Propaganda zabija

Niedemokratyczne rządy mają łatwiej niż demokratyczne, gdy chcą ukrywać prawdę. Propaganda hula, cenzura ją wspiera.

Gdy myliśmy o pandemii w tzw. krajach Trzeciego Świata, to z troską załamujemy ręce, bo tam taki brak higieny, słabiutka służba zdrowia, ścisk w slumsach, niedożywienie itp. Zapominamy jednak, że jest jeszcze jeden czynnik zwiększający ryzyko katastrofy humanitarnej, mianowicie uzależnione media i rządy uważające, że blokada informacji jest normalnym narzędziem służącym do sprawowania władzy (a gdy trzeba, to manipulacja i kłamstwo również).

Co to ma wspólnego z rozpowszechnianiem się wirusa?

W biednych krajach wykonuje się znacznie mniej testów. Stąd statystyki są mniej wiarygodne. W jednym z miast w Pakistanie niezależne testy pokazały, że jest tam 25 razy więcej zakażań niż wynika to z oficjalnych danych. W Jemenie ogarniętym wojną podobno szaleje Covid-19, ale tam testów w ogóle się nie robi. W Brazylii, wychodzącej na czoło państw najbardziej dotkniętych pandemią, prezydent Bolsonaro cieszy się z tego, że gazety nie mogą pisać o danych dotyczących zachorowań i zgonów, bo tak przesunięto godzinę publikacji tych danych (na 22), że dostępne są już po zamknięciu wydań. Ze stron rządowych znikają statystyki i są zastępowane innymi, przychylnymi dla prezydenta. Po zsumowaniu liczb z poszczególnych prowincji wynika, że ofiar jest dużo więcej, niż twierdzą władze centralne. Tego, co się dzieje w wielu innych krajach, gdzie przepływ informacji jest blokowany przez totalitarne reżimy, nawet nie wiemy.

Czy cenzura zabija? Podczas wojny chodzi o dezinformowanie wroga. Ale historia nauczyła nas, że chodzi również o dezinformowanie własnego społeczeństwa. Np. po to, by nie znało prawdziwych przyczyn konfliktu, bo ludzie nie chcieliby być mięsem armatnim dla interesów jakichś potentatów. Trudno wymagać bohaterstwa w imię szemranych interesów. Trudno też o poparcie dla wojny, gdy ogląda się w telewizji jej okrucieństwo.

Niedemokratyczne rządy mają łatwiej niż demokratyczne, gdy chcą ukrywać prawdę o epidemii (bo niezależne media są zdławione, czwarta władza nie działa). Propaganda hula, cenzura ją wspiera. Lecz im jest mocniejsza, tym więcej podejrzeń rodzi. I jak tu wymagać poświęcenia, ryzykowania zdrowia i życia (swojego i bliskich), gdy okłamuje się obywateli? Jak wymagać rozsądku i unikania paniki, gdy wychodzą na wierzch manipulacje informacją? Wtedy ludzie przestają ufać i zaczyna się działanie na zasadzie „ratuj się, kto może” albo „to tylko strachy na lachy”.

Zaufanie społeczne to konkretne narzędzie w walce z pandemią. Manipulowanie danymi w celu ratowania wizerunku (my sobie radzimy, a inni nie) to niszczenie tego narzędzia i nosi znamiona zbrodni przeciwko ludzkości.

Tekst ukazał się również w "Gazecie Krakowskiej".