dziecka.

ADHD a związek

Pary tworzące dany związek często z  początku czują się szczęśliwe, zakochane i  stabilne. W  miarę upływu czasu partnerzy mogą zacząć odczuwać oszołomienie, bezradność i frustrację, ale tylko wtedy, gdy nie mają odpowiednich narzędzi, aby zbudować swój związek, uczynić go silniejszym i podołać wyzwaniom.

Niektóre pary próbują terapii, książek samopomocowych lub starają się wdrożyć nowe nawyki i działania w celu wzmocnienia swojego związku.

Niestety, takie zasoby są często stworzone dla par, które nie mierzą się z wyzwaniami ADHD i życiem w neuroróżnorodnym związku. Ostatecznie może to doprowadzić do pojawienia się u partnerów wzajemnego żalu.

Na szczęście istnieją konkretne rozwiązania, aby pomóc złagodzić frustrację i konflikt pojawiające się w związku, w którym jedno z partnerów ma ADHD. 

Konflikt w związku neuroróżnorodnym często pojawia się w sytuacjach, kiedy potrzebne są umiejętności z zakresu funkcji wykonawczych. Zazwyczaj odbywa się to po tym, jak para zamieszka razem (nie w trakcie ekscytującego, przyjemnego etapu randkowania).

Nieporozumienia mogą się pojawić, gdy para podejmuje się czegoś, co wymaga dodatkowej odpowiedzialności, na przykład posiadania dziecka lub zwierzęcia. Niezdolność do wykonania zadań niezbędnych do utrzymania gospodarstwa domowego może sprawić, że partnerzy poczują się sfrustrowani, urażeni i źli.

Choć funkcji wykonawczych jest wiele, autorka książki skupia się na pięciu podstawowych, czyli tych, które powszechnie wywołują konflikty w relacjach.

Niezależnie od tego, czy ktoś ma ADHD, czy nie, może radzić sobie gorzej lub lepiej w pewnych obszarach. Ogólnie rzecz biorąc, osoby z ADHD zmagają się jednak ze wszystkimi funkcjami wykonawczymi.

Organizacja i planowanie

Osoby dobrze zorganizowane i z umiejętnościami planowania potrafią ustalić priorytety w kolejnych krokach jakiegoś zadania i pomyślnie je zakończyć. Ta umiejętność jest również potrzebna do utrzymania domu w porządku.

Organizowanie i planowanie nie przychodzą mózgowi z ADHD naturalnie, więc ma on skłonność do bycia słabym w tym obszarze.

Ponieważ mózg jest skupiony na wszystkich informacjach przychodzących z zewnątrz, nie może zorientować się, od czego zacząć. Może również skupić się na jednym małym aspekcie zadania, nie pamiętając o celu końcowym, przez co nigdy go nie osiąga.

Słaba funkcja wykonawcza w tym obszarze może objawić się w związku na przykład jako niezdolność do zaplanowania wieczoru randkowego. Partner z ADHD może mieć za dużo pomysłów i nie wiedzieć, który wybrać lub gdzie zacząć. Może, przykładowo, zapomnieć o ważnych składnikach, których potrzebuje do jakiegoś specjalnego przepisu, i wciąż biegać po coś do sklepu, co doprowadzi do opóźnienia się kolacji.

Pamięć robocza

Pamięć robocza to zdolność do krótkotrwałego zapamiętywania. Może to być zapamiętanie tego, co ktoś właśnie powiedział, na przykład jego imienia. Mózg z ADHD zazwyczaj ma słabszą pamięć roboczą niż jego neurotypowe odpowiedniki. Gdy ktoś konsekwentnie zapomina informacje i historie, którymi podzielił się z nim partner, może to wpłynąć na relację.

Pamięć robocza jest również ważna przy zapamiętywaniu kroków wymaganych do wykonania zadania, na przykład przygotowania się do pracy. Ta umiejętność pomaga ludziom ocenić, ile czasu zajmie wykonanie projektu lub zadania. Słaba pamięć robocza może prowadzić do spóźnień, nadmiernego angażowania się oraz zapominania.

Regulacja emocjonalna

Umiejętność regulowania emocji to zdolność do oddzielenia przychodzących emocji od zachowania.

Osoby z dobrą umiejętnością regulowania emocji potrafią określić, co czują, i podejmować decyzje pomocne w danej sytuacji, zamiast kierować się wyłącznie swoimi odczuciami.

Mózgi z ADHD mają skłonność do intensywnego odczuwania. Przetwarzają one również więcej informacji naraz, więc identyfikacja własnych emocji może być dla nich zadaniem przytłaczającym, co sprawia, że kolejnym wyzwaniem jest ich regulacja. Może to się objawiać z jednej strony intensywnym podnieceniem, miłością i szczęściem, co jest ogólnie dobre dla związku, ale z drugiej strony partner z ADHD może także doświadczać silnych uczuć gniewu, frustracji i negatywnej energii.

Samokontrola

Osoby o wysokim poziomie samokontroli mają silny mechanizm hamowania reakcji - innymi słowy, potrafią utrzymywać swoje impulsy w ryzach. Potrafią rozważyć długoterminowe konsekwencje i wykazać się powściągliwością, aby więcej osiągnąć.

Dla osób z ADHD ćwiczenie samokontroli bywa wyzwaniem, co może prowadzić do konfliktu w związku. Na przykład obawy finansowe są typowym stresorem w każdym związku, a jeśli jedno z partnerów dokonuje impulsywnych zakupów z długoterminowych oszczędności z powodu słabej samokontroli, może to zaszkodzić zdrowiu związku.

Czym są funkcje wykonawcze?

Są to umiejętności potrzebne do bycia „odpowiedzialnym dorosłym”. Ponieważ mózg z ADHD ma naturalnie słabsze funkcje wykonawcze, czyli „hamulce”, nie jest zaskoczeniem, że w parach neuroróżnorodnych pojawiają się częste konflikty.

Choć istnieje wiele strategii pozwalających skutecznie kompensować słabsze funkcje wykonawcze, są one zazwyczaj przeznaczone dla mózgu neurotypowego i bywa, że wzmacniają konflikt, pozostawiając parę jeszcze bardziej sfrustrowaną.

Nie ma jednak powodów do obaw: kiedy ty i twój partner macie odpowiednie narzędzia, wasz związek może kwitnąć. Aby to się stało, oboje musicie wziąć zań odpowiedzialność i odkryć nowe sposoby na porozumienie, komunikowanie się i funkcjonowanie.

Fragment pochodzi z książki „Miłość z ADHD”, wydanej nakładem wyd. Mando.

dm