Miażdżyca zaczyna się w dzieciństwie

Światowy Dzień Serca to okazja, aby przebadać także dzieci. Choroby sercowo-naczyniowe są główną przyczyną zgonów w Stanach Zjednoczonych, większości krajów rozwiniętych i wielu krajach rozwijających się. Procesy miażdżycowe prowadzące do chorób sercowo-naczyniowych rozpoczynają się już we wczesnym dzieciństwie. Dlatego istotne jest zapobieganie rozwojowi chorób układu krążenia już w bardzo młodym wieku. Głównym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych u dzieci i młodzieży jest otyłość.

Np. w USA na przestrzeni ostatnich 30 lat występowanie otyłości wśród dzieci w wieku 2-5 i 12-19 lat niemalże się potroiło, a wśród dzieci w wieku 6-11 lat zwiększyło się czterokrotnie. Nadwaga i otyłość w polskiej populacji dzieci i młodzieży wynosi od ok. 7 do 21 proc. i wciąż obserwuje się tendencję do zwiększenia występowania tych zaburzeń.

Co piąte dziecko w wieku przedszkolnym ma nadmierną masę ciała. Co ważne, dzieci uczęszczające do przedszkola częściej są szczupłe niż dzieci pozostające pod opieką babć i mam, które je przekarmiają; otrzymują one 16 razy więcej cukru i 14 razy więcej białka niż potrzebują.

Tymczasem otyłość dzieci i młodzieży wiąże się z częstszym występowaniem czynników ryzyka chorób serca (wysokie ciśnienie tętnicze, wysoki poziom cholesterolu, cukrzyca typu 2), słabszymi wynikami w nauce, niezdrowymi nawykami, takimi jak palenie papierosów i picie alkoholu, częstszym występowaniem astmy, marskości wątroby, bezdechu nocnego, zwiększeniem w przyszłości ryzyka rozwoju chorób przewlekłych: m.in. udaru, nowotworów, chorób mięśni oraz zwiększonym ryzykiem bycia otyłym w dorosłym wieku (około 80 proc. dzieci, które są otyłe w wieku 10-15 lat, są również otyłe w wieku 25 lat).

Podwyższony poziom cholesterolu

w dzieciństwie może odgrywać rolę w rozwoju miażdżycy w okresie dorosłości. Badania dowiodły, że miażdżyca zaczyna się rozwijać już w dzieciństwie. Co czwarty polski piętnastolatek w pomiarze stężenia cholesterolu osiągnął wynik graniczny, a u przeszło 8 proc. jego wartość była powyżej normy. Poziom tłuszczów i lipoprotein we krwi wzrasta przez pierwsze dwa lata życia. U dzieci w wieku dwóch lat ich poziom jest podobny, jak u młodych dorosłych.

Palenie papierosów

80 proc. palaczy zaczyna palić przed ukończeniem 18. roku życia. Osoby, które zaczęły palić przed dwudziestką najczęściej i najwcześniej zapadają na chorobę wieńcową i nadciśnienie. Około 60 proc. dzieci w Ameryce w wieku 4-11 lat jest narażonych na wdychanie dymu papierosowego w domu.
Dzieci palaczy (zwłaszcza niemowlęta), częściej chorują na choroby płuc oraz choroby serca. Prawie 10 proc. polskich dzieci w wieku 15 lat (więcej dziewcząt niż chłopców!) potwierdza, że regularnie pali papierosy.

Brak wysiłku fizycznego

Zbyt mało (66,6 proc.) młodych ludzi uprawia sport w ilości zgodnej z zaleceniami, czyli 4-5 razy w tygodniu przynajmniej przez 45 minut bez przerwy. Młodzi ludzie codziennie spędzają przed komputerem oraz telewizorem 2-3 godziny, a w niedzielę i dni wolne - nawet 5-6 godzin. Jedna trzecia dziewcząt i jedna piąta chłopców nie bierze udziału w lekcjach WF. Dzieci coraz rzadziej chodzą do szkoły na piechotę lub jeżdżą na rowerze.
Jakie są konsekwencje braku aktywności fizycznej? Dzieci prowadzące mało aktywny tryb życia są 5-6 razy bardziej narażone na choroby serca, nawet już przed ukończeniem 20. roku życia.

Ciśnienie tętnicze

Wzrost ciśnienia skurczowego o 1-2 mmHg u dzieci wiąże się ze wzrostem ryzyka rozwoju nadciśnienia w dorosłym wieku o 10 proc. Nawet umiarkowany wzrost ciśnienia tętniczego w dzieciństwie może mieć szkodliwy wpływ na strukturę i funkcjonowanie naczyń krwionośnych oraz narządów wewnętrznych. U 11 proc. polskich dzieci i młodzieży stwierdzono stan przednadciśnieniowy, u 4,4 proc. zdiagnozowano nadciśnienie tętnicze.

Zalecenia Polskiego Forum Profilaktyki Chorób Układu Krążenia

Wszystkim dzieciom zaleca się odpowiednią dietę: warzywa, owoce, produkty zbożowe pełnoziarniste, produkty mleczne, ryby, orzechy, drób, chude mięso. Do 2. roku życia spożycie tłuszczu nie powinno być ograniczane; powyżej 2. roku życia - spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych powinno być mniejsze od 10 proc. dziennego spożycia kalorii, spożycie kwasów tłuszczowych trans - poniżej 1 proc., spożycie soli - poniżej 6 g/dobę. Bardzo ważne jest także ograniczenie spożycia cukrów prostych. Zaleca się niepalenie tytoniu i nieprzebywanie w pomieszczeniach, gdzie pali się tytoń. Podkreśla się, jak istotne jest zwiększenie aktywności fizycznej - co najmniej 60 minut dziennie oraz ograniczenie przebywania przed ekranem monitora (TV, komputer, DVD) do maksymalnie dwóch godzin dziennie.

Grupy zwiększonego ryzyka

Dzieci i młodzież należące do grup zwiększonego ryzyka to dzieci z rodzin, w których stwierdzono występowanie chorób serca i naczyń u najbliższych krewnych poniżej 55. roku życia (ciężka hipercholesterolemia, nadciśnienie tętnicze, zespół metaboliczny, cukrzyca). Takie dzieci powinny być systematycznie badane i obserwowane pod kątem oceny masy ciała, wzrostu, BMI. U dzieci powyżej 3. roku życia powinno się wykonywać pomiar ciśnienia tętniczego (uwaga! Właściwy mankiet!) oraz oceniać lipidogram. Natomiast u otyłych dzieci konieczna jest ocena glikemii.

Źródło: Miażdżyca zaczyna się w dzieciństwie, www.dziennikpolski24.pl