Największe zagrożenia dla praw człowieka

(fot. Boston9 / Wikimedia Commons)

10 lat temu

PAP / kn

Brak skutecznej strategii państwa w walce z biedą, bezrobociem i bezdomnością, niestabilność systemu emerytalnego oraz problemy z dostępem do publicznej służby zdrowia to - zdaniem RPO - największe w Polsce zagrożenia z punktu widzenia przestrzegania praw człowieka.

Ranking problemów, które stanowią największe zagrożenie z punktu widzenia przestrzegania praw człowieka i obywatela w naszym kraju, rzecznik praw obywatelskich Irena Lipowicz przygotowała z okazji przypadającego we wtorek Międzynarodowego Dnia Praw Człowieka i 25-lecia instytucji RPO w Polsce

Zdaniem RPO największym zagrożeniem jest brak skutecznej strategii państwa w walce z takimi zjawiskami jak skrajna bieda, bezrobocie, wykluczenie społeczne i bezdomność. Na kolejnym miejscu znalazła się niestabilność systemu emerytalno-rentowego i systemu pomocy społecznej oraz brak jasnych, czytelnych perspektyw zmian w tej dziedzinie.

Trzecia pozycja to nieład legislacyjny i problemy z dostępnością świadczeń finansowanej ze środków publicznych opieki zdrowotnej. RPO zwraca uwagę na "zaskakujące zmiany przepisów, trudności w dostępie do lekarzy specjalistów i dyskryminujące traktowanie potrzeb osób starszych".

Miejsce czwarte w rankingu przypadło niewydolnemu systemowi wymiaru sprawiedliwości, co - według RPO - związane jest z opieszałością sądów, przeludnieniem więzień i niewykorzystywaniem mediacji.

Na pozycji piątej RPO umieściła niefunkcjonalność systemu stanowienia prawa ("nadmierna jurydyzacja, niska jakość ustaw, brak systematycznej oceny skutków regulacji, niedostateczna regulacja lobbingu") oraz kryzys systemu konsultacji społecznych (wśród wskazanych przykładów znalazło się m.in. zawieszenie prac Komisji Trójstronnej).

Szóste miejsce zajął brak szybkiej reakcji na nowe zagrożenia ochrony prywatności i danych osobowych, również w sferze komunikacji elektronicznej. RPO zwróciła tu uwagę na nasilone monitorowanie aktywności jednostek i transmisji danych w internecie, brak regulacji prawnej monitoringu wizyjnego oraz rozrastające się bazy danych o obywatelach.

Na siódmej pozycji znalazł się brak efektywnych środków procesowych w przeciwdziałaniu dyskryminacji, zaś pozycja ósma to brak ustawy reprywatyzacyjnej, która objęłaby wszystkie grupy właścicieli mienia przejmowanego w latach powojennych.

Dwa ostatnie miejsca rankingu zajmują: dysfunkcja regulacji prawnych dotyczących bezpieczeństwa imprez masowych i zgromadzeń publicznych oraz brak powszechnego systemu bezpłatnej pomocy prawnej dla osób w trudnej sytuacji materialnej.

RPO podkreśla, że problemy te nie wyczerpują listy zagrożeń. "Nie można też bezwzględnie stwierdzić, który z nich jest bardziej pilny do rozwiązania. To jest nasz wybór - wynikający z analizy skarg napływających do Biura RPO oraz oceny zmian w naszym kraju z punktu widzenia misji Rzecznika. Jedno nie ulega wątpliwości: problemy te należy jak najszybciej skutecznie rozwiązywać" - oceniła Lipowicz.

Rzeczniczka przygotowała też listę obszarów, w których - w jej ocenie - nastąpiła poprawa. Na pierwszym miejscu wymieniła tu ratyfikowanie przez Polskę Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych i podjęcie prac legislacyjnych mających na celu dostosowanie polskiego ustawodawstwa do przewidzianych w tej Konwencji standardów ochrony.

RPO pozytywnie oceniła też podjęcie z inicjatywy prezydenta i rządu działań w zakresie polityki prorodzinnej, sprzyjającej poprawie sytuacji demograficznej kraju, a także coraz szerszy dostęp do informacji publicznej oraz rosnącą świadomość obywateli na temat swoich praw i możliwości działania w ramach społeczeństwa obywatelskiego.

Wskazała też na poprawę sytuacji prawnej i postrzegania roli cudzoziemców w Polsce oraz reformę prawa wyborczego, w której uwzględniono potrzeby osób starszych i osób z niepełnosprawnościami i wprowadzono alternatywne formy głosowania (możliwe jest to obecnie przez pełnomocnika i korespondencyjnie).

Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka został ustanowiony decyzją Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych w 1950 r. Obchodzony jest 10 grudnia w rocznicę podpisania w 1948 r. przez ONZ Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, która stała się podstawowym źródłem międzynarodowych aktów chroniących prawa człowieka.