Pierwsza, najcenniejsza, unikatowa… – Biblia Gutenberga

Pierwsza, najcenniejsza, unikatowa… – Biblia Gutenberga
Biblia Gutenberga, egzemplarz z Nowego Jorku - NYC Wanderer (Kevin Eng), CC BY-SA 2.0 www.creativecommons.org, via Wikimedia Commons

Biblia Gutenberga z Pelplina – pierwsza, najcenniejsza, unikatowa, o wyjątkowej historii i jedyna w Polsce… Przymiotników, które odnosiłyby się do tego szczególnego, pierwszego na świecie wydanego drukiem dzieła, można napisać wiele.  Dziś, w niedzielę Słowa Bożego wystarczy „jedno kliknięcie”, by mieć dostęp do Słowa Bożego. Kiedyś nie było to takie łatwe…

Pierwsza…

To co zrobił Gutenberg było rewolucją. Pojawienie się ok. poł. XV wieku w  Europie ruchomej czcionki drukarskiej zapoczątkowało nowy etap w dziejach kultury. I choć słynny złotnik i drukarz zmarł w biedzie oraz zapomnieniu – nawet nie znamy miejsca pochówku – to jego nazwisko oraz pierwsze wydrukowane dzieło pozostały złączone na zawsze.  Biblia Gutenberga powstała w latach 1452 - 1455. Rodziła się powoli – jedna strona w ciągu trzech dni, ponieważ papier należało namoczyć, zadrukować i wysuszyć. Jej przygotowanie wymagało wykorzystania 46 tysięcy czcionek i 3 pras drukarskich.

Mistrz Jan wydał ok. 200 egzemplarzy Pisma Świętego w tłumaczeniu św. Hieronima – łacińskiego tekstu Wulgaty. Z czego większość powstała na papierze, a 35 na pergaminie. Dziś w różnych zakątkach świata zachowało się zaledwie 48 egzemplarzy tego wydania Słowa Bożego (np. najwięcej  w Niemczech – 12, w USA 11… a w Watykanie 2). Niestety tylko 20 jest kompletnych.

Biblia Gutenberga z muzeum w Pelplinie - Kpalion, CC BY-SA 4.0 www.creativecommons.org, via Wikimedia CommonsBiblia Gutenberga z muzeum w Pelplinie - Kpalion, CC BY-SA 4.0 www.creativecommons.org, via Wikimedia CommonsBiblia wydrukowana przez Gutenberga jest dwutomowym dziełem i ma wąski układ dwułamowy, 42 wierszowy. Stąd też jej druga nazwa – Biblia 42-wierszowa Gutenberga. Jest jeszcze i trzecie określenie – Biblia Mazarina. Ponieważ ten pierwszy opisany przez bibliografów egzemplarz  pochodził ze zbiorów słynnego kardynała Francji, którym był Jules Mazarin.

DEON.PL POLECA

Jedyna w Polsce…

Biblia Gutenberga znajduje się w Pelplinie. W niewielkim miasteczku, w Muzeum Diecezjalnym mamy wyjątkowy egzemplarz. Ten nasz po porównaniu z innymi zachowanymi Bibliami, które wyszły spod „ręki”, a raczej prasy Gutenberga, ma pewne cechy szczególne:

  • 640 papierowe karty (tomy liczą 324 i 316 kart) zostały umieszczone między dębowymi deskami i oprawione w czerwoną tłoczoną w różnorodne wzory kozią skórę. Skóra została ozdobiona i zabezpieczona wykonanymi z mosiądzu guzami. Oprawa jest oryginalna – pochodzi z XV wieku, a przygotował ją Henryk Coster z Lubeki.
  • Pelplińska Biblia jest wyjątkowo barwna, a w tomie II brakuje strony 317.
  • Mamy publikację z pierwszym na świecie błędem drukarskim. Na 46 stronie w I tomie jest coś wyjątkowo cennego dla badaczy historii druku – plamka. Ta pozwala na poznanie kształtu czcionki, która mogła wypaść z rąk zecerowi i pozostawiła po sobie ślad.

Szczególna jest też historia Biblii, którą prawdopodobnie zakupił biskup chełmiński Mikołaj Chrapicki. Biblia trafiła do klasztoru franciszkańskiego w Lubawie. W 1833 roku znalazła się w pelplińskiej bibliotece seminaryjnej. W okresie międzywojennym planowano sprzedaż dzieła, ale protesty społeczne sprawiły, że pomysł – na szczęście – nie został wprowadzony w życie. Biblię udało się uchronić przed zniszczeniem czy też grabieżą, jaka mogła ją spotkać w wyniku II wojny światowej. Przez Warszawę, Paryż, Londyn, zabezpieczona w specjalnej walizce, odbyła podróż aż do Kanady. Wróciła do Polski, do Pelplina w 1959 roku.

Najdroższa na świecie książka…

Wpisane na listę UNESCO zabytki są bezcennym dla ludzkości dziedzictwem kulturowym. Biblia Gutenberga od 2001 roku jest na niej – na Liście Pamięci Świata. I nic w tym szczególnego, że jej posiadanie jest marzeniem kolekcjonerów. Kiedy to „kulturowo bezcenne” dzieło  trafia na rynek – co jest wydarzeniem niezmiernie rzadkim – osiąga zawrotne ceny. Biblia Gutenberga jest najdroższą książką świata. W 1985 roku zapłacono za nią 5 mln dolarów. W 2019 roku na sprzedaż trafił egzemplarz wydrukowany za życia Gutenberga, ale już przez jego uczniów. Tę Biblię sprzedano za 1,2 mln euro.

 

 

 

Historyczka, bibliotekarka i nauczycielka. Absolwentka jezuickiego DA XAVERIANUM w Opolu.

Tworzymy DEON.pl dla Ciebie
Tu możesz nas wesprzeć.
Renata Jasnos

Starannie opracowana i uwzględniająca bardzo szeroki zakres literatury przedmiotu książka podejmuje problematykę zakorzenienia Biblii w kulturze, ukazuje literackie etapy powstawania ksiąg biblijnych, aby na tym tle zwrócić uwagę na sześć podstawowych tematów teologicznych. Autorka w...

Skomentuj artykuł

Pierwsza, najcenniejsza, unikatowa… – Biblia Gutenberga
Wystąpił problem podczas pobierania komentarzy.
Nikt jeszcze nie skomentował tego wpisu.