Jak stoczyłam bitwę o plakat „Zranionych w Kościele” w mojej parafii

Powrót do kościelnej rzeczywistości po kwarantannie okazał się trudniejszy, niż myślałam. Brak maseczek, chaos przy rozdawaniu Komunii i ostatecznie zwycięska, lecz okupiona trudnymi rozmowami walka o to, by w parafialnej gablotce zawisł plakat „Zranionych w Kościele”, dały mi się we znaki. Mimo to, a może właśnie dzięki temu, czuję, że wracam do mojej wspólnoty silniejsza.

Kiedy dowiedziałam się o tym, że prymas Polski abp Wojciech Polak zaapelował do wszystkich diecezji w Polsce, by te rozesłały podlegającym im parafiom plakat informujący o akcji „Zranieni w Kościele”, coś we mnie drgnęło. Czyżby do polskich hierarchów w końcu dotarło, że najskuteczniejsza droga do oczyszczenia Kościoła z grzechu pedofilii i jej tuszowania wiedzie przez stanięcie w prawdzie i okazanie empatii ofiarom? Mój entuzjazm kurczył się jednak wraz z upływającymi dniami. Wypatrywałam plakatu w mojej parafialnej gablocie, niczym pierwszej gwiazdki na niebie. Kiedy się go nie doczekałam, postanowiłam wziąć sprawy w swoje ręce. Wtedy jeszcze nie wiedziałam, jak nierówna będzie to walka.

Nic nie wiem, nic nie słyszałem, zarobiony jestem

Pod koniec maja zapukałam do zakrystii i z całą delikatnością na jaką było mnie stać, zadałam księdzu pytanie o to, czy nasza parafia planuje włączyć się w akcje zaproponowaną przez prymasa Polaka. Jakież było moje zaskoczenie, gdy ksiądz (na co dzień starający się, przyzwoity duszpasterz, który - o ironio - chwilę wcześniej na kazaniu przekonywał, że świeccy powinni przejmować w Kościele inicjatywę) „nafuczał” na mnie, odpowiadając z przekąsem, że nie ma - uwaga cytat - „jakiegoś szczególnego nabożeństwa do tej akcji”. Dodał też, że dopóki parafia nie otrzyma „wyraźnych wytycznych” (tak jak by prośba ze strony prymasa, a później kardynała Nycza - a więc jego przełożonych - nie wystarczała).

Zakrystię opuściłam przytłoczona alergiczną reakcją kapłana. Na pytanie o plakat, ksiądz zjeżył się tak, jak bym przyszła do niego obklejona proaborcyjnymi hasłami albo owinięta tęczową flagą (a przecież i wtedy jego postawa pozostawiałaby wiele do życzenia). Zostałam potraktowana jak „wróg Kościoła”, a nie katoliczka zatroskana o dobro wspólnoty, do której przecież wciąż, mimo targającego nią kryzysu, należę.

Po tym doświadczeniu uznałam, że nie mam siły na dalszą walkę, że to nie dla mnie. Niech walczą wyszkoleni i doświadczeni aktywiści, ja wrócę do pisania tekstów i manifestowania swojej niezgody za pośrednictwem klawiatury i monitora. Kiedy dwa tygodnie później pojawiłam się w tym samym parafialnym kościele, obiecałam sobie, że tym razem nie będę interweniować, choćby nie wiem co. I wtedy stało się coś, czego się nie spodziewałam.

Święte oburzenie

Po mszy zostałam, żeby chwilę się pomodlić i ostudzić emocje. W środku gotowało się we mnie, bo kolejny raz przed komunią ksiądz „zapomniał” (mimo wyraźnego zalecenia kardynała Nycza) poinformować o dwóch oddzielnych kolejkach, uzależnionych od formy przyjmowania sakramentu. W efekcie ludzie tłoczyli się przed ołtarzem, raz otwierając usta, raz wyciągając dłonie po hostię. Byłam jedną z nielicznych osób, które przyjęły wówczas komunię „na rękę”. Osoba przede mną, jak i ta po mnie, przyjęły ją w sposób tradycyjny, co uczyniło moje starania o zachowanie zasad sanitarnych kompletnie bezsensownymi.

Siedząc w opustoszałej już kaplicy, modliłam się nie tylko o cierpliwość, ale i światło Ducha Świętego. To było tydzień po Pięćdziesiątnicy i wiedziałam, że jeśli mam wykrzesać z siebie inicjatywę, to potrzebuję wsparcia „z góry” - jakiegoś znaku, że moje oburzenie nie jest tylko chęcią wylania frustracji, ale czymś, z czego można wyciągnąć jakieś dobro. Modliłam się o to, żeby albo ta złość zniknęła zupełnie, albo żeby przynajmniej stała się impulsem do konkretnego działania.

Z jednej strony chciałam już wyjść z kościoła i zapomnieć o rosnącej frustracji - z drugiej, wciąż biłam się z myślami, czy potencjalny brak reakcji z mojej strony, nie byłby kolejnym złem. Wtedy stało się coś nieoczekiwanego. Byłam już w progu drzwi świątyni, kiedy nagle odwróciłam się i skierowałam swoje kroki do zakrystii. W środku czekał ksiądz (inny niż poprzednio), który przed chwilą sprawował eucharystię. Zadałam mu to samo pytanie: o plakat „Zranionych w Kościele” i dopytałam o kwestię dwóch kolejek do komunii. O dziwo, nie zbył mnie, jak jego kolega. Choć tłumaczenie, że plakat nie zawisł „bo go jeszcze nie dostali” wydało mi się dziwne (od zalecenia prymasa upłynęło już kilka trochę czasu), kapłan ten podziękował za zwrócenie uwagi. Uznałam to za akt dobrej woli - przynajmniej mnie nie zaatakował, tylko wysłuchał. A to już coś. Na odchodne uśmiechnęłam się do niego, mrugając okiem i informując, że w razie czego mam w domu drukarkę i plakat mogę im wydrukować od ręki. Tym razem zakrystię opuszczałam już spokojna - choć teoretycznie „niczego” nie załatwiłam, byłam zbudowana tym, że przynajmniej nie potraktowano mnie jak wroga.

„W gablotce nie ma miejsca”. A dla Andrzeja Dudy jakoś się znalazło?

Moje pertraktacje z księżmi z parafii (w których wspierał mnie mąż, za co mu bardzo dziękuję), swoją kulminację miały w minioną sobotę. Upewniwszy się u samego źródła, że plakaty zostały wysłane do wszystkich stołecznych parafii, a to, czy ostatecznie w nich zawisną jest kwestią tylko i wyłącznie dobrej lub złej woli proboszczów, udałam się w towarzystwie Marcina na ostateczne starcie, tym razem do księdza proboszcza.

Opór kapłana był duży. Co prawda przyjął nas i wysłuchał, ale co chwila odbijał przedstawiane mu argumenty. Jednym z nich było to, że w gablotce…. „nie ma miejsca”. Wtedy coś we mnie pękło i spytałam proboszcza, jak to jest, że na informację o podpisanej przez prezydenta tzw. karcie rodziny (sąsiadującej nota bene z tekstem sprzed sześciu lat autorstwa Krystyny Pawłowicz i artykułem na temat handlu dziećmi na „mięso, seks i satanistyczne rytuały”). Nie potrafił mi na to odpowiedzieć. Rozmowa była trudna, choć obie strony starały się zachować empatii i zrozumienia. Na koniec niemal „wymusiliśmy” na proboszczu deklarację, że plakat „Zranionych w Kościele” pojawi się najdalej za tydzień.

Pyrrusowe zwycięstwo to nadal zwycięstwo?

 Wieczorem, tego samego dnia wybraliśmy się z mężem na krótki spacer. Kiedy mijaliśmy nasz kościół, oniemieliśmy. Na tablicy nie tylko pojawił się plakat informujący o telefonie wsparcia dla osób, które doświadczyły przemocy ze strony ludzi Kościoła, ale całkowicie zniknęła „kontrowersyjna” gablotka. Szczerze mówią nie spodziewaliśmy się, by nasza rozmowa coś wskórała, a już na pewno nie w takim tempie.

Dawno nie czułam takiej ulgi i radości - czyli presja (nie „agresja”) ma sens.  A w połączeniu z modlitwą i cierpliwością może zdziałać cuda: bo tak postrzegam to, co wydarzyło się w mojej parafii. Ta walka była bardzo nierówna: w zderzeniu z korporacyjną kościelną machiną czułam się bezsilna. A jednak, mimo tego, że bitwa została okupiona nerwami, nieprzychylnymi reakcjami księży i przekonywaniem przypominającym momentami walenie głową w mur, udało się.

Tę bitwę wygrałam, ale wojna wewnątrz Kościoła toczy się dalej

Nie wiem, czy był to efekt tylko i wyłącznie naszej rozmowy z księdzem proboszczem, czy interweniował ktoś z przełożonych (post na Twitterze zaczął w pewnym momencie żyć własnym życiem), ale plakat ostatecznie zawisł i to jest niekwestionowane zwycięstwo. Przy najbliższej okazji podziękuję za to mojemu proboszczowi bo wiem, ile ta decyzja mogła go kosztować. Co prawda mieszkam na Żoliborzu od niedawna, ale przez tych kilka miesięcy ksiądz ten dał się poznać jako człowiek zaangażowany w życie parafii, dobry spowiednik i duszpasterz. Podejrzewam (a w każdym razie chcę w to wierzyć), że jego dystans do akcji „Zranieni w Kościele” mógł wynikać z obawy przed reakcją części parafian — w końcu media pokroju „Naszego Dziennika” już orzekły, że inicjatywa ta ma na celu rozbicie Kościoła od środka i szkalowanie niewinnych księży.

Niestety, choć nie znoszę takich porównań, to nie jest to koniec „wojny”, która od wewnątrz trawi polski Kościół. Wbrew pozorom, to nie LGBT, ani „potwór gender” niszczą dziś tę wspólnotę. Niszczy je skrajny klerykalizm, bezrefleksyjność i pycha księży, którzy tak przywykli do pozycji świętych krów, że każdy najmniejszy przejaw krytyki, czy zwykłej troski ze strony wiernych, odbierany jest często jako atak.

Gazetka informująca o poczynaniach Andrzeja Dudy znikła, ale w jej miejsce pojawiły się kolejne teksty straszące „ideologią LGBT”. W minioną niedzielę nadal nie było dwóch oddzielnych kolejek do komunii. Nie odczytano też listu, w którym Prymas tłumaczy sesn akcji „Zranieni w Kościele”.

Dopóki księża nie zmienią swojej mentalności, każde porozumienie będzie rodziło się w podobnych bólach, co opisana przeze mnie sytuacja — co oczywiście oznacza, że nie jest niemożliwe i nie ma przypadków beznadziejnych. Kropla drąży skałę, nawet tak twardą jak poczucie wyższości i nieomylności części kapłanów.

Aktualizacja:

 Tuż przed wysłaniem tekstu do redakcji, jeden z księży parafii św. Jana Kantego w Warszawie (tym razem nie mam już skrupułów, by zdradzić, o którą parafię konkretnie chodzi), odpowiedział mi na Facebooku w następujący sposób:

 „Plakat zawisł na prośbę Księdza Kardynała w ramach cotygodniowej, sobotniej praktyki zmiany gazetki. Została Pani poinformowana o sposobie przekazywania takich materiałów i zasadach ich publikacji w ogłoszeniach. Sugerowanie naszej niechęci i braku zaangażowania w tym aspekcie jest po prostu nieuczciwe”.

Cóż, czyli sukces, ale nie do końca. Mentalność oblężonej twierdzy ma się świetnie. Informuję, że wbrew temu, co pisze ksiądz Radosław Marciniak, na żadnym etapie „negocjacji” nie zostaliśmy z mężem poinformowani o „sposobie przekazywania takich materiałów i zasadach ich publikacji”. Zamiast tego, w odpowiedzi na nasze pytania, usłyszeliśmy serię wykrętów pokroju „materiały nie dotarły na czas” (co w rozmowie z proboszczem okazało się nieprawdą) i kuriozalne „w gablotce nie ma miejsca” - abstrahując od oddolnej inicjatywy i chęci wyjścia naprzeciw, czego kompletnie zabrakło.

Cieszę się, że w reakcji na opisaną w mediach społecznościowych sytuację dostałam kilka głosów od osób, które chciałyby wykonać podobny krok w swoich parafiach. Choć wiem, jakie to trudne i na własnej skórze doświadczyłam nieprzyjemnych skutków klerykalizmu, gorąco kibicuję tym wszystkim, którzy odważą się stanąć po stronie ofiar i w razie potrzeby zainterweniują - z ogromną dozą delikatności i empatii (w końcu nie chodzi o wywoływanie kolejnych afer, ale owocną współpracę w trosce o wspólne dobro) - u swoich proboszczów.

Jednocześnie wiem, że jako dziennikarka i publicystka, jestem w tej sytuacji uprzywilejowana - mogę opisać szczegóły interwencji publicznie, mojego Twitta podadzą dalej inni dziennikarze. Wreszcie mogę wykonać telefony do ludzi uchodzących za kościelne autorytety i od nich uzyskać „glejt” na działanie w słusznej sprawie, jak ta wyżej opisana.

Zastanawiam się, ile jest osób, które nie mają takich możliwości i nie interweniują z obawy przed odrzuceniem, zwłaszcza w mniejszych miejscowościach i parafiach, gdzie wszyscy się znają; czy wreszcie z lęku przed potraktowaniem jak wroga i oskarżeniami o chęć zaszkodzenia Kościołowi. Być może nadszedł czas, by stanąć w prawdzie również o nas samych, świeckich: bo jeśli patrzymy na zło, zasłaniając oczy, wcale nie sprawimy, że ono zniknie.

***

Jeśli jesteś osobą skrzywdzoną w Kościele i potrzebujesz pomocy lub rozmowy, skorzystaj z tej infolinii. Stworzyli ją ludzie świeccy poruszeni Twoim losem: