Polska złożyła wniosek o unijną klauzulę wyjścia. Co to oznacza?

W środę Ministerstwo Finansów poinformowało, że Polska wystąpiła o tzw. unijną klauzulę wyjścia. Decyzja ta została podjęta ze względu na rosnące nakłady na obronność. Klauzula ta pozwala na zwiększenie takich wydatków, mimo że Polska objęta jest procedurą nadmiernego deficytu.

Na mocy krajowej klauzuli wyjścia kraje członkowskie nie muszą utrzymywać wynikających z unijnych traktatów reguły fiskalnych, według których deficyt państwa członkowskiego nie powinien przekraczać 3 proc. PKB a dług publiczny - 60 proc.

"Krajowa klauzula umożliwia odejście od rekomendowanej przez Radę Ecofin ścieżki wydatków do wysokości przyrostu wydatków na obronność w stosunku do sytuacji przed wojną w Ukrainie, jednak nie więcej niż 1,5 proc. PKB" - podkreślono w komunikacie MF.

Zgodnie z szacunkami resortu finansów, "przyrost wydatków obronnych według unijnej definicji COFOG (klasyfikacja wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych według funkcji) w Polsce, w porównaniu do 2021 r., wyniesie w latach 2024-25 odpowiednio 1,1 proc. PKB i 1,3 proc. PKB".

Ministerstwo wskazało w komunikacie, że również w kolejnych latach obowiązywania klauzuli wydatki na obronność w Polsce będą kształtować się na poziomie istotnie wyższym niż w roku 2021.

Komisja Europejska zachęciła państwa członkowskie do użycia krajowej "klauzuli wyjścia"

Resort przypomniał, że 19 marca 2025 r. Komisja Europejska zachęciła państwa członkowskie do skoordynowanego użycia krajowej klauzuli wyjścia - w miarę możliwości do końca kwietnia - ze względu na wyjątkowe okoliczności, jakimi są agresja Rosji na Ukrainę i pogarszające się środowisko bezpieczeństwa. Według Komisji, ma to pozwolić, by państwa członkowskie trwale zwiększyły wydatki na obronę przy zachowaniu w średnim okresie stabilnych finansów publicznych.

Ministerstwo zwróciło uwagę, że kwietniowy termin złożenia wniosku o krajową klauzulę wyjścia nie jest terminem nieprzekraczalnym i państwa mogą podjąć decyzję później. "Wnioski państw członkowskich, które zostały złożone do Rady Ecofin i Komisji Europejskiej do końca kwietnia, w tym Polski, zostaną ocenione przez KE do 4 czerwca i na podstawie jej rekomendacji Rada Ecofin przyjmie stosowne zalecenia już 8 lipca" - poinformowano.

Resort dodał, że w trakcie stosowania klauzuli państwa UE w dalszym ciągu podlegać będą unijnym przepisom zarządzania gospodarczego.

Na początku marca szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen ogłosiła pięciopunktowy plan dozbrajania Europy, który ma zmobilizować do 800 mld euro na obronność. Propozycja przewidywała m.in. poluzowanie unijnych reguł wydatkowych, w tym uruchomienie krajowej klauzuli wyjścia z Paktu stabilności i wzrostu, co ma umożliwić państwom członkowskim znaczne zwiększenie wydatków na obronę bez uruchamiania procedury nadmiernego deficytu. W ramach programu Komisja proponuje instrument SAFE, w ramach którego do uzyskania byłoby do 150 mld euro w ramach pożyczek.

Komisja zaproponowała, by zezwolić wszystkim państwom członkowskim na wzrost wydatków obronnych średnio o 1,5 proc. PKB rocznie w ciągu czterech lat. Wyniosą one wtedy 650 mld euro.

Państwa członkowskie w Radzie UE w lipcu 2024 r. zdecydowały o uruchomieniu procedury nadmiernego deficytu wobec Polski i sześciu innych państw członkowskich. Objęte postępowaniem kraje mają cztery do siedmiu lat na realizację działań naprawczych.

Źródło: PAP / pk