Czy duchowieństwo w Polsce potrzebuje odnowy?

W opublikowanym dopiero co wywiadzie dla francuskiego dziennika katolickiego "La Croix" papież Franciszek powiedział zdanie, które nie tylko w uszach duchownego może brzmieć szokująco: "Do ewangelizacji niekoniecznie potrzebni są księża".

Dodał od razu, że siłę do ewangelizacji daje chrzest, a jako przykład skutecznej ewangelizacji prowadzonej bez księży wskazał Koreę. W tej samej rozmowie kolejny już raz podczas swego pontyfikatu mocno skrytykował klerykalizm, wskazując, że jego istnienie ma podwójną przyczynę, bo księża "chcą klerykalizować świeckich, a świeccy chcą być sklerykalizowani".

Dzień wcześniej, zanim przeprowadzony przez "La Croix" wywiad z Franciszkiem zaczął docierać do odbiorców, Papież mówił o księżach, otwierając obrady 69. sesji plenarnej Konferencji Episkopatu Włoch, poświęconej odnowie duchowieństwa. Radio Watykańskie relację z jego wystąpienia zatytułowało "Papież nakreślił rysopis Bożego kapłana".

Franciszek od samego początku swego pontyfikatu prezentuje mocno krytyczne podejście do duchowieństwa w Kościele i nie szczędzi zarówno biskupom, jak i księżom, ostrych słów. Wielu katolików, nie tylko tych noszących koloratki, ma mu to za złe. Twierdzą, że w ten sposób podważa autorytet duszpasterzy, deprecjonuje ich rolę i dostarcza amunicji wrogom Kościoła. Są jednak i tacy, którzy podejście Franciszka do duchowieństwa odbierają inaczej - jako dostrzeżenie i dowartościowanie wyjątkowego znaczenia, jakie mają kapłani dla kształtu i stanu całej katolickiej wspólnoty.

Zwracając się do włoskich biskupów Franciszek zasugerował szczególny sposób refleksji. Zaproponował, by każdy przywołał postać znanego sobie proboszcza i w odniesieniu do niego odpowiedział na trzy pytania: "Co nadaje smak jego życiu? Dla kogo i dla czego angażuje się w swojej posłudze? I jaka jest najważniejsza motywacja jego ofiarowania siebie?".

Są to pytania o tożsamość. O podstawowe uzasadnienie decyzji bycia katolickim duchownym. O sens codziennego trwania w kapłańskim życiu i wszelkich form aktywności w nim podejmowanych. Odpowiedź na każde z nich powinna prowadzić duchownego do Jezusa Chrystusa. "To właśnie relacja z Nim zachowuje go od duchowości światowej, która psuje, a także od wszelkich kompromisów i małostkowości" - wskazał Franciszek. Dodał, że kapłan powinien głosić Jezusa innym dlatego, że sam Go spotkał i chce innych do takiego spotkania doprowadzić, a nie dlatego, że - mówiąc kolokwialnie - taka jest jego praca.

Papież nazwał kapłaństwo grą o najwyższą stawkę, w której nie ma miejsca na trwanie w zawieszeniu lub kalkulacje, co się opłaca, a co nie. Duchowny powinien mieć wzrok utkwiony w Królestwo Boże, bo do niego zmierza cała ludzka historia. "To Królestwo, wizja człowieka, jaką ma Jezus, jest jego horyzontem, który pozwala zrelatywizować wszelkie niepewności, lęki i troski; pozwala mu pozostać wolnym od złudzeń i pesymizmu: zachować w sercu pokój i rozpowszechniać go swoimi gestami, słowami i postawą" - wyjaśnił Franciszek.

Czy duchowieństwo katolickie w Polsce potrzebuje odnowy? Uważna lektura tegorocznego listu biskupów polskich do kapłanów na Wielki Czwartek prowadzi do pozytywnej odpowiedzi na tak postawione pytanie. Czytamy w nim m. in. "Wszyscy bez wyjątku jesteśmy grzesznikami. Historia naszego powołania i naszej posługi jest naznaczona słabością i grzechem. Jesteśmy całkowicie zdani na Boże miłosierdzie". Jest w tym dokumencie szereg konkretnych wskazań dotyczących różnych sfer kapłańskiego życia i działania. Myślę jednak, że oprócz tego rodzaju okazjonalnych wystąpień, potrzebujemy dzisiaj w Kościele w Polsce szerokiej i permanentnej refleksji nad odnowieniem duchowieństwa. Refleksji, która będzie ściśle powiązana z praktyką codziennego życia.

Jednym z podstawowych elementów mających ogromne znaczenie w pracy nad odnową duchowieństwa w naszej Ojczyźnie, są seminaria duchowne. To w nich kandydaci do kapłaństwa powinni zacząć rzetelnie i zgodnie z prawdą odpowiadać na postawione przez papieża Franciszka pytania. Na te same pytania zarówno w odniesieniu do nich, jak i do siebie, powinni nieustannie odpowiadać seminaryjni przełożeni i ci wszyscy, którzy przyszłych księży formują pod każdym względem (także świeccy).

Historia Kościoła niejednokrotnie pokazała, że faktycznie, "do ewangelizacji niekoniecznie potrzebni są księża". Ale Kościół bez wyświęconych kapłanów jest niepełny, okaleczony, pozbawiony możliwości sprawowania sakramentów, przede wszystkim Eucharystii. Dlatego naprawdę mamy do czynienia z "grą o najwyższą stawkę". To, jacy są i będą księża, w ogromnym stopniu wpłynie na kształt całej wspólnoty Kościoła zarówno w Polsce, jak i na całym świecie.