O sumieniu w najnowszym "Imago"

Pierwsza była Antygona… a w każdym razie pierwsza, o której wiemy: uznała ona , że głos sumienia - coś, co mówi o dobru i o złu - wymaga posłuszeństwa i jest ważniejszy niż zwyczaje, tradycja, przekonania innych… ważniejszy nawet niż prawo państwowe. Ważniejszy nawet niż własne życie.

Sumienie - to pojęcie, wydawałoby się, dobrze znane. A jednak warto przyglądać się takim, dobrze znanym sprawom (na tym polega sens filozofii: dziwić się oczywistemu).

Filozoficzną wizję sumienia przedstawia Jacek Kaniewski; nie jest to coś, co dotyczy tylko ludzi wierzących, bo należy ono do naturalnego wyposażenia człowieka; a więc, żeby dobrze użyć sumienia, wystarczy tylko… pomyśleć.

Ale oczywiście wiara też wiele mówi o sumieniu; mamy więc wybór odpowiednich cytatów z tekstów bł. Jana Pawła II. O jego wizji sumienia pisze też obszernie Aneta Gawkowska w nowej rubryce zatytułowanej "LOVEstyle, czyli o antropologii Jana Pawła II".

Nie wystarczy jednak tylko mieć sumienie i wiedzieć, czym ono jest, bo to mogłoby prowadzić do sytuacji jak z aforyzmów J. S. Leca: "Sumienie miał czyste. Nieużywane". Trzeba więc sumienia używać i to używać go dobrze. A jak?

O kierownictwie duchowym i to nie byle jakim opowiada książka o. Andrzeja Derdziuka OFMCap, Mądrość spotkania. Kierownictwo duchowe bł. Jana Pawła II wobec Wandy Półtawskiej (recenzja Anety Gawkowskiej).
O tym, jak zaprzyjaźnić się z sumieniem mówi ks. Bogdan Bartołd, proboszcz Parafii Archikatedralnej w Warszawie p.w. Męczeństwa św. Jana Chrzciciela.

Niestety, czasem nawet nie tylko unikamy słuchania głosu sumienia, ale co gorsza - specjalnie zaciemniamy jego osąd. Wpadamy wtedy w pułapkę usprawiedliwiania się, co pozwala poczuć się lepiej, ale z czasem prowadzi do zniekształcania osądu sumienia. O tym, jak działają usprawiedliwienia pisze Bogna Białecka. W swoim tekście analizuje ona sytuacje, w których sięgamy po usprawiedliwienia; sugeruje także ćwiczenie, pomagające wyjść z "Pułapki racjonalizacji".

Także w dziale psychologicznym Henryk Jarosiewicz zestawia dwie koncepcje sumienia: freudowską, w której super-ego ogranicza swobodę ekspresji popędów, oraz personalistyczną, w której sumienie, mając za zadanie uzależnianie czynów osoby od prawdy, staje się gwarantem wolności osoby.

O sumieniu w totalitaryzmie: i o jego "wywrotowej" sile pisze Elżbieta Ciżewska. Ten sam problem jest przedstawiony na przykładzie dwóch osób: błogosławionego Franza Jägerstättera (pisze o nim Tomasz P. Terlikowski) oraz Sophie Scholl (w recenzji z filmu "Sophie Scholl, ostatnie dni".

W dziale prawnym znajduje się wybór tekstów prawnych, dotyczących wolności sumienia; bo jeżeli chcemy dyskutować o relacji między sumieniem a prawem, to dobrze jest wiedzieć, co prawo nam zapewnia. Zwłaszcza jeśli chodzi o tak trudny temat, jak sumienie służb medycznych, czego dotyczy spora część numeru.

O klauzuli sumienia dla lekarzy i farmaceutów - z punktu widzenia prawnego piszą Mariusz Żelichowski i Krzysztof Szczucki; Maciej Brachowicz zajmuje się tym problemem z punktu widzenia prawa międzynarodowego.
Ewa Maria Prokop pisze o Przysiędze Hipokratesa i o jej współczesnych zmianach. Żeby samemu zrozumieć o co chodzi, można porównać dwa teksty, zamieszczone obok artykułu: Przysięgę Hipokratesa i współczesne Przyrzeczenie lekarskie.

Problemem klauzuli sumienia dla farmaceutów zajmuje się Małgorzata Prusak: czy aptekarz jest tylko wykonawcą decyzji lekarza i/lub pacjenta, czy też ma prawo - a może obowiązek? Sprzeciwiać się im, w imię sumienia? II kiedy, robiąc to, nie łamie prawa?

Rozmawianiu o antykoncepcji poświęcone są dwa teksty: artykuł Elżbiety Bitner-Micek i Bogny Białeckiej, a także wywiad z ginekologiem położnikiem, Tomaszem Dmochowskim.

Klauzula sumienia nie pojawia się w tekstach dotyczących urzędników. Czy więc muszą oni w każdym wypadku wykonywać polecenia służbowe? - zastanawia się Błażej Kmieciak ("Zostawić przekonania w przedpokoju").
Aktualne problemy, związane z klauzulą sumienia w USA przedstawiają Filip Mazurczak, a także Andrzej Fister-Storge w rubryce LIFEstyle.

Nr 7 (2/2012)
W numerze:

• Jakub Bałtroszewicz, Edytorial
• Jan Paweł II, Wybór tekstów o sumieniu
• Małgorzata Prusak, Problemowy farmaceuta
• Ewa Maria Prokop, A co na to Hipokrates? (+ teksty: przysięga Hipokratesa i Przyrzeczenie lekarskie)
• Ewa Oszkinis, Droga ku lekarskiej doskonałości
• Świadectwo
• Bogdan Chazan, Sumienie służb medycznych
• Jacek Kaniewski, Sumienie, czyli matematyka moralności
• Zaprzyjaźnić się z sumieniem - wywiad z ks. B. Bartołdem
• Elżbieta Ciżewska, Solidarność sumień
• Tomasz Terlikowski, Franz Jägerstätter, czyli znak sprzeciwu
• Aneta Gawkowska, "Gdzie dwóch lub trzech…", czyli o cudzie najgłębszej przyjaźni
• Recenzja filmu "Sophie Scholl - ostatnie dni"
• Elżbieta Bitner-Micek, Bogna Białecka, Antykoncepcja - mowy nie ma!
• Dlaczego chce pani niszczyć swoje życie? - wywiad z Tomaszem Dmochowskim
• Bogna Białecka, Pułapka racjonalizacji
• Dariusz Zalewski, Czego się Jaś nie nauczył…
• Henryk Jarosiewicz, Test sumienia
• Joanna Potocka, Weto sumienia
• Mariusz Żelichowski, Lekarska i farmaceutyczna klauzula sumienia
• Krzysztof Szczucki, Sumienie farmaceuty. Czyste bo nieużywane?
• Teksty prawne o wolności sumienia
• Maciej Brachowicz, Ostatnia przeszkoda
• Błażej Kmieciak, Zostawić przekonania w przedpokoju
• Filip Mazurczak, Amerykański początek końca wolności sumienia
• LOVEstyle
• ARTstyle
• LIFEstyle