IPN przypomina o Państwie Podziemnym

Instytut Pamięci Narodowej przypomina o Polskim Państwie Podziemnym w 75. rocznicę jego powstania. Instytut apeluje, by w całej Polsce przypomnieć o Testamencie Polski Walczącej - wciąż aktualnej odezwie z 1945 r. o Polsce wolnej, sprawiedliwej i demokratycznej.

"O Polskim Państwie Podziemnym wciąż wiemy za mało, a mam mocne przekonanie, że wiedza o nim może nam służyć również dzisiaj. Polskie podziemie z lat 1939-1945 reprezentuje bowiem wartości, których dzisiaj bardzo potrzebujemy. Mam na myśli propaństwową postawę, bo przecież poparcie Polaków dla państwa w podziemiu nie brało się z wymuszania, ale z powszechnego uznania, że Polska nadal istnieje, i że należy słuchać tych, którzy ją reprezentują. Dziś brakuje nam zaangażowania na rzecz dobra wspólnego" - powiedział PAP prezes IPN Łukasz Kamiński.

"Dzisiaj nikomu za zaangażowanie obywatelskie, za działanie na rzecz państwa i społeczeństwa, nie grozi śmierć, wręcz przeciwnie to będzie dostrzegane i nagradzane" - podkreślił Kamiński.

27 września mija 75. rocznica powstania Służby Zwycięstwu Polski, która stała się zalążkiem Polskiego Państwa Podziemnego i jego zbrojnego ramienia - Armii Krajowej. Na terenach okupowanej przez Niemców i Rosjan Polski państwo to wypełniało podstawowe funkcje; działał podziemny rząd i parlament, tajne sądownictwo i oświata. Kierowane było z wolnych krajów sojuszniczych, głównie z Londynu, przez w pełni legalne władze naczelne Rzeczypospolitej: prezydenta, rząd i Naczelnego Wodza oraz ich krajowe przedstawicielstwa.

IPN podczas tegorocznej rocznicy przypomni o Testamencie Polski Walczącej, czyli o ostatnim przesłaniu Polskiego Państwa Podziemnego. Była to odezwa Rady Jedności Narodowej z 1 lipca 1945 roku, która - jak podkreśla szef IPN - wciąż jest aktualna. "Testament przypomina, że demokracja to uznanie i zabezpieczenie równych praw mniejszych i większych narodów, aby ukrócić raz na zawsze dążenie mocarstw do hegemonii nad innymi narodami i do podziału świata na strefy wpływów. Proszę zauważyć, jak bardzo są to aktualne słowa" - mówił Kamiński.

O uczczenie 75. rocznicy powstania Polskiego Państwa Podziemnego IPN zaapelował wspólnie ze Światowym Związkiem Żołnierzy Armii Krajowej i Episkopatem. W apelu tych instytucji podkreślono, że "Polskie Państwo Podziemne było fenomenem na skalę światową" oraz zwrócono się do władz samorządowych i szkół o zorganizowanie w całej Polsce lokalnych obchodów rocznicy utworzenia Polskiego Państwa Podziemnego pod wspólnym hasłem "My z niego wszyscy...". Każda placówka edukacyjna - jak proponuje IPN - może w prosty sposób uczcić ten dzień: wywiesić flagę, zaprosić do szkoły świadka historii, zorganizować akcję informacyjną o Polskim Państwie Podziemnym, wydrukować i zaprezentować wystawę o jego przywódcach lub zapalić znicze poległym.

Na portalu edukacyjnym www.pamiec.pl, gdzie można pobrać materiały IPN dotyczące polskiego podziemia z lat 1939-1945 m.in. scenariusz uroczystości, wystawę i pocztówki do wydrukowania, a także artykuły, relacje świadków historii oraz wypowiedzi historyków dotyczące Polskiego Państwa Podziemnego. Do wykorzystania w szkołach jest też okolicznościowy spot. W związku z rocznicą w całej Polsce można zobaczyć plakaty na przystankach przypominające o tym, czym jest demokracja, w takim kształcie jaki tego chciała Polska Walcząca. Billboardy z hasłem "Przekazujemy nasz Testament następnym pokoleniom" przypominają m.in. o postaci ppłk. Stanisława Oleksiaka "Kozica", honorowego prezesa Światowego Związku Żołnierzy AK.

W ocenie prezesa IPN, wciąż niewielka wiedza o Polskim Państwie Podziemnym dotyczy nie tylko społeczeństwa, ale również profesjonalnych badaczy.

"Istnieją całe obszary, które możemy uznać za niewystarczająco zbadane, zwłaszcza jeśli mówimy o aktywności cywilnej polskiego podziemia. Z natury rzeczy uwaga historyków koncentruje się na tym, co jest może bardziej spektakularne - na konspiracji wojskowej, oddziałach zbrojnych, Armii Krajowej" - tłumaczył Kamiński. Wyraził przy tym nadzieję, że w najbliższym czasie również w Instytucie Pamięci Narodowej powstaną nowe prace poświęcone strukturom cywilnym Polskiego Państwa Podziemnego.

Z okazji rocznicy w dniach 16-17 października IPN we współpracy z Zamkiem Królewskim w Warszawie organizują ogólnopolską konferencję naukową zatytułowaną "Fenomen Polskiego Państwa Podziemnego". W jej trakcie badacze mają omówić zarówno struktury wojskowe, jak i cywilne Polskiego Państwa Podziemnego, a w zamykającym konferencję panelu dyskusyjnym, do udziału w którym zaproszeni zostali wybitni badacze zajmujący się tą tematyką, poruszone zostaną zagadnienia związane ze stanem badań nad Polskim Państwem Podziemnym. Podjęta zostanie także próba odpowiedzi na pytanie, na czym polegał fenomen Polskiego Państwa Podziemnego oraz jaki jego obraz funkcjonuje w świadomości współczesnych Polaków.

Do tej pory IPN w kilkunastu miastach Polski zaprezentował już wystawę plenerową "Polska Walcząca". Rocznicę uczczą także oddziały IPN organizacją m.in. okolicznościowych konferencji, wykładów, spotkań z kombatantami, rekonstrukcji historycznych i koncertów. Informacje o obchodach umieszczono również w 22 tys. egzemplarzy oferty edukacyjnej rozsyłanej do szkół. Listy z przypomnieniem o rocznicy i wpinką - kotwicą Polskiego Państwa Podziemnego wysłano także do parlamentarzystów.