Polska mapa raka

Liczba nowych zachorowań na raka w Polsce zwiększyła się w 2008 roku do 156 tys. Spośród tych chorych 9 proc. już zmarło - wynika z najnowszego raportu Krajowego Rejestru Nowotworów, do którego jako pierwsza dotarła PAP.

W raporcie wykorzystano dane wojewódzkich rejestrów nowotworów. Wynika z nich, że skuteczność leczenia stopniowo się poprawia. Średnio w całej Polsce udaje się wyleczyć z raka 42 proc. chorych. To więcej niż przed laty, gdy skuteczność terapii nie przekraczała 30 proc.

Efekty leczenia w znacznym stopniu zależą jednak od miejsca zamieszkania. Wyraźnie widać geograficzny podział umieralności na nowotwory w Polsce. Najwyższy wskaźnik przeżycia jest w woj. mazowieckim, gdzie średnio udaje się uratować 46 proc. chorych. Na dalszych miejscach są takie regiony jak Wielkopolska(45 proc.) i Zachodniopomorskie (44 proc.). Najwięcej chorych na raka umiera w województwie lubuskim (37 proc.) i lubelskim (36 proc.).

U mężczyzn zgony najczęściej występują w województwach północno-zachodnich (szczególnie w warmińsko-mazurskim oraz kujawsko-pomorskim). Kobiety częściej umierają na raka w województwach zachodnich (głównie Lubuskie i Pomorskie).

Obie płcie różnią się też pod względem zachorowalności na poszczególne typy nowotworów. Mężczyźni najczęściej chorują na raka płuca, na który przypada 21 proc. wszystkich nowotworów. Na dalszych miejscach jest rak prostaty - 12 proc. i pęcherza - 7 proc. Kobiety z kolei najczęściej chorują na raka piersi - 22 proc. oraz płuca - 8 proc.

Wśród mężczyzn do 64. roku życia zarejestrowano spadek umieralności na nowotwory złośliwe, ale w starszym wieku następuje znaczący wzrost zgonów. U kobiet po 44. roku życia umieralność jest tak samo wysoka jak w latach ubiegłych.

Skuteczność leczenia nowotworów złośliwych w znacznym stopniu zależy od tego jak wcześnie są one wykrywane. A z tym w całej Polsce wciąż nie jest najlepiej. W 2008 r. na 100 tys. mieszkańców żyło z nowotworem 850 osób, ale tylko u 340 z nich był on zdiagnozowany.

Większość chorych nie wie zatem, że w ich organizmie rozwija się groźna choroba. Bo wiele osób nie bada się, a nawet nie zgłasza się na bezpłatne badania diagnostyczne, takie jak np. mammografia, pozwalająca wykryć we wczesnym etapie raka piersi, oraz cytologia, wykorzystywana do wykrywania początkowych stadiów raka szyjki macicy u kobiet.

Dane szczegółowe w zależności od typu nowotworu:

1. Rak żołądka: Od lat znaczną tendencję spadkową zarówno jeśli chodzi o zachorowania, jak i umieralność (podobnie jest na całym świecie poza Japonią, gdzie liczba zachorowań na ten typ raka wciąż jest wysoka). W 2008 r. zanotowano w Polsce 3,500 zachorowań u mężczyzn i 1,800 u kobiet. Niestety odsetek zgonów jest wciąż tak samo wysoki - niemal wszystkie przypadki tego typu raka kończą się śmiercią. Najgorzej jest w woj. lubelskim i lubuskim, gdzie tylko 9 proc. chorych przeżywa chorobę. W przypadku mężczyzn najlepsze efekty leczenia uzyskuje się w woj. warmińsko-mazurskim, gdzie udaje się pokonać chorobę u 18 proc. z nich. Ale w tym samym regionie znacznie gorsze są wyniki terapii u kobiet - tylko 11 proc. przeżyć (najmniej w całym kraju). Najlepiej leczą raka żołądka w kujawsko-pomorskim - 25 proc. wyleczeń.
2. Rak jelita grubego: Od wielu lat stały wzrost zachorowań. Od 1965 r. liczba zachorowań i zgonów wzrosła kilkakrotnie. W 2008 r. chorowało ponad 8,000 mężczyzn i 6,600 kobiet. Ryzyko zachorowania wzrasta wraz wiekiem. Leczenie: W woj. mazowieckim tzw. pięcioletnie przeżycia udaje się uzyskać u 48 proc. mężczyzn i 49 proc. kobiet, w woj. łódzkim, podlaskim i lubelskim - jedynie u 36 proc. chorych obu płci.
3. Rak płuca: Rocznie umiera 17,000 mężczyzn i 5,600 kobiet. Śmiertelność jest wyjątkowo wysoka - sięga 90 proc. Najmniej osób przeżywa w województwie lubelskim, podlaskim i mazowieckim: 9-10 proc., a najwięcej w zachodniopomorskim i dolnośląskim - średnio 15 proc. Jedynym pocieszeniem jest to, że u mężczyzn od 1988 r. zmniejsza się liczba zachorowań, a wraz z tym i zgonów. Za to u kobiet rośnie. W Polsce nadal jednak ten typ raka atakuje głównie mężczyzn. W 2008 r. chorych było ponad 16,000 mężczyzn oraz 14,000 kobiet. Za kilka, najpóźniej kilkanaście lat, na raka płuc częściej prawdopodobnie będą chorować kobiety. Głównym tego powodem jest wzrost liczby kobiet palących papierosy. 96 proc. osób zapada na ten nowotwór wskutek nałogu palenia tytoniu. W USA i Europie Zachodniej kobiety częściej już umierają na raka płuc niż na raka piersi.
4. Rak piersi: W 2008 r. zachorowało prawie 15,000, zaś zmarło - 5,300 kobiet (u mężczyzn nie prowadzi się żadnych statystyk, zdarzają się jedynie sporadyczne zachorowania na ten typ raka). Najczęściej chorują kobiety po 45. roku życia. W porównaniu do lat ubiegłych nastąpił duży wzrost zachorowań, ale przy nie zmienionej umieralności, co świadczy o tym, że poprawia się skuteczność leczenia raka piersi. Największa wyleczalność jest w woj. mazowieckim - 79 proc., zaś najmniejsza w małopolskim, świętokrzyskim i łódzkim - 68-71 proc.
5. Rak gruczołu krokowego: Od 1988 r. znaczny wzrost zachorowań, jak i umieralności u mężczyzn (wśród kobiet ten typ raka nie występuje). W 2008 r. zachorowało ponad 8,000 mężczyzn, zmarło natomiast 1,000 chorych. Nowotwór ten w 88 proc. przypadków ujawnia się po 65. roku życia. Najwięcej mężczyzn udaje się uratować w woj. mazowieckim - 77 proc., zaś najmniej w lubuskim - 43 proc.
6. Rak nerki: Liczba zachorowań i zgonów stale się zwiększa zarówno wśród kobiet (2,500 zachorowań i 1,700 zgonów) jak i u mężczyzn (1,600 zachorowań i 1,000 zgonów). Nowotwór pojawia zwykle się po 45. roku życia. U kobiet najwyższy wskaźnik przeżycia uzyskuje się w woj. dolnośląskim - 60 proc., najmniejszy w zachodniopomorskim - 42 proc. U mężczyzn największa skuteczność leczenia jest w woj. podlaskim - 58 proc., najniższa zaś w zachodniopomorskim - 35 proc.

Nowotwory zajmują drugie miejsce na liście najczęstszych przyczyn zgonów. Są one odpowiedzialne za 25 proc. zgonów zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn. Na pierwszym miejscu nadal są schorzenia układu krążenia (odpowiednio 51 i 40 proc. zgonów). Nowotwory najczęściej atakują osoby w wieku od 45-64 lat (30-47 proc. zgonów), powyżej 65. roku (18-27 proc.) oraz od 20-44 lat (8-30 proc.).

Pełna wersja raportu zostanie opublikowana 22 lutego 2011 r.