Kraków: obchody 76. rocznicy agresji ZSRR na Polskę

17 września w Krakowie odbędą się obchody 76. rocznicy agresji Związku Sowieckiego na Polskę oraz Dnia Sybiraka, poświęcone pamięci ofiar niemieckiego i sowieckiego totalitaryzmu.

We wrześniu 1939 roku dwaj sprzymierzeni ze sobą wrogowie Polski, Niemcy i Związek Sowiecki, najechali Rzeczpospolitą w ramach potajemnego porozumienia z 23 sierpnia 1939 roku, rozpoczynając drugą wojnę światową. Niemcy wraz ze Słowacją zaatakowali 1 września 1939 roku, a Sowieci - 17 września. Kraj został podzielony między okupantów, których celem było zniszczenie narodu polskiego i ostateczna likwidacja Rzeczypospolitej. Ofiarą planowych zbrodni padły miliony obywateli polskich, ginących w katowniach Gestapo, mordowanych przez NKWD, wywożonych do niemieckich obozów koncentracyjnych i deportowanych w głąb ZSRS do łagrów oraz na zsyłkę.

Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie, Komitet Opieki nad Miejscami Zbrodni Komunizmu, Związek Sybiraków - Oddział w Krakowie, Związek Piłsudczyków - Oddział Małopolski oraz Małopolskie Kuratorium Oświaty pragną zaprosić 17 września br. mieszkańców Krakowa do uroczystego oddania hołdu obrońcom Polski przed niemiecką i sowiecką agresją sprzed 76 lat oraz ofiarom okupacji Polski przez ZSRS i III Rzeszę. W sposób szczególny chcemy przywołać pamięć Sybiraków oraz obrońców Lwowa. W bohaterskiej walce o miasto, atakowane we wrześniu 1939 roku przez obu agresorów, skupia się jak w soczewce tragizm polskiego Września.

Program obchodów:

• godz. 9.45 - cmentarz Rakowicki, Pomnik Ofiar Komunizmu. Modlitwa za poległych - wszystkie ofiary komunizmu i oddanie hołdu Poległym oraz złożenie kwiatów

• godz. 11.00 - uroczysta Msza św. w Bazylice Mariackiej w intencji żołnierzy, którzy bronili Rzeczypospolitej przed niemieckim i sowieckim najazdem oraz wszystkich ofiar tej agresji

• godz. 12.00-12.30 - przemarsz pocztów sztandarowych i uczestników wraz z Kompanią Honorową Wojska Polskiego i Orkiestrą Wojskową w Krakowie ulicą Grodzką pod Krzyż Katyński

• godz. 12.30 - Uroczystość pod Krzyżem Katyńskim i Tablicą Zesłańców Sybiru, Apel Pamięci, Salwa Honorowa, złożenie wieńców

Motywem wiodącym tegorocznych obchodów jest przypomnienie bohaterskiej obrony Lwowa - trzeciego co do wielkości miasta II Rzeczypospolitej, będącego jednym z najważniejszych centrów polskiej kultury, nauki i sztuki z uniwersytetem Jana Kazimierza i Zakładem Narodowym im. Ossolińskich.

W 1939 roku Lwów był od pierwszych dni wojny bombardowany przez niemiecką Luftwaffe, a 12 września stawił czoła siłom Wehrmachtu. Heroiczna obrona, w której - wzorem lat 1918-1920 - brała udział również młodzież, głównie harcerze, trwała przez dziesięć dni. Ludność cywilna kopała rowy przeciwlotnicze, budowała barykady, przyjęła do swoich domów tysiące uchodźców z zajętej przez Niemców Polski, wspomagała wojsko i rannych w szpitalach.

Nocą z 18 na 19 września pod Lwów podeszła Armia Czerwona, usiłując bez powodzenia zająć go z marszu. Niemcom również nie udało się go zdobyć. Zgodnie z ustaleniami paktu Ribbentrop-Mołotow z 23 sierpnia 1939 roku, Niemcy ewakuowali się na zachód.

Strona polska zawarła z Armią Czerwoną porozumienie, gwarantujące mieszkańcom bezpieczeństwo i zachowanie własności prywatnej oraz możliwość udania się do państw neutralnych. Załodze wojskowej oraz policji przyznano prawo do wymarszu w kierunku Rumunii po złożeniu broni. Polacy złożyli broń. Szybko okazało się, że Sowieci nie dotrzymają zobowiązań.

Wszystkich wojskowych rozbrojono. Około 1200 oficerów Sowieci wyprowadzili do Winnik, a następnie pognali pieszo dniem i nocą do Krasnego, gdzie załadowali ich do wagonów i przewieźli do obozów jenieckich, głównie do Starobielska. 19 oficerów rozstrzelano jeszcze we Lwowie, podobnie jak opuszczających miasto policjantów.

Jeńców przetrzymywanych w Starobielsku NKWD wymordował na podstawie zbrodniczej decyzji władz sowieckich z 5 marca 1940 roku wraz z oficerami z obozów w Kozielsku
i Ostaszkowie.