Na razie tylko polityczna umowa UE z Ukrainą

Umowa stowarzyszeniowa, którą Ukraina już parafowała, zawiera część polityczną i handlową, tzw. DCFTA (umowę o pogłębionej i całościowej strefie wolnego handlu). W czwartek na nadzwyczajnym szczycie UE w Brukseli przywódcy państw członkowskich zgodzili się podpisać polityczną część możliwie szybko, jeszcze przed majowymi wyborami na Ukrainie.

Jak tłumaczył w piątek premier Donald Tusk, w czasie dyskusji podczas szczytu szef ukraińskiego rządu Arsenij Jaceniuk zauważył, że Ukraina jest "de facto w stanie wojny", a dla jego kraju najważniejsze rzeczą jest realne wsparcie polityczne.

Według Tuska Jaceniuk jako pierwszą rzecz wymienił potrzebę podpisania umowy stowarzyszeniowej, a "było jasne, że obecnie nie jest możliwe wprowadzenie umowy handlowej ze względu na sytuację na granicy ukraińsko-rosyjskiej".

Na piątkowej konferencji prasowej jeden z rzeczników Komisji Europejskiej Alejandro Ulzurrum De Asanza y Munoz wyjaśnił, że podpisanie politycznej części umowy stowarzyszeniowej będzie "oznaką solidarności" i "wyrazem wsparcia" dla Ukrainy.

Rzecznik zwrócił też uwagę, że w zaproponowanym przez UE pakiecie pomocowym o wartości 11 mld euro znalazły się m.in. rozwiązania handlowe, dzięki którym Kijów już teraz będzie mógł korzystać z udogodnień handlowych, które zawiera umowa o wolnym handlu, co - jak ocenił - będzie korzystne dla Ukrainy.

Eurodeputowany PO Jacek Saryusz-Wolski powiedział PAP w piątek, że decyzja o podpisaniu politycznej części umowy możliwie szybko "to dobry sygnał i nie ma w tym żadnego drugiego dna". "Teraz chodzi o to, żeby podpis złożyć jak najszybciej" - zaznaczył.

Czwartkowa decyzja jest wynikiem kompromisu między państwami członkowskimi - przypomniała ekspertka Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (PISM) Elżbieta Kaca.

"Część z nich zapewne boi się, że szybkie podpisanie całej umowy stowarzyszeniowej zaostrzy reakcje rosyjskie, że będzie to miało jakieś konsekwencje dla obecnego kryzysu na Krymie" - zaznaczyła Kaca w rozmowie z PAP. Moskwa ocenia podpisanie umowy stowarzyszeniowej oznaczającej zacieśnienie stosunków Kijowa z UE jako zagrożenie dla swoich interesów.

Zdaniem ekspertki niektóre kraje UE obawiają się, że "podpisanie umowy stowarzyszeniowej z obecnym rządem w Kijowie może być w przyszłości podważane przez innych polityków ukraińskich". Dlatego kraje te wolałyby podpisać umowę z rządem, który zostanie wyłoniony po zaplanowanych na 25 maja wyborach. Obecny rząd powstał po odsunięciu od władzy pod koniec lutego prezydenta Wiktora Janukowycza.

Również Rafał Sadowski z Ośrodka Studiów Wschodnich uważa, że "Unia Europejska politycznie stara się całkowicie nie antagonizować Rosji".

Przypomniał on, że umowa o pogłębionej strefie wolnego handlu jest skomplikowanym porozumieniem i "wdrożenie jego postanowień w sytuacji, gdy władze centralne muszą stabilizować przede wszystkim swoją pozycję, byłoby bardzo trudne".

Ekspert dodał, że "wdrożenie zapisów umowy w pierwszym okresie jest kosztowne i na to chyba nie stać Ukrainy".

Saryusz-Wolski zwrócił uwagę, że "głębokość kryzysu finansów Ukrainy zmienia bardziej parametry" dotyczące umowy handlowej z Kijowem.

"Chodzi o to, żeby dać czas na popracowanie nad umową stowarzyszeniową" - tłumaczył europoseł. Według niego czwartkową deklarację "należy odczytywać łącznie z zawartą w konkluzjach ze szczytu deklaracją o unilateralnym otwarciu rynku przez Unię Europejską", w celu wysłania "pozytywnego impulsu ekonomicznego do gospodarki ukraińskiej, która jest w kłopotach".

Saryusz-Wolski nawiązywał do dokumentu końcowego z czwartkowego szczytu, który głosi, że "Unia Europejska zamierza przyjąć jednostronne środki, które pozwoliłyby Ukrainie odnieść znaczne korzyści z możliwości, jakie oferuje pogłębiona i kompleksowa strefa wolnego handlu". "Takie środki pociągałyby za sobą propozycję stosowania postanowień związanych z przywozem towarów poprzez obniżenie taryf celnych", co umożliwiłoby ukraińskim produktom dostęp do rynku UE - czytamy w konkluzjach.