"Pasja" Pendereckiego - prawdziwe arcydzieło

Koncert "Pasji według św. Łukasza" Krzysztofa Pendereckiego pod batutą kompozytora zostanie wykonany w piątek w Warszawie. Piątkowy koncert, który zakończy 15. Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena, upamiętni 45-lecie prawykonania dzieła Pendereckiego.

Podczas piątkowego koncertu w Filharmonii Narodowej, który poprowadzi Krzysztof Penderecki, wystąpi 350 artystów. Jedno z najważniejszych dzieł polskiej muzyki współczesnej wykona orkiestra Sinfonia Varsovia, której towarzyszyć będą: Chór Filharmonii Narodowej, Chór Opery i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku, Ukraiński Narodowy Chór Akademicki Dumka i Warszawski Chór Chłopięcy. W koncercie wezmą udział światowej sławy soliści: sopran Iwona Hossa, baryton Thomas Bauer i bas Tomasz Konieczny. Recytować będzie Krzysztof Gosztyła.

Jak powiedziała dyrektor generalna Festiwalu Beethovenowskiego i małżonka kompozytora, Elżbieta Penderecka, piątkowe wykonanie będzie historyczne, ponieważ uczci 45-lecie prawykonania "Pasji według św. Łukasza" w Muensterze.

"Niemal od razu wzbudziła żywy rezonans, w sposób naturalny i trwały wpisując się w rejestr niezaprzeczalnych arcydzieł muzyki naszych czasów" - tak muzykolog Mieczysław Tomaszewski napisał o "Pasji" Pendereckiego, która, skomponowana dla uczczenia 700-lecia katedry w Muensterze, została tam wykonana po raz pierwszy 30 marca 1966 roku.

W swoim dziele kompozytor wykorzystał fragmenty Ewangelii według św. Łukasza oraz, w mniejszym stopniu, Ewangelii według św. Jana, psalmów, hymnów i pieśni.

Penderecki, jako pierwszy kompozytor muzyki współczesnej, pisząc ten utwór wzorował się na historycznej formie muzycznej, której idealny wzorzec stanowiła "Pasja według św. Mateusza" Jana Sebastiana Bacha. Melodykę chorału gregoriańskiego, który stanowi punkt wyjścia formy pasyjnej, Penderecki wypełnił środkami wyrazu charakterystycznymi dla awangardowej muzyki XX wieku.

"Pasja wg św. Łukasza" stanowiła pierwszą rozbudowaną formę w twórczości Pendereckiego. Powstała siedem lat po pierwszym publicznym występie artysty, do którego doszło w 1959 roku na Międzynarodowym Festiwalu Warszawska Jesień. W tym samym roku powstał "Tren ofiarom Hiroszimy" - jeden z utworów, który przyniósł kompozytorowi światowy rozgłos i zapewnił mu czołowe miejsce w nurcie nowej awangardy.

Krzysztof Penderecki - dyrygent i kompozytor nazywany "wysuniętą szpicą muzycznej awangardy" - urodził się 23 listopada 1933 w Dębicy (podkarpackie). W jego pierwszych kompozycjach z lat 60. zwracano uwagę na sonoryzm - technikę kompozytorską polegającą na wykorzystywaniu nowych sposobów wzbudzania brzmienia i artykulacji w tradycyjnych instrumentach (np. stukanie w denko instrumentów smyczkowych).

Na początku lat 70. artysta porzucił technikę sonorystyczną i coraz częściej komponował w stylu niemieckiej muzyki symfonicznej z końca XIX stulecia. Krytycy zarzucali mu nawet, że "zdradził awangardę", ale właśnie ten styl znalazł aprobatę szerokiej publiczności. W 1972 roku Penderecki rozpoczął karierę dyrygencką. Od tego czasu stał na czele największych orkiestr świata.