Kodeks wyborczy już w najbliższych wyborach

Senatorowie wybierani w jednomandatowych okręgach, głosowanie korespondencyjne dla Polaków za granicą oraz przez pełnomocnika dla niepełnosprawnych i osób starszych - to niektóre nowe rozwiązania, które będą obowiązywać już w najbliższych wyborach parlamentarnych.

Zmiany te wprowadza Kodeks wyborczy, który scalił wszystkie dotychczasowe ordynacje wyborcze w jeden dokument, zawierający zarówno nowe zapisy, jak i te już obowiązujące. Kodeks dotyczy wyborów parlamentarnych, prezydenckich, do Parlamentu Europejskiego oraz samorządowych. W środę wyrok ws. kodeksu, na wniosek PiS, wydał Trybunał Konstytucyjny.

Jedną z najistotniejszych zmian, które wprowadza są jednomandatowe okręgi wyborcze do Senatu. W dotychczasowych wyborach, okręgi były wielomandatowe i wybierano w nich od 2 do 4 senatorów.

W tym roku głosowanie odbędzie się w 100 okręgach jednomandatowych, każdy komitet wyborczy będzie mógł zgłosić tylko jednego kandydata na senatora w okręgu, a wyborca będzie mógł oddać głos tylko na jednego kandydata. Zmniejszona została - z 3 tys. do 2 tys. - liczba wymaganych do rejestracji kandydata na senatora podpisów z poparciem.

Wybory parlamentarne i prezydenckie - wbrew założeniom polityków - nie będą mogły być dwudniowe. To rozwiązanie zakwestionował w środowym orzeczeniu Trybunał Konstytucyjny. Dwa dni będzie można będzie głosować w wyborach samorządowych i do Parlamentu Europejskiego. Jednak decyzję ile dni będzie trwało głosowanie podejmuje organ zarządzający wybory; w przypadku wyborów do PE - prezydent, a samorządowych - premier.

Kodeks reguluje też kwestie parytetów na listach wyborczych. Aby w tegorocznych wyborach do Sejmu lista wyborcza została zarejestrowana, musi się na niej znaleźć nie mniej niż 35 proc. kobiet i nie mniej niż 35 proc. mężczyzn. W przypadku zgłoszenia listy zawierającej trzech kandydatów, musi być na niej co najmniej jedna kobieta lub mężczyzna.

Podobnie jak w poprzednich kampaniach wyborczych komitety będą mogły wykorzystywać płatne spoty wyborcze w radiu i telewizji, a także umieszczać plakaty i hasła wyborcze o powierzchni większej niż 2 m kw. Pomysłodawcy Kodeksu wyborczego chcieli zabronić płatnych spotów i billboardów, ale TK to zakwestionował.

Komitety wyborcze będą musiały prowadzić rejestry zawierające m.in. zaciągnięte kredyty, czy wpłaty o wartości przekraczającej kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę od jednej osoby fizycznej wraz z danymi takich osób. Taki rejestr komitet będzie musiał umieścić na swojej stronie internetowej i uaktualniać w taki sposób, aby informacje o kredytach i wpłatach ujawniane były w terminie 7 dni od dnia udzielenia kredytu lub dokonania wpłaty.

W kodeksie ujednolicono godziny głosowania we wszystkich rodzajach wyborów, również dwudniowych; zatem lokale wyborcze podczas tegorocznego głosowania będą otwarte w godz. 7-21. W poprzednich wyborach parlamentarnych można było głosować od godz. 6. do godz. 20.

Wśród nowych reguł wyborczych są także udogodnienia dla wyborców przebywających za granicą: będą oni mogli głosować korespondencyjnie. Osoba chcąca skorzystać z takiej możliwości, będzie musiała zawiadomić o tym właściwego konsula do 15 dnia przed dniem wyborów. Będzie można to zrobić ustnie, pisemnie, telegraficznie, telefaksem lub w formie elektronicznej. Wymogiem jest także wpisanie do spisu wyborców.

Pakiet wyborczy zawierający m.in. zaadresowaną kopertę zwrotną, kartę do głosowania, oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu na karcie do głosowania, instrukcję głosowania, do wyborców będzie przesyłał właściwy konsul. Powinien to zrobić nie później niż do 10 dnia przed dniem wyborów.

Po wypełnieniu pakietu wyborczego, osoba głosująca będzie zobligowana przesłać go na własny koszt na adres konsula. Następnie - jak przewidują przepisy - konsul przekaże wszystkie otrzymane koperty zwrotne obwodowej komisji wyborczej, nie później niż 3 dnia przed dniem wyborów. Zostaną one wrzucone do urny wyborczej. Natomiast te koperty, które zostaną dostarczone do obwodowej komisji po zakończeniu głosowania, będą zniszczone bez otwierania.

Ponadto już w tegorocznych wyborach parlamentarnych wyborcy niepełnosprawni i powyżej 75 roku życia będą mogli głosować przez pełnomocnika. Pełnomocnikiem takim może być tylko osoba wpisana do rejestru wyborców w tej samej gminie. Pełnomocnictwo do głosowania można przyjąć tylko od jednej osoby.

Prezydent - zgodnie z konstytucją - zarządza wybory parlamentarne nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu, wyznaczając wybory na dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu.

Pierwsze posiedzenie Sejmu obecnej kadencji miało miejsce 5 listopada 2007 r. Oznacza to, że możliwe terminy tegorocznych wyborów to: 9, 16, 23 lub 30 października. Bronisław Komorowski zapowiedział, że wybory wyznaczy na początku sierpnia na 9 października.

Postanowienie prezydenta, w którym wyznaczona zostaje data wyborów, podaje się do wiadomości publicznej i ogłasza w Dzienniku Ustaw najpóźniej w 5 dniu od dnia zarządzenia wyborów.