Czego uczy pierwsze przykazanie Boże?

Dekalog łącząc życie z Bogiem z życiem społecznym wskazuje na podstawowe powinności względem Boga i względem bliźniego. Powinnością tą jest objawione przez Boga prawo określające relacje ludzi z Bogiem i między sobą. Ich fundamentem ma być przykazanie: "będziesz miłował Pana Boga swego całym swoim sercem, całą swoją duszą i całym swoim umysłem" (Mt 22, 37-39).

Oznacza to, że podstawą moralności chrześcijańskiej jest miłość Boga, który "sam pierwszy nas umiłował (1 J 4, 19); który w osobie Jezusa Chrystusa z miłości "samego siebie wydał za nas w ofierze" (Ef 5, 1-2). W świetle tych wyjaśnień istotne jest to, jak można to czynić? Odpowiedzi udzielił sam Jezus Chrystus: "kto ma przykazania moje i je zachowuje, ten Mnie miłuje. Kto zaś Mnie miłuje, ten będzie umiłowany przez Ojca mego" (J 14, 21).

Objawione przez Boga normy moralne zostały szczegółowo objaśniają kolejne przykazania Dekalogu. Pierwsze z tych przykazań: "nie będziesz miał cudzych bogów przede mną" uświadamia ludziom cztery ważne aspekty relacji z Bogiem:

• "Panu, Bogu swemu, będziesz oddawał pokłon i będziesz Mu służył"

• "Jemu samemu służyć będziesz"

• "Nie będziesz miał cudzych bogów przede Mną!"

• "Nie będziesz czynił żadnej rzeźby..."

  ^{DEON.PL POLECA}
  Wyrusz w podróż do swojego wnętrza i słuchaj

Ja jestem Pan, twój Bóg, który cię wywiódł z ziemi egipskiej, z domu niewoli. Nie będziesz miał cudzych bogów obok Mnie! Nie będziesz czynił żadnej rzeźby ani żadnego obrazu tego, co jest na niebie wysoko, ani tego, co jest na ziemi nisko, ani tego, co jest w wodach pod ziemią! Nie będziesz oddawał im pokłonu i nie będziesz im służył (Wj 20, 2-5). Jest... napisane: "Panu, Bogu swemu, będziesz oddawał pokłon i Jemu samemu służyć będziesz" (Mt 4,10).

I. "Panu, Bogu swemu, będziesz oddawał pokłon i będziesz Mu służył"

► KKK 2084: Bóg pozwala się poznać, przypominając o swoim wszechmocnym, życzliwym i wyzwalającym działaniu w historii tego, do kogo się zwraca: "Wywiodłem cię z ziemi egipskiej, z domu niewoli". Pierwsze słowo wyraża pierwsze przykazanie Prawa: "Będziesz się bał Pana, Boga swego, będziesz Mu służył... Nie będziecie oddawali czci bogom obcym" (Pwt 6,13-14). Pierwszym wezwaniem i słusznym żądaniem Boga jest to, by człowiek przyjął Go i adorował.

► KKK 2085: Jedyny i prawdziwy Bóg objawia Izraelowi przede wszystkim swoją chwałę. Objawienie powołania człowieka i prawdy o nim wiąże się z objawieniem się Boga. Człowiek jest powołany, by ukazywać Boga przez swoje działanie, gdyż został stworzony "na obraz i podobieństwo Boże" Nigdy, Tryfonie, nie będzie ani nie było od wieków innego Boga oprócz tego... który stworzył i urządził wszechświat. Nie twierdzimy bynajmniej, jakoby inny był nasz, a inny wasz Bóg, owszem, wierzymy w tego samego Boga, który waszych Ojców wywiódł z Egiptu "ręką mocną i wyciągniętym ramieniem", oraz w tym samym co wy "Bogu Abrahama, Izaaka i Jakuba" pokładamy nadzieję, ponieważ nie ma ponad Nim innego Boga.

► KKK 2086: "Pierwsze z przykazań obejmuje wiarę, nadzieję i miłość. Kto mówi Bogu, mówi w istocie o Kimś wiecznym, niezmiennym, zawsze takim samym, wiernym, doskonale sprawiedliwym. Wynika stąd, że powinniśmy bezwzględnie przyjmować Jego słowa, całkowicie Mu wierzyć i ufać. Jest On wszechmocny, łaskawy i czyniący dobro. Któż mógłby nie pokładać w Nim całej swojej nadziei? Któż mógłby nie miłować Go, rozważając skarby dobroci i miłości, których nam udzielił? Stąd też wyrażenie, jakiego używa Bóg w Piśmie świętym na początku lub na końcu swoich przykazań: «Ja jestem Pan»".

► KKK 2087: Nasze życie moralne znajduje swoje źródło w wierze w Boga, który objawia nam swoją miłość. Św. Paweł mówi o "posłuszeństwie wiary" (Rz 1, 5; 16, 26) jako o pierwszym obowiązku. W "nieuznawaniu Boga" widzi on źródło i wyjaśnienie wszystkich wypaczeń moralnych. Naszym obowiązkiem względem Boga jest wierzyć w Niego i świadczyć o Nim.

► KKK 2088: Pierwsze przykazanie domaga się od nas umacniania naszej wiary, strzeżenia jej z roztropnością i czujnością oraz odrzucania wszystkiego, co się jej sprzeciwia. Można w różny sposób zgrzeszyć przeciwko wierze. Dobrowolne wątpienie dotyczące wiary lekceważy to, co Bóg objawił i co Kościół podaje do wierzenia, lub też odmawia uznania tego za prawdziwe. Wątpienie niedobrowolne oznacza chwiejność w wierze, trudność w przezwyciężaniu zarzutów związanych z wiarą lub też niepokój spowodowany jej niejasnością. Wątpienie może prowadzić do duchowego zaślepienia, jeśli jest dobrowolnie podtrzymywane.

► KKK 2089: Niewiara jest lekceważeniem prawdy objawionej lub dobrowolną odmową dania przyzwolenia na nią. "Herezją nazywa się uporczywe, po przyjęciu chrztu, zaprzeczanie jakiejś prawdzie, w którą należy wierzyć wiarą Boską i katolicką, albo uporczywe powątpiewanie o niej; apostazją - całkowite porzucenie wiary chrześcijańskiej, schizmą - odmowę uznania zwierzchnictwa Biskupa Rzymu lub wspólnoty z członkami Kościoła uznającymi to zwierzchnictwo".

► KKK 2090: Gdy Bóg objawia się i wzywa człowieka, nie może on własnymi siłami odpowiedzieć w sposób pełny na miłość Bożą. Powinien mieć nadzieję, że Bóg uzdolni go do odwzajemnienia Mu miłości i do działania zgodnie z przykazaniami miłości. Nadzieja jest ufnym oczekiwaniem błogosławieństwa Bożego i uszczęśliwiającego oglądania Boga; jest także lękiem przed obrażeniem miłości Bożej i spowodowaniem kary.

► KKK 2091: Pierwsze przykazanie dotyczy także grzechów przeciw nadziei, którymi są rozpacz i zuchwała ufność. Wskutek rozpaczy człowiek przestaje oczekiwać od Boga osobistego zbawienia, pomocy do jego osiągnięcia lub przebaczenia grzechów. Sprzeciwia się dobroci Boga i Jego sprawiedliwości - gdyż Bóg jest wierny swoim obietnicom - oraz Jego miłosierdziu.

► KKK 2092: Istnieją dwa rodzaje zuchwałej ufności. Albo człowiek przecenia swoje zdolności (mając nadzieję na zbawienie bez pomocy z wysoka), albo też zbytnio ufa wszechmocy czy miłosierdziu Bożemu (mając nadzieję na otrzymanie przebaczenia bez nawrócenia oraz chwały bez zasługi).

► KKK 2093: Wiara w miłość Boga obejmuje wezwanie i zobowiązanie do odpowiedzi szczerą miłością na miłość Bożą. Pierwsze przykazanie każe nam miłować Boga nade wszystko, a wszystkie stworzenia - dla Niego i ze względu na Niego.

► KKK 2094: Przeciw miłości Bożej można grzeszyć w różny sposób. Obojętność zaniedbuje lub odrzuca miłość Bożą; nie uznaje jej inicjatywy i neguje jej moc. Niewdzięczność pomija lub odrzuca uznanie miłości Bożej, jak również odwzajemnienie się miłością na miłość. Oziębłość jest zwlekaniem lub niedbałością w odwzajemnieniu się za miłość Bożą; może zakładać odmowę poddania się poruszeniu miłości. Znużenie lub lenistwo duchowe posuwa się do odrzucenia radości pochodzącej od Boga i do odrazy wobec dobra Bożego. Nienawiść do Boga rodzi się z pychy. Sprzeciwia się ona miłości Boga, zaprzecza Jego dobroci i usiłuje Mu złorzeczyć jako Temu, który potępia grzech i wymierza kary.

Czytaj więcej w: "Taka jest wiara Kościoła", s. 153-154

Pierwsze przykazanie Boże broni człowieka przed oddawaniem czci wielu bogom oraz przed ubóstwianiem tego wszystkiego, co nie jest Bogiem, jak: stworzenia, władzy, pieniędzy czy nawet szatana. Aktualność pierwszego przykazania Bożego bierze się stąd, że w historii pojawiają się ludzie, którzy nie uznają Boga, zaprzeczają Jego istnieniu, a nawet świadomie przed Nim uciekają. Tymczasem stwierdzenie Boga: "Ja jestem Pan, twój Bóg" nakłada na człowieka obowiązek wiary w Niego oraz odrzucenia wszystkiego, co się jej sprzeciwia. Pomaga nie tylko zgłębiać wiarę, ale też coraz bardziej świadomie ją wybierać. Człowiek wierzący powinien wiedzieć, w co wierzy i dlaczego wierzy. Wiara w Boga kształtuje w człowieku postawę zawierzenia, zaufania Bogu. Postawę tę wyraża druga cnota teologalna - nadzieja. Jest ona oparta na przeświadczeniu człowieka, że sam, o własnych siłach nie potrafi w sposób pełny odpowiedzieć na objawiającą się mu miłość Boga. Ufność w dobroć Boga, a zwłaszcza w Jego miłosierdzie, pozwala spodziewać się, że człowiek stanie się uczestnikiem przyobiecanego przez Jezusa Chrystusa daru życia wiecznego. Trzeba pamiętać, że niewiara, jeśli tylko nie jest wynikiem niezawinionej niewiedzy, jest grzechem. Jego wielkość zależy od stopnia zaniedbania w poznaniu prawd wiary.