Kawa działa przeciwnowotworowo? Polscy naukowcy twierdzą, że tak

Czy kofeina – substancja w kawie odpowiedzialna za jej pobudzające działanie – może również wspierać organizm w walce z nowotworami? Coraz liczniejsze badania sugerują, że tak. Naukowcy z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu przygotowali obszerny przegląd badań wskazujących na przeciwnowotworowe właściwości kofeiny.

Jak działa kofeina w organizmie?

Kofeina to nie tylko środek pobudzający. Jako aktywny biologicznie związek oddziałuje na układ nerwowy, mięśnie, układ odpornościowy, a także komórki rakowe. W ciele człowieka pełni funkcję blokera receptorów adenozyny – związku, który normalnie obniża pobudliwość komórek i działa przeciwzapalnie. Hamując jego aktywność, kofeina „odblokowuje” wiele procesów, m.in. uwalnianie adrenaliny i kortyzolu, a także wpływa na odporność i metabolizm.

Badania wskazują, że kofeina może zaburzać cykl życia komórek nowotworowych, utrudniać im naprawę DNA i zwiększać podatność na chemioterapię. Wykazuje też działanie prooksydacyjne – wywołuje stres oksydacyjny, który szkodzi zdrowym komórkom, ale w przypadku nowotworowych może prowadzić do ich zniszczenia.

Wspomaganie leczenia onkologicznego

Jak podkreśla dr Nina Rembiałkowska z Katedry i Zakładu Biologii Molekularnej i Komórkowej UMW: „Kofeina może wzmacniać działanie chemioterapii i radioterapii, ponieważ hamuje kluczowy szlak naprawy DNA, co prowadzi do śmierci nowotworowych komórek”.

– Działa też jako antagonista receptora adenozyny A2A, dzięki czemu może wspomagać układ odpornościowy w walce z nowotworem. Ponadto kofeina ma właściwości prooksydacyjne w komórkach rakowych, co zwiększa ich podatność na leczenie” – dodaje ekspertka.

Zespół z Wrocławia zwraca uwagę, że kofeina może nasilać skuteczność leków takich jak cisplatyna, doksorubicyna czy oksaliplatyna, zwiększając liczbę komórek rakowych poddających się apoptozie, czyli zaprogramowanej śmierci.

Kofeina a układ odpornościowy

Naukowcy zauważyli również, że kofeina może przeciwdziałać mechanizmowi „uśpienia” komórek odpornościowych w obrębie guza, który wywołuje adenozyna. Jej blokowanie sprawia, że układ immunologiczny odzyskuje zdolność zwalczania nowotworu. Badania na myszach wykazały, że zwierzęta otrzymujące kofeinę rzadziej chorowały na raka i miały silniejszą odpowiedź odpornościową.

Genetyka i indywidualna reakcja na kofeinę

Nie każdy reaguje na kofeinę jednakowo. Tempo jej metabolizmu zależy m.in. od wariantów genów CYP1A2 i ADORA2A. U osób wolniej metabolizujących kofeinę pozostaje ona dłużej we krwi, co może nasilać zarówno korzystne, jak i niepożądane efekty.

Dr Rembiałkowska podkreśla, że badaczy zaskoczyły dwie obserwacje: „działanie kofeiny może być skrajnie różne w zależności od dawki: niskie dawki działają ochronnie, antyoksydacyjnie, a wysokie szkodliwie na komórki rakowe, prooksydacyjnie”, genetyczne predyspozycje pacjenta mogą istotnie wpływać na skuteczność i bezpieczeństwo jej stosowania.

Dawki i ograniczenia badań

Specjaliści z UMW przypominają, że efekty kofeiny zależą od kontekstu. W małych ilościach może pełnić rolę antyoksydanta, a w dużych – nasilać stres oksydacyjny i prowadzić do skutków ubocznych, takich jak bezsenność, nadciśnienie czy zaburzenia rytmu serca.

„Dawki kofeiny skuteczne w badaniach in vitro (100-500 µM) są znacznie wyższe niż te osiągane po wypiciu kawy (około 10 µM po 200 mg kofeiny)” – wyjaśnia dr Rembiałkowska. Jak dodaje, oznacza to, że badane stężenia przewyższają to, co można uzyskać przez picie kawy, dlatego potrzebne są dalsze badania nad bezpiecznym zwiększaniem dawek w warunkach klinicznych.

Kofeina – obiecujący, ale nie cudowny środek

Autorzy przeglądu podkreślają, że ich praca nie przedstawia kofeiny jako leku na raka, ale jako naturalny związek mogący wspierać terapie onkologiczne. Jeśli kolejne badania potwierdzą te wyniki, być może w przyszłości kofeina będzie wykorzystywana jako element leczenia – nie w formie codziennej kawy, lecz precyzyjnie dawkowanego preparatu.

Źródło: twojezdrowie.rmf24.pl / tk