Mózg potrafi odróżnić piękno od brzydoty

O tym, że mózg potrafi odróżnić piękno od brzydoty i że zajęcia artystyczne zwiększają skuteczność nauki w innych dziedzinach, opowiadał prof. Jerzy Vetulani - neurobiolog z Instytutu Farmakologii Polskiej Akademii Nauk.

Jego wykład o relacjach między mózgiem a sztuką odbył się w Warszawie w ramach festiwalu "Science & Art in Europe".

Czy sztukę mogą tworzyć również zwierzęta - zadał pytanie profesor? I powołał się na dwa przykłady: ptaka altannika, który ozdabia swoje gniazdo zebranymi niebieskimi przedmiotami, aby zainteresować sobą samicę oraz małpy, m.in. orangutany, które potrafią malować obrazki, posługując się pędzlem i farbami.

Jednak, zdaniem profesora, o tworzeniu dzieł artystycznych można mówić jedynie u homo sapiens. Jedną z różnic między człowiekiem a zwierzęciem jest bowiem to, że mózg zwierzęcia nie umie postrzegać piękna.

Vetulani przypomniał doświadczenie, które przeprowadzili w 2004 roku profesor Semir Zeki z University College w Londynie i Hideaki Kawabata z Uniwersytetu w Kagoszimie. Na początku naukowcy ci poprosili grupę osób o ułożenie obrazków w kolejności od najładniejszego do najbrzydszego. Na tej podstawie określili, co jest ładne, co brzydkie. Następnie innej grupie pokazali osiem obrazków, z których sześć było ładnych, jeden neutralny i jeden brzydki. Potem odwrócili proporcje i pokazali widzom sześć obrazków brzydkich, jeden neutralny i jeden ładny. Okazało się, że jeśli znienacka pokazuje się obrazek ładny, reagują inne części mózgu, niż gdy pokaże się obrazek brzydki. A to może oznaczać, że ludzki mózg potrafi odróżnić piękno od brzydoty.

Według neurobiologa, wśród cech, które człowiek na ogół uznaje za piękne, są: symetria, cechy świadczące o możliwościach reprodukcyjnych, naturalność i proporcjonalność. Na podstawie doświadczeń ustalono, że człowiek za piękne uważa to, co jest zbudowane według starożytnej zasady złotego podziału.

Prof. Vetulani jest laureatem licznych wyróżnień, m.in. Międzynarodowej Nagrody Anna Monica za pracę nad depresją, nagrody Prezesa Rady Ministrów za całokształt dorobku naukowego i Medalu im. Jędrzeja Śniadeckiego Polskiej Akademii Nauk.

Jego najczęściej cytowane prace dotyczą hipotezy tzw. beta-downregulacji depresji. Pracuje również nad farmakologią pamięci i uzależnień.

Festiwal "Science & Art in Europe" organizowany jest przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej we współpracy z innymi polskimi i niemieckimi organizacjami wspierającymi naukę.