Eko-budownictwo czyli sposób na oszczędności

Coraz droższa energia i większa wrażliwość ekologiczna sprzyja budowie budynków przyjaznych środowisku. Eko-budownictwo to nie tylko budynki mieszkalne, ale także obiekty komercyjne i sakralne. Powstają przyjazne środowisku szkoły, biurowce, instytucje i świątynie.

Pierwsze idee dotyczące oszczędzania energii i budowania obiektów przyjaznych środowisku były pokłosiem kryzysu paliwowego lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Zaczęto wtedy zastanawiać się nad wykorzystaniem źródeł energii innej niż dotychczas (głównie słonecznej) i optymalizacją projektów dla uzyskania jak najlepszego bilansu energetycznego.

Dziś wiemy już, że samo odpowiednie ustawienie budynku względem stron świata i możliwie najlepsze wykorzystanie światła naturalnego może znacznie zmniejszyć zużycie energii. Wykorzystanie naturalnych czynników atmosferycznych i geograficznych pozwala też na naturalną wentylację obiektu. Dodatkowo wykorzystanie kolektorów słonecznych i turbin wiatrowych czy użycie nowoczesnych materiałów izolacyjnych, dzięki którym budynek nie traci ciepła, pozwolają ograniczyć zużycie energii

Ale eko-budownictwo to nie tylko budowanie przy użyciu energooszczędnych technologii, ale także z wykorzystaniem ekologicznych materiałów, które nie emitują szkodliwych substancji ani promieniowania.

Przykłady pokazują, że architektura ekologiczna świetnie sprawdza się przy wznoszeniu budynków o przeróżnym zastosowaniu.

Przyjazne, tańsze, nowoczesne

W Stanach Zjednoczonych coraz więcej budynków sakralnych budowanych jest w zgodzie z naturą, a termin eko-kościół przestaje dziwić i zaskakiwać. Świetnym przykładem nowych trendów jest synagoga w Evanston w stanie Illinois zaprojektowana przez Ross Barney Architects. Zrealizowany przez chicagowskiego architekta projekt zyskał już najwyższe uznanie Komitetu do spraw środowiska AIA (Amerykańskiego Instytut Architektów), który zaliczył go do najbardziej ekologicznych budynków w Stanach Zjednoczonych i umieścił synagogę na liście 2009 Top Ten Green Project.

Świątynia powstała z materiałów pochodzących z recyklingu. Do jej budowy użyto zrekultywowanego drewna z rozbiórki starych stodół, z którego wykonano zewnętrzny, estetyczny siding. Wykorzystano również wszystkie materiały pozostałe po rozbiórce starej świątyni. Nie zmarnowały się nawet potłuczone cegły, bo wykorzystano je do ozdoby: nową synagogę otaczają murki, które tworzą gabiony wypełnione kawałkami cegieł i betonu. Także zakupione meble są ekologiczne: zbudowano je z płyt, które wytwarza się ze sprasowanych pędów i łusek słonecznika.

Bryła jest zwarta, co pozwala uniknąć nadmiernej utraty ciepła. Świątynia ma olbrzymie okna, otwierające wnętrza na zielone, parkowe otoczenie. Wielkie okno znalazło się nawet w głównej sali modlitw, umieszczonej na najwyższym, drugim pietrze. Dzięki temu za ołtarzem otwiera się widok na wierzchołki drzew. Ekologiczna świątynia kosztowała 6 mln dolarów.

Zgodnie z zasadami budownictwa zrównoważonego wybudowano także siedzibę władz federalnych w San Francisco. Budynek Morphosis to stalowo-szklany gmach pokaźnych rozmiarów. Jego część stanowi smukła wieża o szerokości 20 metrów sięgająca 18 pięter (75 metrów). Od zachodu budynek ma też niższą, czteropiętrową część, która otacza nowy plac.

Niezwykle ciekawe jest rozwiązanie całego obiektu, który stanowi architektoniczną hybrydę. Różne przestrzenie mają zupełnie inne rozwiązania architektonieczne i techniczne, w zależności od ich położenia i funkcji. Biurowiec wyposażony jest w naturalną wentylację. Jest również tak rozwiązany, aby światło dzienne docierało jak najgłębiej (stąd szklane elewacje sięgające od podłogi do sufitu) – udało się to do tego stopnia, że prawie 85 proc. stanowisk pracy korzysta z naturalnego światła. Elewacja budynku to tzw. żyjąca skóra, która pozwala budynkowi oddychać. Powietrze wpada przez okna po nawietrznej stronie budynku, a jest odprowadzane po przeciwej stronie wentylując cały budynek, przy czym w pełni kontrolowana jest prędkość i kierunek nawiewu.

Polski eko-kościół i nie tylko

W Polsce świetnym przykładem optymalnego zużycia energii jest nowoczesny komercyjny budynek, będący częścią Euro-Centrum Parku Przemysłowego w Katowicach. Dzięki skomplikowanemu mechanizmowi biuroweic kumuluje ciepło latem a zużywa zimą, przez co zaoszczędza do dwóch trzecich energii zużywanych standardowo. Na dodatek system jest inteligentnie zaprojektowany, bo pracuje tylko w dni robocze, a w weekend przechodzi w stan hibernacji.

Niedługo bedziemy mieć także pierwszy pasywny kościół. Na Równi Szaflarskiej w Nowym Targupowstaje świątynia, do budowy której wykorzystywane są najnowocześniejsze materiały i technologie, m.in. wentylacja mechaniczna wyposażona w system odzyskiwania ciepła. Świątnia to wizja architektów - Tomasza Pyszczka i Marcina Stelmacha z Krakowa.

To pierwszy taki projekt w Polsce. Zamiast 120 kWh energii zużywanej rocznie, ma pochłaniać co najwyżej 15 kWh. Pomóc w tym ma 26 kolektorów słonecznych umieszczonych na dachu i taki projekt bryły budynku, by redukować straty cieplne i maksymalizować zyski słoneczne (w lecie nadmiar energii cieplnej zostanie odprowadzony do gruntu celem ogrzania chłodnych posadzek).

Co ciekawe, mimo wykrzystania nowoczesnych materiałów, architektura kościła nawiązuje do tradycyjnej zabudowy Podhala. Jest fantastnycznym dowodem na to, że można połączyć tradycję z nowoczesnością.

Energia - sposób na oszczędności

Lepsze wykorzystanie energii to nie tylko trend we współczesnej architekturze. Dowodzi tego sukces programu Etik&Energi w krajach skandynawskich. Współfinansowany przez szwedzką rządową agencję pomocową SIDA projekt pozwolił ograniczyć zużycie energii w ponad 450 obiektach sakralnych w Szwecji. W wielu budynkach udało się zmniejszyć wydatki na prąd i ogrzewanie o 30-50 procent, a emisję dwutlenku węgla ograniczyć nawet od 50 do 80 procent.

Teraz Etik&Energii rozpoczęła współpracę z polskimi kościołami. W 2009 roku  Etik&Energi podpisała porozumienie z zakonem jezuitów na południu Polski. Pierwszym pilotażowym zadaniem specjalistów od gospodarki energetycznej było przeprowadzenie analizy zużycia energii w bazylice i budynkach kościelnych w Kolegium Jezuitów w Starej Wsi w województwie podkarpackim.