"Sądy administracyjne to takie nietypowe sądy"

Sądy administracyjne to nietypowe sądy, do których obywatel na ogół chodzi z nadzieją, a urzędnicy z obawami i niech tak zostanie - powiedział prezydent Bronisław Komorowski w poniedziałek podczas Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Zapowiedział też konsultacje z siłami politycznymi w sprawie projektu zmian w prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, nad którym trwają prace w prezydenckiej kancelarii.

Komorowski mówił o roli "strażnika legalności działań administracji", jaką pełni NSA. - Sądy administracyjne to takie nietypowe sądy, do których obywatel na ogół wchodzi z nadzieją, urzędnicy na ogół z obawami i niech tak zostanie - powiedział.

W ocenie prezydenta działalność orzecznicza stanowi ważny wkład sądownictwa administracyjnego w umacnianie państwa. Mianem "stałej bolączki" określił "brak zgodności całego orzecznictwa w wymiarze sądownictwa polskiego". Chodzi, jak mówił, "o brak jasności co do tego, czy stosowane kryteria będą zawsze i wszędzie takie same".

- Sąd administracyjny pełni rolę narzędzia skutecznie powściągającego i równoważącego władzę wykonawczą na różnych szczeblach - mówił Komorowski. Odnotował zauważalne w dotychczasowym kierunku orzecznictwa poszerzanie ochrony praw jednostki, występujące zarówno w rozstrzygnięciach NSA, jak i w orzeczeniach wojewódzkich sądów administracyjnych.

Prezydent powiedział też o skutecznym, jego zdaniem, ograniczaniu praktyki organów podatkowych, opartej na prostej zasadzie, że w razie wątpliwości wszystko jest rozstrzygane zawsze na korzyść fiskusa. Jak mówił, zmiana tych proporcji jest rzeczą istotną. Wspomniał też o poszerzeniu prawa dostępu do sądu. - Na aprobatę zasługują też różne formy bezpośredniego stosowania konstytucji, coraz częściej dostrzegane w orzecznictwie wojewódzkich sądów administracyjnych - mówił.

Jak ocenił, kluczem jest większa jedność w systemie orzecznictwa, ale i stabilność prawa. - To też jest problem, z którym będziemy musieli się jeszcze długo mierzyć - ocenił. Dlatego, jak mówił, trzeba stabilizować prawo i czynić je bardziej wiarygodnym.

Według prezydenta to właśnie NSA poprzez działalność uchwałodawczą w dużym stopniu przyczynia się do poprawiania świadomości prawnej i tzw. pewności prawa. - Dlatego też z uznaniem, zadowoleniem i wdzięcznością przyjmuję rosnącą aktywność NSA w tym właśnie względzie - powiedział.

Zwrócił też uwagę na instytucję sygnalizacji umożliwiającą sądom administracyjnym dyscyplinowanie organów administracji publicznej. - Możliwości zasygnalizowania przez sąd istotnych naruszeń prawa zauważanych w toku rozpoznawania spraw w moim przekonaniu jest niesłychanie ważnym instrumentem umożliwiającym swoiste wymuszanie przestrzeganie przepisów przez organy administracji - ocenił prezydent.

Jego zdaniem wykorzystując postanowienia sygnalizacyjne, sądy administracyjne mogą realnie wpływać na poprawę funkcjonowania całości procedur administracyjnych. - To szczególnie ważne w niełatwych ze swojej natury relacjach państwo-obywatel - mówił.

Komorowski podkreślił, że "dyscyplinowanie organów administracji publicznej poprzez instytucję sygnalizacji dobrze służy ochronie praw jednostki".

Odnosząc się do perspektywy zmian w prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, prezydent podkreślił, że "z największą akceptacją" przyjął propozycję, by skorzystał ze swoich uprawnień, zgłaszając inicjatywę ustawodawczą w tej kwestii.

- Wiem, że środowisko jest zainteresowane perspektywą zmiany ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Chciałem państwa zapewnić, że z największą akceptacją przyjąłem propozycję, by prezydent skorzystał ze swoich uprawnień zgłaszając tę inicjatywę ustawodawczą. Ona jest w trakcie opracowywania w kancelarii i chcę państwa zapewnić, że absolutnie akceptuję główne kierunki proponowanych zmian, ale dla ostrożności, natury nie tylko politycznej, (...) sprawa musi być zbadana w parlamencie - powiedział.

Projekt, nad którym w kancelarii trwają prace, zmierza do zwiększenia skuteczności i sprawności sądowej kontroli administracji publicznej. Komorowski zapowiedział konsultacje z siłami politycznymi w sprawie tego projektu, które zostaną połączone z konsultacjami w sprawie projektu nowelizacji ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Jak mówił, chodzi o to, by zagwarantować "bezpieczeństwo, co do szczęśliwego zakończenia procesu legislacyjnego".

- Mam nadzieję, że niedługo będziecie państwo mogli uzyskać informacje o tym, jakie są efekty tych konsultacji (...). Ja nie widzę jakiś większych zagrożeń, ale zasady są zasadami, tam gdzie dotykamy fundamentu, fundamentem jest system prawny, to (...) sprawę trzeba skonsultować z klubami parlamentarnymi - powiedział.

Projekt w sprawie TK został opracowany w Trybunale i przekazany prezydentowi w celu rozważenia wystąpienia z inicjatywą ustawodawczą. Projekt zakłada zmiany w zasadach wyboru sędziów TK i bardziej przejrzystą procedurę wyłaniania kandydatów oraz usprawnienie postępowań przed Trybunałem.